نشست دو روزه «کاربردهای هوش مصنوعی در آینده کسبوکارهای دانشبنیان و فناور» که به میزبانی پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، بازتابدهنده یک پیام روشن بود: هوش مصنوعی دیگر صرفاً ابزاری کمکی نیست؛ تبدیل به معمار جدید سازمانها در «عصر الگوریتمها» شده است. در این رویداد که رؤسای پارکهای علم و فناوری سراسر کشور حضور داشتند، نکات فنی، مدیریتی و راهبردی درباره بازآرایی پارکها و بهرهگیری از AI مطرح شد.
بازآرایی پارکهای فناوری: از زیرساخت تا حکمرانی
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، محمدنبی شهیکی، در این نشست تأکید کرد که راهبرد پارکهای علم و فناوری نباید تنها به توسعه زیرساختهای سختافزاری یا تأمین GPU محدود شود. در واقع، تمرکز صرف بر سرور، پردازنده و تجهیزات محاسباتی اگر با بازطراحی ساختارهای مدیریتی و فرآیندی همراه نشود، تنها یک تحول ظاهری است و از تحقق مزایا و ارزشهای بلندمدت هوش مصنوعی بازمیماند.
شهیکی اشاره کرد که پارکها باید از نقش سنتی «میزبان کسبوکارها» عبور کنند و به «همتوسعهدهنده هوشمند» تبدیل شوند؛ یعنی زمینهای که در آن ابزارهای هوشمند تحلیل بازار، شتابدهی فرایندهای تحقیق و توسعه، مدیریت پروژههای مبتنی بر داده و اعتبارسنجی کسبوکارها بهکار گرفته شوند تا واحدهای فناور بتوانند در چرخه حیات خود سریعتر رشد و تجاریسازی شوند.
واحدهای پیشنهادی برای تحول سازمانی
- دفتر تحول دیجیتال: هدایت برنامههای دیجیتالسازی و همگرا کردن فعالیتها با اهداف استراتژیک
- معماری داده: طراحی خط لولههای داده، استانداردسازی و امنیت اطلاعات
- واحد ارزیابی هوشمند شرکتها: بهرهگیری از مدلهای تحلیلی برای سنجش ریسک و پتانسیل تجاری
- مرکز حکمرانی الگوریتمها: سیاستگذاری، شفافیت و اخلاق هوش مصنوعی
این واحدها نه تنها به افزایش توانمندی فنی کمک میکنند، بلکه چارچوبی برای تصمیمسازی مبتنی بر داده فراهم میآورند — چیزی که در بلندمدت مزیت رقابتی پارکها را تضمین میکند.
کاهش اصطکاک اداری با اتوماسیون هوشمند
یکی از محورهای کلیدی سخنان شهیکی، کاهش اصطکاک اداری در تعامل با شرکتهای عضو بود. او پیشنهاد کرد از ترکیب الگوهای زبانی (NLP)، سیستمهای تصمیمیار، پردازش هوشمند اسناد و رباتهای فرایندی (RPA) برای مکانیزه کردن فرایندهای زمانبر استفاده شود. چنین راهکارهایی میتواند فرایندهایی مانند ارزیابی درخواستها، صدور مجوزها و گزارشدهی دورهای را سریعتر، شفافتر و قابل اعتمادتر کند.
به عنوان مثال، یک سامانه مبتنی بر NLP میتواند درخواستهای تأسیس شرکت را خوانده، اطلاعات کلیدی را استخراج و به صورت خودکار به واحد مربوطه ارسال کند؛ یا یک ماژول RPA میتواند گزارشهای مالی دورهای را جمعآوری و وارد سیستمهای ارزیابی کند. این نوع اتوماسیونها باعث کاهش خطاهای انسانی و تسریع تصمیمگیری میشوند.
جبران محدودیتها و ارتقای پارکهای منطقهای
معاون وزارت علوم همچنین بیان کرد که هوش مصنوعی میتواند محدودیتهایی مانند نبود نیروی متخصص، فاصله از مراکز علمی مادر یا کمبود منابع را جبران کند. مدلهای آموزشی از راه دور، ابزارهای تحلیل بازار مبتنی بر داده و پلتفرمهای شتابدهی مجازی نمونههایی از راهکارهایی هستند که میتوانند پارکهای منطقهای را به بازیگران مؤثر در زیستبوم نوآوری تبدیل کنند.
افزون بر این، برنامههای منسجم در حوزه توانمندسازی سرمایههای انسانی، تأمین مالی نوآوری و رویدادهای ترویجی کارآفرینی میتوانند ظرفیتهای محلی را تقویت کنند و تاکیدی بر اهمیت تجاریسازی فناوریها باشند.
رویدادها، آموزشها و ابزارهای معرفیشده
در روز اول نشست، کارگاههای آموزشی و پنلهای تخصصی با موضوعات آیندهپژوهی و استراتژی، نوآوری و حمایت از استارتآپها، چرخه حیات پروژههای هوش مصنوعی و ابزارهای کاربردی برگزار شد. روز دوم نیز سند برنامهریزی منابع انسانی وزارت علوم برای پارکها ارائه و درباره مدیریت منابع انسانی و سیستمهای اتوماسیون به بحث گذاشته شد. در پایان، سامانه «زیستفا» برای رؤسای پارکها معرفی و تشریح شد تا ابزار هماهنگی و مدیریت زیستبوم فناورانه در اختیار نهادها قرار گیرد.
نتیجهگیری طبیعی این نشست این است که پارکهای علم و فناوری در آستانه یک بازتعریف تاریخی قرار دارند. اگر پارکها بتوانند از تمرکز صرف بر زیرساخت عبور کنند و به توسعه قابلیتهای ساختاری، فرآیندی و راهبردی روی آورند، میتوانند به نقطه اتکا برای تحول دیجیتال و رشد اقتصاد دانشبنیان بدل شوند.
