در سیستم‌عامل ویندوز، هارد درایوهای سنتی (HDD) معمولا به Defragmenting نیاز دارند؛ پردازشی که می‌تواند بسیار زمان‌بر باشد اما در سیستم‌عامل مک و البته لینوکس نیازی نیست که این کار را انجام دهید. در این مطلب قصد داریم بدانیم که اصلا Defragmenting به چه معناست و چرا هارد درایوهای دستگاه‌های مجهز به سیستم‌عامل مک نیازی به انجام آن ندارند. پس همراه آی‌تی‌رسان باشید.
Defragmenting چیست و چرا ویندوز به آن نیاز دارد؟
اول از همه باید بدانید که هارد درایوهای جدید موسوم به حافظه‌های SSD (مخفف عبارت Solid-State Drive به معنای درایو جامد یا خشک) نیازی به این عمل ندارند. در حقیقت اکثر سیستم‌عامل‌ها نیز اجازه انجام چنین کاری را به شما نمی‌دهند. مقصود ما از هارد درایوهای مطرح شده در این مطلب، همان هارد درایوهای سنتی موسم به HDD است که از صفحه‌های چرخان بهره می‌برند. البته این روزها در سیستم‌عامل ویندوز هم عمل Defragmentation (از این پس آن را با نام پراکندگی‌زدایی بیان می‌کنیم) دیگر به‌مانند گذشته حیاتی و مهم نیست.
هادر درایوهای جدید سرعت بسیار بالاتری نسبت به نمونه‌های قبلی دارند، سیستم‌های جدید حافظه در دسترس بیش‌تری در اختیار دارند و این‌که سیستم‌عامل ویندوز اکنون به طور پیش‌فرض از فایل سیستمی NTFS استفاده می‌کند. همه این موارد باعث شده تا برخلاف گذشته حتی در درایوهای سنتی نیز دیگر نیاز چندانی به پراکندگی‌زدایی نداشته باشیم. جدای از همه این‌ها، اگر هارد درایو دستگاه شما از نوع سنتی باشد و از ویندوز ویستا، 7، 8 و ویندوز 10 استفاده کنید، همه این سیستم‌عامل‌ها عمل پراکندگی‌زدایی را به طور خودکار و به عنوان بخشی از برنامه تعمیر و نگهداری برنامه‌ریزی شده و معمول خود به انجام می‌رسانند.
خب حالا اجازه دهید بدانیم اصلا Defragmenting چیست؟! به طور ساده وقتی شما یک فایل را از هارد خود حذف می‌کنید، فضایی که این فایل اشغال کرده بود اکنون به عنوان فضای در دسترس شناخته می‌شود. باز هم فایل‌هایی را حذف می‌کنید و در پس آن فضای بیش‌تری خالی می‌شود. نتیجه آن می‌شود که اطلاعات موجود بر روی هارد به صورت پراکنده مستقر می‌شوند. وقتی که سیستم‌عامل دستگاه شما یک فایل جدید را بر روی هارد ایجاد می‌کند یا این‌که حجم یک فایل بنا به دلایلی افزایش یابد، ممکن است بخشی از فایل جدید در یک فضای خالی مشخص مستقر شود و بخش دیگری از آن در محلی دیگر قرار گیرد. به این عمل پراکندگی یا تکه‌تکه شدن فایل‌ها می‌گویند.
همه سیستم‌عامل‌ها از درجات مختلف پراکندگی فایل‌ها رنج می‌برند اما اصل ماجرا و نکته این‌جاست که فایل‌های سیستمی آن‌ها چگونه این مشکل را کنترل می‌کند. دو سیستم‌عامل مک و لینوکس ذخیره‌سازی فایل‌ها را به شکلی متفاوت‌تر کنترل می‌کنند. به جای قرار دادن چندین فایل در کنار یکدیگر بر روی دیسک، این دو سیستم‌عامل تلاش می‌کنند تا این فایل‌ها را در جاهای متفاوتی جای‌گذاری کنند. در نتیجه این عمل، خانه‌های بیش‌تری بر روی هارد خالی می‌شود تا جا برای ایجاد فایل جدید یا افزایش حجم فایل‌های موجود فراهم شود. اگر هم پراکندگی فایل‌ها رخ دهد، سیستم‌عامل تلاش می‌کند تا با انتقال فایل‌ها موجب هم‌خوانی و تطابق آن‌ها شود.
اما نحوه عملکرد سیستم‌عامل ویندوز متفاوت است. در فایل‌های سیستمی قدیمی مانند FAT و FAT32 هیچ‌گونه حفاظ داخلی و راه‌کار پیش‌فرضی برای مقابله با پراکندگی فایل‌ها وجود ندارد و کاربر مجبور است پراکندگی‌زدایی را خودش بر روی هارد درایو انجام دهد. اما این روزها سیستم‌عامل ویندوز در بیش‌تر دستگاه‌ها به طور پیش‌فرض از فایل سیستمی NTFS بهره می‌برد که خوشبختانه دارای برخی حفاظ‌های داخلی برای مقابله با تکه‌تکه شدن فایل‌هاست؛ هر چند که هنوز نمی‌توان آن را راه‌کاری عالی به شمار آورد. برای مثال در یکی از راه‌کارها بخشی از فضای بافر آزاد می‌شود تا فضا برای افزایش حجم فایل‌های موجود فراهم شود.
هم‌چنین بیش‌تر درایوهای فلش نیز هنوز با فایل سیستمی FAT32 فرمت شده‌اند که آن‌ها را مستعد پراکنده شدن فایل‌ها می‌کند. پراکندگی‌زدایی به این منظور انجام می‌شود تا با انتقال فایل‌ها به جای اصلی‌شان مشکل تکه‌تکه شدن آن‌ها را رفع کند. با این حال این پروسه بسیار وقت‌گیر و رنج‌آور است. خوشبختانه اکثر کاربران دیگر نگرانی خاصی در این مورد ندارند؛ خصوصا آن‌که ویندوز 10 به طور خودکار برخی پراکندگی‌زدایی‌ها را در پس‌زمینه به انجام می‌رساند. با این حال هنوز هم برخی از افراد یک Defragmentation کامل را هر چند وقت یک‌بار انجام می‌دهند.
چرا دستگاه‌های مجهز به سیستم‌عامل مک به Defragmentation نیازی ندارند؟
خیلی خلاصه بخواهیم بگوییم جواب این است که مک‌ها مرحله اول وقوع این مشکل را ندارند؛ چون فایل سیستمی متفاوتی نسبت به دیگر سیستم‌عامل‌ها دارند. یک پاسخ کوتاه دیگر هم برای این سوال وجود دارد که آن هم به نوع حافظه‌های مورد استفاده در مک‌ها برمی‌گردد. در حقیقت امروزه همه مک‌ها از درایوهای SSD بهره می‌برند و همانند نمونه‌های ویندوزی مجهز به این درایوها، به پراکندگی‌زدایی احتیاجی ندارند.
اما در دیوایس‌های قدیمی‌تر مک که از هاردهای سنتی با صفحه چرخان بهره می‌برند، باز هم Defragmentation یک مشکل حاد به شمار نمی‌رود. این موضوع به نحوه ذخیره فایل‌ها در سیستم‌عامل مک برمی‌گردد. در واقع فایل‌های سیستمی HFS و APFS که سیستم‌عامل مک به کمک آن‌ها فایل‌ها را در هر جایی پراکنده می‌کند (به طور برنامه‌ریزی شده)، از پردازشی خاص به نام Hot File Adaptive Clustering استفاده می‌کنند و موجب استقرار فایل‌ها به صورت پراکنده می‌شوند.
زمانی که شما یک فایل را در سیستم‌عامل مک ذخیره می‌کنید، این فایل‌های سیستمی برخلاف سیستم‌عامل ویندوز به جای آن‌که بسته‌های مختلف یک فایل را به طور پشت سر هم در کنار یکدیگر قرار دهند، بخشی از فضا را آزاد می‌گذارند تا فضای کافی برای افزایش احتمالی حجم فایل مورد نظر فراهم شود. به علاوه، زمانی که یک فایل را در این دستگاه‌ها اجرا می‌کنید، سیستم‌عامل مک می‌تواند تشخیص دهد که آیا فایل مورد نظر در جای خودش قرار گرفته یا نه، تا در صورت لزوم آن را به طور خودکار به محل قرارگیری صحیحش انتقال دهد.
ترکیب این دو پردازش باعث شده که شما هیچ‌وقت نیازی به پراکندگی‌زدایی از هارد درایو خود نداشته باشید. در واقع شرکت اپل حتی هیچ ابزار پراکندگی‌زدایی را در کنار مک‌های جدیدش به فروش نمی‌رساند. با این حال اگر اصرار به انجام این عمل در دستگاه خود دارید، راه برای شما باز است.
قبل از پراکندگی‌زدایی هارد درایو دستگاه مک خود به این نکات توجه کنید:
- اگر دیوایس شما عملکرد کندی دارد، احتمالا مشکل ناشی از علل دیگری است؛ بنابراین پراکندگی‌زدایی مشکل شما را حل نکرده و به هیچ وجه ضروری نخواهد بود.
- پراکندگی‌زدایی بر روی درایوهای SSD هیچ‌گونه ضرورتی ندارد.
- در کنار این‌که نرم‌افزارهای زیادی برای انجام این کار قرار ندارد، ممکن است این نرم‌افزارها پشتیبانی شده نیز نباشند.
- پراکندگی‌زدایی دستی حتی ممکن است به دلیل دخالت در نحوه عملکرد دفراگمنتر داخلی سیستم‌عامل مک، موجب کند شدن دستگاه شما شود.
با این توصیف اگر هنوز هم اصرار بر انجام این کار دارید، می‌توانید از نرم‌افزار iDefrag (فقط بر روی سیستم‌های پایین‌تر از 10.13 High Sierra کار می‌کند) و یا Drive Genius 4 استفاده کنید.
