قاتل سریالی آمریکایی که به جرم بیش از پنجاه مورد تجاوز و 13 مورد قتل در طی سال‌های 1970 و 1980، به قاتل ایالت طلایی (کالیفرنیا) مشهور شده بود، سرانجام بعد از گذشت حدود چهل سال، در ماه آوریل 2018 شناسایی شد، با این حال فشار افکار عمومی تشدید یافت! اما آن چه که سبب جنجال و اعتراض شد، بر سر شیوه‌ای بود که مقامات به منظور پیدا کردن این قاتل به کار گرفته بودند.
کاراگاهان با کمک داده‌های یک وبسایت شجره‌شناسی، توانسته بودند قاتل را در سن 72 سالگی پیدا کنند. در این جا بود که مردم، با قدرت ناخوشایند تست‌های ژنتیکی به خوبی روبه‌رو شدند! ماجرا از این قرار بود که متخصصان با تطبیق دادن ردپاهای ژنتیکی از DNAهای به جا مانده قاتل در سر صحنه جنایت‌هایش، با نمونه DNAهای موجود در بانک داده‌های یک وبسایت شجره‌شناسی آنلاین، توانسته بودند یکی از اقوام نسل سوم او (نتیجه‌اش) را، که نمونه DNA خود را در این وبسایت آپلود کرده بود، شناسایی کنند!
در چنین شرایطی بود که بحث اخلاقی بودن یا نبودن چنین عملی و کمک گرفتن از وبسایتهای شجره‌شناسی به منظور استفاده در تحقیقات جنایی پلیس، به تیتر اول رسانه‌ها بدل شد. طبق مقاله منتشر شده در مجله ساینس، نتایج یک مطالعه جدید، نشان‌دهنده گستردگی و توانمندی‌های این وبسایتهای شجره‌شناسی است.
محققان دریافته‌اند که 60 درصد اعضای این وبسایت‌ها با بیش از 1.2 میلیون عضو، DNAیشان حداقل با یک فرد در این دیتابیس، مطابقت دارد که می‌تواند فردی از نسل سوم یا حتی خویشاوندی نزدیک‌تر باشد. در واقع دیتابیس ژنتیک تنها با در اختیار داشتن نمونه DNA دو درصد از جمعیت هدف، قادر به شناسایی حداقل یک نتیجه (فرزندِ فرزندِ فرزند) یا فردی نزدیک‌تر به شخص مورد نظر خواهد بود.
تیم تحقیقاتی این بررسی را در بین 1.28 میلیون عضو غریبه، در وبسایت My Heritage انجام دادند. دکتر یونس ارلیخ، از مدیران ارشد بخش علمی این وبسایت، که خود یکی از نویسندگان این مقاله بود، می‌گوید تنها با مقایسه بخش‌هایی از توالی DNA افراد که به شناسایی نزولی (IBD) مشهور است، ما می‌توانیم روابط خویشاوندی بین افراد را تشخیص دهیم. حتی بستگان نزدیک در نسل دوم و سوم به راحتی قابل شناسایی هستند. هر چه میزان IBD بین دو فرد بیشتر باشد، این دو نفر به یکدیگر از لحاظ ژنتیکی و خویشاوندی نزدیک‌تر هستند.
محققان با هدف قرار دادن بخش‌های IBD، قادر به تطبیق توالی‌های DNA و شناسایی افراد خویشاوند در نسل‌های دوم، سوم و حتی چهارم هستند و در ادامه بررسی مشخص شد که حدود 60 درصد اعضا، دارای خویشاوندی در نسل سوم یا نزدیک‌تر با DNA مطابقت داده شده با آنها هستند.
سپس آنها مشابه این تحقیق را در سطحی محدود‌تر در وبسایت GEDmatch انجام دادند (پایگاهی که پلیس توانسته بود قاتل سریالی را با کمک داده‌های آن شناسایی و دستگیر کند)، نتیجه در اینجا نیز بسیار حیرت انگیز بود. 76 درصد از 30 جستجوی تصادفی انجام شده، دارای مطابقت با یک شخص از نسل سوم یا نزدیک‌تر بود!
به علاوه آنها دریافتند افرادی با تبار اروپای شمالی، بسیار ساده‌تر شناسایی می‌شوند. در این دیتابیس، احتمال مطابقت با فردی از تبار مردمان اروپای شمالی حدود 75 درصد بود که در مقایسه با نژاد افرادی با تبار آفریقایی، 30 درصد بیشتر بود. این تیم تحقیقاتی متوجه شد زمانی که یکی از خویشاوندان به مکان دیگر مهاجرت می‌کند، می‌توان با بررسی تبارشناسی خانوادگی و اطلاعات جمعیت‌شناسی از قبیل، سن و مکان زندگی، به راحتی هویت افراد را شناسایی نمود. آنها برای اثبات نتایج خود، هویت یک زن ناشناس را تنها با در دست داشتن اطلاعات خویشاوند دور او مشخص نمودند.
در واقع از ماه آوریل تا اوت 2018، سیزده پرونده جنایی حل نشده، از جمله پرونده قاتل سریالی کالیفرنیا، با کمک این شجره‌شناسی آنلاین، در ایالات متحده، به نتیجه رسیده و مختومه شده است. چیزی که قدرت و اطمینان به دیتابیس وبسایتهای قانونی شجره‌شناسی را به نمایش می‌گذارد، شناسایی هویت خویشاوندان درجه اول و درجه دوم است که حاکی از اعتبار بالای نتایج است.
البته نویسندگان این مقاله، ضمن برشمردن کاربرد‌ها و سودمندی‌های این دیتابیس‌ها، برای شناسایی جنایتکاران و حل بیشتر و دقیق‌تر پرونده‌های جنایی، به خطرات آنها نیز اشاره دارند. به نظر آنها به دلیل آنلاین بودن و دسترسی عموم مردم به این داده‌ها، امکان استفاده از داده‌ها برای مقاصد جنایتکارانه نیز وجود دارد.
محققان معتقدند برای حفاظت از داده‌های ژنتیکی مردم باید سیاست‌های امنیتی تدوین شود. به علاوه آنها بر این باورند که چنین وبسایت‌هایی برای ارتقای سطح امنیتی حساب‌ها و اطلاعات ژنتیکی خام کاربران، باید از امضا‌های دیجیتالی امن به منظور دسترسی به داده‌ها، استفاده کنند.
