احتمالاً بارها پیش آمده است که زمان مقرر برای حضور در جلسه کاری یا یک قرار ملاقات به موقع حضور یافته‌اید اما به دلیل عدم وجود فضای پارکینگ، زمان زیادی در حال جستجو برای یافتن محل مناسب برای پارک کردن خودرو بوده‌اید و همین موضوع باعث تأخیر و ناراحتی شما شده است. کمبود فضاهای پارکینگ در شهرهای بزرگ و پر جمعیت به یک مشکل جدی و آزاردهنده برای شهروندان بدل شده است که باعث اتلاف زمان، هزینه، سوخت و تولید بیشتر گازهای آلاینده و حتی ایجاد تنش بین شهروندان می‌گردد و با توجه به نرخ نسبی تولید خودرو در مقابل ایجاد فضاهای پارکینگ، این مشکل در صورت عدم توجه کافی، جدی‌تر و عمیق‌تر نیز خواهد شد. ضرورت ارتقا زیرساخت‌های شهری برای کاهش مشکلات شهروندان امروزه به یک نیاز مبرم بدل شده است و کشورهای پیشرو، هوشمندسازی زیرساخت‌های شهرهای مهم خود را کلید زده‌اند. هوشمندسازی در بستر اینترنت اشیا یکی از جدیدترین و منعطف‌ترین فناوری‌ها برای کاهش مشکلات شهری است که در مورد مشکلات مربوط به پارکینک نیز امکان پیاده‌سازی راهکارهای مختلف را با توجه به نیازهای شناسایی شده و اولویت‌های اصلی، ممکن ساخته است. در ادامه مطلب تاریخچه و چگونگی عملکرد پارکینگ هوشمند، مفاهیم و کاربردها معرفی می‌گردد.
هوشمندسازی پارکینگ در دو دهه اخیر با استفاده از راهکارهایی نظیر دوربین‌های پلاک خوان و تگ‌های RFID صورت می‌گرفت که عمدتاً محدود به پارکینگ‌های سازمانی و محیط بسته بود و در جای خود راهکار مناسبی برای کنترل تردد خودروها و باز و بسته نمودن راه‌بندها و تاریخچه عبور و مرور خودروها محسوب می‌گردید. امروزه در عصر اینترنت اشیا و اکوسیستم‌های شهر هوشمند، راهکارهای پیشرفته‌تر پارکینگ هوشمند و راه‌حل‌های نوآورانه برای رسیدن به شهرهای هوشمند و پایدار ضروری است. پارکینگ هوشمند در سیستم‌های جدید مبتنی بر فناوری IoT، به کمک سنسورها و سخت‌افزارهای تعبیه شده در فضای پارکینگ به همراه نرم‌افزارهای مکمل برای مدیریت فضای پارک خودرو و زیرساخت‌های مناسب شهری، می‌تواند بن‌بست‌های موجود در مشکلات پارکینگ شهروندان را به شکل قابل‌ملاحظه‌ای کاهش داده و بهترین کیفیت خدمات را برای شهروندان فراهم کند.
نحوه عملکرد سیستم‌های پارکینگ هوشمند
سیستم‌های پارکینگ هوشمند در بستر اینترنت اشیا متشکل از چند لایه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هستند که اینترنت اشیا به عنوان بستری امن برای ارتباط بین این لایه‌ها عمل می‌کند. در راهکارهای پارکینگ هوشمند سنسورهای مغناطیسی یا اولتراسونیک یا سخت‌افزارهای مشابه نظیر قفل‌های هوشمند پارکینگ بر پایه IoT، در محل پارکینگ نصب می‌شوند و وضعیت پارکینگ را در هر لحظه از به پلتفرم مدیریت پارکینگ ارسال می‌کنند و کاربر نهایی از طریق رابط کاربری خود که می‌تواند اپلیکیشن موبایل یا یک سامانه تحت وب باشد، این امکان را دارد که پیش از عزیمت فضاهای پارکینگ را بررسی نموده و نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین فضای خالی را برای خود در ساعات مشخصی رزرو نماید. برخی از اپلیکیشن‌ها، از سیستم‌های مبتنی بر موقعیت جغرافیایی نیز پشتیبانی می‌کنند که نزدیک‌ترین فضای پارکینگ در دسترس را به کاربر پیشنهاد می‌دهد. بدین ترتیب هر فضای پارکینگ در ساعات مشخصی در اختیار افراد قرار می‌گیرد و بهره‌برداری از فضای پارکینگ و زمان افراد به شکلی بهینه مدیریت می‌شود و امکان محاسبه هزینه پارکینگ و پرداخت آن از طریق رابط کاربری موبایل یا وب برای صاحب خودرو امکان‌پذیر است. این راهکار می‌تواند معضل مدیریت و کمبود فضای پارکینگ شهرها، شهرک‌ها، مراکز تجاری و مجتمع‌های مسکونی را به میزان قابل‌توجهی حل‌وفصل نماید و حجم ترافیک، آلودگی هوا، سرگردانی رانندگان برای یافتن فضای مناسب پارک خودرو و از اتلاف زمان شهروندان کاسته شود. همچنین با دریافت بازخورد دائمی از کاربران، سامانه قابل بهبود و اصلاح دائمی است تا رضایت هرچه بیشتر شهروندان جلب گردد.
اجزای سیستم‌های پارکینگ هوشمند
راهکارهای پارکینگ هوشمند در بستر اینترنت اشیا از در اکثر موارد متشکل از اجزا زیر هستند:
- سنسورها: سنسورها یا قفل‌های هوشمند در محل پارکینگ‌ها نصب می‌شوند. سنسورها پر یا خالی بودن فضای پارکینگ را مشخص می‌کنند اما قفل‌های هوشمند علاوه بر این موضوع امکان ایجاد مانع برای جلوگیری از پارک کردن سایر خودروها را نیز فراهم می‌کنند.
- دروازه یا گیتوی: وجود پوشش شبکه به عنوان زیرساخت اینترنت اشیا ضروری است، بدین منظور برای دستگاه‌هایی که در بستر ارتباطی Wi-Fi یا LoRa کار می‌کنند نیاز به گیتوی برای ایجاد پوشش شبکه در منطقه مورد نظر وجود دارد.
- پلتفرم مدیریت داده‌ها: داده‌های انبوه جمع‌آوری شده از سنسورها و سایر اشیا به سرور که پلتفرم مدیریت پارکینگ است ارسال می‌شوند. وظیفه پلتفرم دریافت و صحت سنجی داده‌های ارسال شده، ارسال آلارم‌های مورد نیاز در شرایط عملکرد نامناسب اشیا، جمع‌آوری و مدیریت داده‌ها و پردازش و پاسخ به درخواست‌هایی است که کاربران سیستم از طریق اپلیکیشن یا وب ارسال می‌کنند.
- اپلیکیشن کاربر و سایر افراد مرتبط: کاربران سیستم اعم از کاربر نهایی که برای رزرو و استفاده از فضای پارکینگ اقدام می‌کند، پارکبان‌ها و مدیر سیستم هر کدام دارای یک رابط کاربری مختص خود هستند که می‌تواند اپلیکیشن موبایل یا سامانه تحت وب باشد که بر اساس سطوح دسترسی تعریف شده گروه‌های فوق، اطلاعات مورد نیاز برای آن‌ها قابل مشاهده است و فرایندهای مورد نیاز آن از طریق این رابط کابری صورت می‌گیرد.
راهکارهای پارکینگ هوشمند امکان یکپارچگی و اتصال به دوربین‌های پلاک خوان را نیز دارند تا در مواردی که نیاز باشد پلاک خودرو نیز در سیستم ذخیره شود و پردازش مشخصی روی آن صورت پذیرد. همچنین امکان اتصال این راهکارها با راه‌بندها و ایستگاه‌های پارکومتر نیز وجود دارد که لازمه آن ایجاد زیرساخت‌های مناسب و همکاری نهادهای ذی‌ربط است تا پروژه‌ها به مطلوب‌ترین شکل به مرحله اجرایی برسند. اگرچه کلیات در مورد راهکارهای پارکینگ هوشمند مشابه است، اما نیازهای مختلفی در شهرها، سازمان‌ها و مراکز تجاری و مسکونی وجود دارد که اینترنت اشیا انعطاف‌پذیری لازم برای ارائه راهکار متناسب و منطبق بر نیازهای موجود را دارد. در نتیجه هوشمند شدن و بهره‌برداری بهینه از پارکینگ‌های موجود و با کاهش مشکلات و معضلات شهری، رضایت شهروندان بیش از پیش جلب می‌گردد و این سبک زندگی راحت‌تر با دغدغده‌های کمتر برای شهروندان، یکی از مهم‌ترین آرمان‌های شهرهای هوشمند است.
