کره زمین در طول حیات خود، بارها مورد اصابت شهاب‌سنگ‌ها و ستاره‌های دنباله‌دار قرار گرفته است. این میزان اصابت بسیار بیشتر از برخوردهای سطح ماه بوده است. امروزه و به لطف تغییرات پوسته زمین، زخم‌های کمی باقی مانده‌اند تا این داستان را بازگو کنند.
نه‌تنها احتمال دارد که چشم‌انداز بادوام و تاریخی استرالیا بزرگ‌ترین این برخوردها را در خود جای داده باشد، بلکه حال دانشمندان فکر می‌کنند که این منطقه، قدیمی‌ترین اصابت را نیز در آغوش خود گرفته است.
هارون کاووسی از دانشگاه کورتین استرالیا به خبرگزاری ScienceAlert گفت: “هنگامی‌که زمان را به 2.229 میلیارد سال پیش بازگردانیم، آنگاه به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهیم گرفت. ما تقریبا 20 سال است که از این دهانه آگاه هستیم، اما هیچ‌کس نمی‌دانست که این محل برخورد در واقع قدیمی‌ترین در نوع خود است.”
دهانه یارابوبا (Yarrabubba) یک چاله بزرگ در قسمتی دورافتاده در غرب استرالیا بوده، و تقریبا 70 کیلومتر عرض دارد. همیشه تصور می‌شد که این محل برخورد باستانی باشد، اما تاریخ‌گذاری‌های زمین‌شناسی مدرن نشان می‌دهند که این مورد خاص بیش از 200 میلیون سال از کهن‌ترین دهانه بعد از خود قدیمی‌تر است. اگر قدمت انسان‌ها بر روی کره زمین، مشابه نسبت نوک ناخن انگشتان شما به دستانتان باشد، آنگاه این رویداد در مرکز سینه شما جای خواهد گرفت؛ یعنی تقریبا در نیمه عمر کره زمین.
ما به این دلیل از این موضوع آگاه هستیم، چون هنگامی‌که این شهاب‌سنگ به زمین برخورد کرده، باعث ایجاد موجی پرفشار در منطقه شده است. این رویداد فقط در عرض یک دقیقه، اتم‌ها را تکان داده و باعث آسیب رساندن به مواد معدنی شده است.
کاووسی به ScienceAlert گفت “هنگامی‌که این موج شوک از میان صخره‌ها عبور کرده، باعث شده تا آن‌ها مانند فنر فشرده شوند. این سنگ‌ها وقتی که رها شده‌اند، دمای آن‌ها به سرعت بالا رفته است. به طوری که از یک آتشفشان داغ‌تر شده‌اند. این رویداد باعث بخار برخی از سنگ‌ها شده، درحالی‌که مابقی نیز در دماهای اغلب بیش از 2000 درجه سانتی‌گراد، ذوب شده‌اند.
طی یک فرآِیند آشنا، اورانیوم به‌صورت پیوسته به سرب تبدیل شده است. اما هنگامی‌که این کریستال‌ها در معرض شوک قرار گرفته و سپس دمای آن‌ها افزایش پیدا کرده، آنگاه به‌صورت ناگهانی از سرب تهی شده و ساعت ایزوتوپی آن‌ها مجددا تنظیم شده است.
اگر بخواهیم در همین خط زمانی میلیاردها سال به عقب برگردیم، آنگاه با یک عمل به‌شدت سخت روبه‌رو هستیم، زیرا این عمل در اصل نیازمند این است که ردپاهای ایزوتوپیک کوچک را گردآوری کنیم. این ایزوتوپ‌ها در ساختار کریستالی یک ذره که باریک‌تر از یک تار مو است، قرار دارند.
خوشبختانه، یارابوبا آنچه را که محققان به دنبال آن هستند، در خود جای داده است. Chris Kirkland دانشمند زمین و سیاره از دانشگاه کورتین اظهار می‌دارد: “این دهانه درست در پایان آنچه که معمولا اولین زمین گلوله برفی (Snowball Earth) نامیده می‌شود، به وجود آمده است. این دوره به زمانی اطلاق می‌شود که اتمسفر و اقیانوس‌ها در حال تحول بوده و نیز سنگ‌ها در اقیلم‌های بسیاری پخش شده‌اند. این دوره در واقع بیانگر شرایطی یخبندان بوده است.”
این بدین معنا است که هنگامی‌که شهاب‌سنگ موردنظر در حدود 2 میلیارد سال پیش به زمین اصابت کرده، به خوبی با سطح یخی قاره‌ها برخورد کرده است. طی این رویداد ممکن است که مقدار زیادی از سنگ‌ها جابه‌جا شده و همانند فوران یک آتشفشان، خاکستر زیادی نیز ایجاد شده باشد.
با اجرای مدل‌های کامپیوتری، این پژوهشگران محاسبه کرده‌اند که این برخورد بین 87 تریلیون تا 5000 تریلیون کیلوگرم بخارآب را به جو وارد کرده باشد. ازآنجایی‌که آب اثر گلخانه‌ای کافی دارد، این قضیه باعث شده تا آب‌و‌هوا تعدیل شده و کره زمین گرم‌تر شود.
این فقط سناریوی احتمالی (بالقوه) است. شرایط اقلیمی دقیق آن زمان هنوز مورد شک و تردید است. حتی اکنون هم این محققان می‌گویند که با در نظر گرفتن اینکه کسری از اکسیژن حال حاضر در اتمسفر آن زمان موجود بوده و همچنین در نتیجه برخورد یارابوبا، این احتمال وجود دارد که اثرات اقلیمی اجباری ناشی از ورود فوری بخار H2O به اتمسفر، در سطح جهانی چشمگیر بوده باشند.
چنین برخوردهایی پنجره‌هایی ارزشمند رو به گذشته کره زمین هستند. تنها حدود 190 مورد از این ساختارها در جهان وجود دارند. سخت است که برخی از این گودال‌‌ها را از تغییرشکل‌های تکتونیکی تمایز داد.
اندرو گلیکسون (Andrew Glikson)؛ دانشمندی که اقلیم‌های پیشین زمین را بررسی می‌کند، به شبکه ABC استرالیا گفت: درحالی‌که وی عملکرد تاریخ‌گذاری این تیم را در نظر گرفته، اما به نظر او قدیمی‌ترین ساختار اصابتی با 800 میلیون سال قدمت بیشتر، در گرینلند قرار دارد. هرچند شک و شبه‌های زیادی پیرامون اینکه آیا این گودال توسط یک شهاب‌سنگ ساخته شده یا خیر، وجود دارند.
بدون در نظر گرفتن این تردیدها، تحقیقات صورت‌گرفته بر گودال یارابوبا نشان می‌دهند که رویداد‌های اصابتی بسیار قدیمی ممکن است که در مقیاسی وسیع، تاریخ اقلیمی ما را تحت تأثیر قرار داده باشند.
کاووسی به ScienceAlert گفت: “چنین اکتشافاتی برگه‌های تاریخ را از نو می‌نویسند و همچنین درباره دگرگونی‌های ابتدایی زمین، اطلاعاتی را به ما ارایه می‌دهند. چنین حسی همیشه تازه می‌ماند.”
این پژوهش در Nature Communications منتشر شده است.
