سدیم لورت سولفات چیست و چرا دیگران از آن در صابون و خمیردندان پرهیز می‌کنند؟

بهره‌گیری روزانه از شوینده‌ها به مانند خمیردندان، صابون، و شامپو، یک نیاز رایج و ضروری شمرده می‌شود. آیا تاکنون از خود پرسیده‌اید که این فرآورده‌ها چگونه ساخته می‌شوند، یا گمان کرده‌اید که در چرخه زمانی دراز می‌توانند آسیب‌گذار باشند؟ اگر پیرامون چالش‌های پوستی به مانند خشکی و سوزش، یا درباره ریزش مو در اینترنت به جستجو پرداخته‌اید، شاید نشانی از سدیم لورت سولفات (sodium laureth sulfate) یا اس‌ال‌اس پیدا کرده باشید.

اس‌ال‌اس یک ساختار شیمیایی است که در فرآورده‌های زیبایی و آرایشی، شوینده‌ها، خمیردندان‌ها، و پاک‌کننده‌ها نیز یافت می‌شود.

به دنبال این نوشتار می‌خواهیم به این زمینه بپردازیم که این ساختار شیمیایی چیست، با پوست چه می‌کند، و شواهد به‌دست‌آمده درباره سلامت بهره‌گیری از آن در فرآورده‌های گوناگون چه می‌گویند.

با ما همراه باشید.

سدیم لورت سولفات چیست؟

شوینده‌ها یا فرآورده‌های زیبایی که ما روزانه از آنان بهره می‌بریم، می‌توانند از مایعی که خود برگرفته از آمیختگی آب و روغن است، ساخته شده باشند، ولی تا آنجایی که می‌دانیم، آب و روغن (چربی) با یکدیگر آمیخته نمی‌شوند، پس در اینجا به ساختاری نیاز است تا بتواند این دو را در کنار یکدیگر نگه دارد.

نام آن ساختار، سورفاکتانت (Surfactant) است. سورفاکتانت مولکول‌های آب و روغن را به یکدیگر پیوند می‌زند، و در صابون‌ها و شوینده‌ها یافت می‌شود، و بهره‌اش این است که مایه جدا شدن هرچه زودتر چرک و کثیفی از روی ظرف و پوست می‌شود.

اس‌ال‌اس به درستی یک سورفاکتانت است، که اثرگذاری، کم‌بهایی، فراگیری، و سادگی آن، در راستای بهره‌وری از آن در فرآورده‌های پوستی، آرایشی، و کاربردی است.

آیا این ساختار خطرناک است؟

بیرونی‌ترین لایه پوستی ما به گونه‌ای ساخته شده است تا بتواند از ورود میکروب‌ها و آسیب‌رسان‌ها به بدن جلوگیری کند — بنابراین، به کار گرفتن یک ساختار شیمیایی روی بدن که مایه ناتوان شدن مکانیزم دفاعی آن می‌شود، در چرخه زمانی دراز به پوست آسیب می‌رساند.

برخی از فرآورده‌هایی که دارای سورفاکتانت هستند، در برابر برخی دیگر آسیب بیشتری روی پوست می‌گذارند. هر چیز خطرناک، آسیب‌گذار یا آزاردهنده، دارای دو شناسه است:

• باید در دست‌آوردهای به‌دست‌آمده از پژوهش‌های پیرامون نکات آسیب‌گذار روی پوست انسان یافت شود.
• باید توانایی رخنه و راهیابی به پوست را داشته باشد.

اس‌ال‌اس دارای هردو شناسه است.

گروهی از پژوهشگران در آلمان شمار ۱۶۰۰ تن از بیمارانی که از چالش‌های پوستی رنج می‌بردند را مورد آزمایش اس‌ال‌اس قرار داد، و به این دست‌آورد رسید که ۴۲ درصد از آنان در برخورد با این ساختار شیمیایی واکنش بدی نشان دادند.

پژوهش دیگری روی ۷ داوطلب در یک چرخه سه ماه و نیمه انجام گرفت، و به این دست‌آورد رسید که یک برخورد ساده با این ساختار توانست مایه سوزش پوست آنان شود، ولی پس از آنکه اثر اس‌ال‌اس ناپدید شد، سوزش نیز کاهش یافت.

یک پژوهش دیگر نشان داد که هرچه آب گرم‌تری با اس‌ال‌اس آمیخته شود، آسیب‌رسانی آن به پوست بیشتر خواهد بود.

اس‌ال‌اس بیشتر به جهت آسیب‌رسانی‌اش روی پوست شناخته شده است. فرآورده‌های تازه‌ای که ساخته می‌شوند، برای اندازه‌گیری درجه آسیب‌رسانی‌شان روی پوست، با اس‌ال‌اس سنجیده می‌شوند.

کسانی که به اس‌ال‌اس واکنش نشان می‌دهند، با خشکی، زبری، خارش، یا زخم روی پوست روبه‌رو می‌شوند.

این نکته نیز باید گفته شود که شواهد علمی در رابطه با سرطان‌زایی اس‌ال‌اس وجود ندارد، جدا از آنچه که در اینترنت می‌خوانید — ولی در هر صورت، اطمینان کامل به هر چیزی نداشته باشید.

چرا سدیم لورت سولفات قانونی است؟

با روی‌آوری به نکاتی که درباره آسیب‌گذاری ساختار اس‌ال‌اس گفته شد، پس چرا مقامات نظارتی بکارگیری از آن را ممنوع نمی‌کنند؟ اس‌ال‌اس زمانی می‌تواند به پوست آسیب زیادی برساند که برای چرخه زمانی درازی با آن برخورد داشته باشد.

برای فرآورده‌های کاربردی به مانند شوینده‌ها که دارای اس‌ال‌اس هستند، این گمان از پیش بنا شده است، که آنان برای چرخه زمانی کوتاهی با پوست برخورد داشته باشند، تا اثرگذاری اس‌ال‌اس بسیار کمتر باشد.

بنابراین مقامات نظارتی بکارگیری از آن را ممنوع نمی‌کنند، ولی در برابر آن، بیشترین انداره و درصد بکارگیری این ساختار در فرآورده‌ها را آشکار می‌کنند.

این چارچوب بر پایه طول زمان برخورد پوست با فرآورده‌ها، تغییرپذیر است; بنابراین، فرآورده‌هایی که قرار است زمان بسیار درازی را با پوست برخورد داشته باشند، در بیشتر کشورها نمی‌توانند دارای بیش از ۰.۰۵ تا ۲.۵ درصد اس‌ال‌اس باشند.

همه سازنده‌های فرآورده‌های کاربردی و آرایشی باید پیش از رهانیدن فرآورده خود به بازار، آن را مورد آزمایش قرار بدهند، و اگر با ناسازگاری برخورد داشتند، آن را بر روی برچسب فرآورده‌ها به عنوان هشدار با توضیحات کامل چاپ کنند.

بنابراین اگر فرآورده‌ای دارای پیامد و ناسازگاری باشد، روی برچسب آن توضیحی همانند “اگر این محصول باعث قرمزی یا سوزش روی پوست شد، از ادامه استفاده از آن پرهیز کنید، و به داروساز یا پزشک خود مراجعه کنید” نوشته شده است.

چه کسانی باید از برخورد با سدیم لورت سولفات خودداری کنند؟

کسانی که پیشینه زودرنجی پوستی دارند، و بیمارانی که از بیماری‌های پوستی به مانند درماتیت آتوپیک، روزاسه، و پسوریازیس رنج می‌برند، بهتر است که از فرآورده‌هایی که دارای اس‌ال‌اس هستند، دوری کنند.

جمع‌بندی

در هر شرایطی که با دودلی و گمان روبه‌رو شدید، به ویژه اگر دارای بیماری پوستی هستید، بهتر است که با یک پزشک خوب رایزنی کنید، و این را نیز همیشه به خاطر بسپارید، که زمانی که آغاز به بهره‌وری از فرآورده‌ای نو می‌کنید، برچسب روی بسته و بطری آن را به خوبی و موشکافانه بخوانید.