گاهی اوقات یک یافته باستان‌شناسی باعث می‌شود تا تمامی حفاری‌های پرزحمت، تمیزکاری‌های دقیق و فهرست‌بندی‌های جزئی، ارزشش را داشته باشند. یکی از این نمونه‌ها، قطعه‌ای 1200 ساله از یک بازی تخته‌ای است که محققان آن را در جزیره‌ای پایین‌تر از سواحل شمال شرقی انگلستان پیدا کرده‌اند.
این قطعه یافت‌شده در واقع مهره پادشاه در یک بازی تخته‌ای مربوط به وایکینگ‌ها یعنی hnefatafl (تخته پادشاهان) بوده که شباهت‌هایی نیز با شطرنج دارد. این مهره از شیشه سفید و آبی ساخته شده و اندازه‌ای در حدود شکلات‌های کوچک دارد.
این گنج باستان‌شناسی در Lindisfarne کشف شده است. این مکان منطقه‌ای کوچک است که اهمیت فرهنگی و مذهبی بالایی داشته و در منطقه نورثامبرلند قرار گرفته است. این کشف توسط تیمی از دانشگاه دورهام در بریتانیا و جمعیت باستان‌شناسی DigVentures انجام شده است.
ارزش این مهره در قدمت آن نهفته است. محققان قدمت این یافته را به 1200 سال پیش؛ یعنی به قرن 8 یا 9 میلادی نسبت می‌دهند. این همان زمانی است که تاخت‌وتاز وایکینگ‌ها در بریتانیا آغاز شده است. دگرگونی 300 ساله بعدی برای همیشه چهره این کشور را تغییر داد.
علی‌رغم زمان‌بندی، باستان‌شناسان متقاعد نشده‌اند که این مهره توسط وایکینگ‌ها به آنجا آورده شده است. باستان‌شناس لیسا وستکات ولکینز (Lisa Westcott Wilkins)؛ مدیر جمعیت DigVentures می‌گوید: “بسیاری از مردم با نسخه وایکینگی این‌گونه بازی‌ها آشنا خواهند بود و مطمئن هستم که بسیاری از مردم از خود می‌پرسند که آیا این مهره در زمان حمله وایکینگ‌ها به منطقه Lindisfarne آورده شده است یا خیر؟ در حقیقت ما بر این باور هستیم که این مهره به نسخه‌ای از این بازی تخته‌ای تعلق داشته که پیش از رسیدن وایکینگ‌ها به بریتانیای شمالی، توسط نخبگان این منطقه بازی می‌شده است.”
اگر این مهره به نسخه محلی بازی hnefatafl تعلق داشته باشد، این موضوع می‌تواند به معنای تأثیر فزاینده فرهنگ شمالی بر صومعه باستانی Lindisfarne و سایر مناطق قرون وسطایی سرزمین نورثامبرلند باشد.
در هر حالت، تمامی نسخه‌های این بازی تخته‌ای رویه‌ای مشابه دارند؛ یعنی مهره پادشاه باید در مقابل گروهی از مهاجمان به دفاع بپردازد. این قطعه دومین مهره شیشه‌ای یافته شده در جزایر بریتانیا است. شطرنج مدتی بعد به اروپا راه یافت؛ یعنی در طول قرون 11 و 12 میلادی.
به گفته کارشناسان حفاری، این یافته نشان می‌دهد که منطقه Lindisfarne مکانی شلوغ و پر جنب‌و‌جوش بوده است. این یافته‌ها با تصوراتی که این منطقه را سرزمینی پر از ریاضت و سادگی می‌پنداشتند، بسیار مفاوت هستند. ریاضت و سادگی از خصیصه‌های مسیحیت قرون وسطایی به شمار می‌روند.
باستان‌شناس دیوید پتس (David Petts) از دانشگاه دورهام به روزنامه گاردین گفت: “ظرافت کیفی این مهره نشان می‌دهد که این اثر یک مهره بازی قدیمی نیست و اینکه شخصی در این جزیره، همانند نخبگان می‌زیسته است.”
روش کشف این مهره باستانی نیز در نوع خود نادر است. DigVentures سازمانی مردم‌نهاد بوده که جهت انجام حفاری‌ها، بر کمک‌های مالی و پشتیبانی عموم مردم تکیه دارد. پروژه حفاری Lindisfarne یک سال به طول انجامیده است.
این همه ماجرا نیست، این قطعه باستانی خاص توسط مادر یکی از باستان‌شناسان پیدا شده است. این موضوع نشان می‌دهد که چگونه داوطلبان مردمی هنوز می‌توانند در کشف بسیاری از یافته‌های باارزش باستان‌شناسی شرکت داشته باشند.
در حال حاضر این یافته باعث می‌شود تا بتوانیم تصویری جزئی‌تر از زندگی گذشتگان منطقه Lindisfarne را ترسیم کنیم. انگشترهای مسی، یک سنجاق مسی و همچنین یک سگک برنزی نیز در طول آخرین فصل از این حفاری پیدا شده‌اند. وستکات ولکینز می‌گوید: “جالب است که اگر فکر کنیم هنگامی‌که وایکینگ‌ها به این منطقه قدم گذاشته، حداقل در تئوری، با راهبان منطقه Lindisfarne مشغول یک بازی آشنا برای طرفین شده باشند. هرچند که ممکن است بر سر بازی با مهره‌های خاصی نیز بحث‌وجدل‌هایی پیش آمده باشند.”
اطلاعات بیشتر را می‌توان از صفحه این پروژه دریافت و حتی می‌توان از این طریق در پروژه‌های سال 2020 این تشکل نیز شرکت کرد.
