کره مریخ مکانی عجیب و کشف‌نشده است. عکسی که بر روی وبلاگ علمی ناسا و Astronomy Photo of the Day قرار گرفته، یک مثال عالی در وصف عجایب این سیاره است. این تصویر یک کوه توخالی را نشان می‌دهد.
این پدیده را نمی‌توان حاصل فعالیت معدن‌کاری دانست. این برآمدگی در واقع یک کوه توخالی است. چیزی که شما مشاهده می‌کنید، یک روزنه گدازه‌ای است. این روزنه را می‌توان حاصل فعالیت‌های آتشفشانی زیر پوسته کره مریخ دانست.
این دهانه بر روی دامنه غربی یک آتشفشان محفظه‌ای به نام Pavonis Mons قرار دارد. مناطق اطراف این آتشفشان پدیده‌های هیجان‌انگیزی را در خود جای داده‌اند. این پدیده‌ها دهانه‌های عظیم گدازه‌ای و گسل‌هایی هستند که آن‌ها را فرورفتگی می‌نامیم و البته خود این دهانه آتشفشانی نیز از پدیده‌های منطقه یادشده است. تصویر بالا توسط مدارگرد Mars HiRise در سال 2011 گرفته شده و به این دلیل که بسیار غیرمعمول بود، توجه دانشمندان را به خود جلب کرد.
نگاهی نزدیک به این پدیده مشخص می‌کند که این دهانه یک روزنه است. روزنه سطحی است که بر روی یک لوله گدازه در پایین‌تر از خود قرار می‌گیرد. این روزنه توخالی است، زیرا گاهی اوقات جریان گدازه می‌تواند در قسمت بالای دهانه (روزنه) جامد شود اما در زیر گدازه‌های مایع همچنان به فعالیت خود ادامه دهند. سپس گدازه مایع می‌تواند از روزنه خارج شده و لوله‌های گدازه را پشت سر خود رها کند. با گذشت زمان، سقف این دهانه می‌تواند فرو بریزد و در نتیجه یک روزنه ایجاد شود.
تحلیل‌ها نشان می‌دهند که عرض دهانه این روزنه در حدود 35 متر است. نوک توده‌سنگ‌های فرو ریخته که از طریق دهانه قابل‌رؤیت هستند، در عمق 28 متری قرار دارد.
یک نقشه دیجیتال منطقه‌ای به دانشمندان این امکان را می‌دهد تا حجم مواد خارج شده از دهانه این روزنه را محاسبه کنند. این قضیه به نوبه خود محدودیت‌هایی را بر محاسبه میزان عمق این چاله اعمال می‌کند. بر اساس این محاسبات، این توده سنگ حداقل باید 62 متر ارتفاع داشته باشد، که این موضوع به این معنا است که خود این گودال باید پیش از ریزش توده‌سنگ‌ها حداقل 90 متر عمق داشته باشد.
اعداد یادشده به این معنا هستند که این دهانه گدازه‌ای از تمامی دهانه‌های مشابه بر روی کره زمین بزرگ‌تر است.
حفره‌های گدازه‌ای مشابه، جالب‌توجه هستند، زیرا در مقابل بمباران‌های حرارتی کره مریخ می‌توانند مقاومت‌هایی را ایجاد کنند. این قضیه نیز به این معنا است که از این حفره‌ها می‌توان جهت استقرار پایگاه‌های زیرزمینی استفاده کرد (البته اگر قابل‌دسترسی باشند). به نظر نمی‌رسد که ورود و خروج به این گودال کشف‌شده چندان آسان باشد.
البته این پدیده‌ها می‌توانند کاربردهایی دیگر نیز داشته باشند. مثلا اگر بخواهیم که به دنبال نشانه‌های حیات بر روی کره مریخ بگردیم، شاید این حفره‌ها بهترین گزینه باشند. به گفته وب‌سایت Astronomy Photo of the Day: “حفره‌هایی این چنینی جذابیت‌های خاصی دارند، زیرا قسمت‌های داخلی آن‌ها نسبتا در مقابل طبیعت خشن مریخ مقاوم بوده و همین موضوع باعث می‌شود تا گزینه‌های مناسبی جهت کشف حیات بر روی سیاره سرخ باشند. بنابراین این حفره‌ها می‌توانند گزینه‌های اولیه جهت استقرار فضاپیماها، ربات‌ها و حتی انسان‌های فضانورد بین‌سیاره‌ای باشند.”
درحالی‌که کشف این حفره آسان بوده، اما یک راز دیگر در مورد این روزنه خاص وجود دارد. در کره زمین، روزنه لوله‌های گدازه‌ای کم‌و‌بیش شبیه به تصویر بالا است (روزنه بالا در حدود 6 متر عرض دارد). اینکه دقیقا چرا و چگونه این روزنه مریخی یک دهانه مخروطی در اطراف خود دارد، هنوز به‌صورت یک پرسش باقی مانده است.
