امروز شرکت گوگل یک اپلیکیشن اندرویدی توسعه‌یافته توسط دولت ایران را از فروشگاه رسمی پلی استور خود حذف کرد. این برنامه به اجرای تست و ردیابی مبتلایان به ویروس کرونا و بیماری COVID-19 می‌پردازد. پیش از حذف این اپلیکیشن از پلی استور، اظهارات جنجال‌برانگیزی پیرامون آن مطرح شد و تعدادی از کاربران، دولت ایران را متهم کردند که این نهاد با بهانه ترس ناشی از بیماری کووید 19، شهروندان را به نصب این اپلیکیشن تشویق نموده و سپس اطلاعات مربوط به شماره‌تلفن و موقعیت مکانی آن‌ها را گردآوری می‌کند تا در مواقع لزوم از این داده‌ها استفاده شود.
وبسایت ZDNet در واکنش به این اتهامات از لوکاس استفانکو؛ محقق بدافزارهای اندرویدی در شرکت ESET درخواست کرده تا برنامه مذکور را از جنبه هرگونه رفتار مخرب یا شبه‌جاسوسی بررسی نماید. آقای استفانکو در اوایل وقت امروز به وبسایت ZDNet اعلام کرد که بر اساس تجزیه و تحلیل انجام شده روی فایل APK برنامه، اپلیکیشن فوق یک تروجان یا جاسوس‌افزار مخرب به‌شمار نمی‌رود. سخنگوی گوگل به درخواست اظهارنظر در خصوص دلیل حذف برنامه از پلی استور هیچ‌گونه پاسخی نداده است. با این‌حال منابع آشنا با سیاست‌های پلی استور اعلام کردند که این برنامه احتمالا به دلیل ادعاهای گمراه‌کننده خود یعنی قابلیت تشخیص بیماری کووید 19 از فروشگاه حذف شده است؛ چرا که انجام چنین عملی از طریق یک اپلیکیشن امکان‌پذیر نیست. ابتلای افراد به بیماری COVID-19 تنها پس از تحلیل میکروبیولوژیکی مخاط گلو و انجام آزمایشات تخصصی ویروس‌شناسی قابل تائید خواهد بود.
AC19: اپلیکیشن ملی ایران برای تشخیص بیماری COVID-19
این برنامه که AC19 نام دارد؛ طی هفته گذشته منتشر شد و از طریق وبسایت اختصاصی، فروشگاه رسمی پلی استور و سایر اپ استورهای متفرقه در دسترس کاربران قرار گرفت. این برنامه در حالی منتشر شد که ایران با یک بحران بهداشتی در سطح ملی مواجه شده و این کشور یکی از مناطقی است که به‌دنبال شیوع گونه جدید ویروس کرونا شاهد بیش‌ترین آسیب‌ها بوده است. پس از انتشار اپلیکیشن، وزارت بهداشت ایران با ارسال پیامک فراگیر برای تمامی ایرانیان از آن‌ها درخواست کرد تا به منظور بررسی علائم بالقوه بیماری COVID-19 نسبت به نصب برنامه روی گجت‌های خود اقدام نمایند. این اپلیکیشن به کاربران امکان می‌دهد تا با استفاده از شماره‌تلفن خود ثبت‌نام نموده و سپس به مجموعه‌ای از پرسش‌های مطرح شده پیرامون علائم کروناویروس پاسخ دهند.
ایده پشت پرده اپلیکیشن AC19 این بود که ایرانیان قادر به تعیین شدت علائم بیماری باشند و بدین‌ترتیب از هجوم بی‌رویه شهروندان به بیمارستان‌های محلی ممانعت به عمل آید. با این‌حال اپلیکیشن مذکور درخواست دسترسی لحظه‌ای به موقعیت جغرافیایی کاربر را مطرح می‌کند و پس از اعطای مجوز، این داده‌ها بلافاصله در یک مرکز کنترل از راه دور بارگذاری می‌شوند.
ارتباط با یک توسعه‌دهنده مشکوک
اگرچه دسترسی برنامه به اطلاعات مکانی کاربران صرفا منوط به موافقت آن‌ها و اعطای مجوز قانونی است؛ اما پس از مدتی مشخص شد که اپلیکیشن AC19 توسط شرکتی تولید شده که پیش‌تر برنامه‌های دیگری را نیز برای دولت ایران طراحی نموده است. این شرکت با نام Smart Land Strategy، پیش‌تر 2 ورژن سفارشی از اپلیکیشن تلگرام با اسامی تلگرام طلایی و هات‌گرام را تولید کرده بود که البته هر 2 آن‌ها به اتهام گردآوری مخفیانه اطلاعات کاربران از فروشگاه پلی استور حذف شدند. برخی گزارشات منتشر شده در آن مقطع زمانی ادعا کردند که این برنامه‌ها به دستور سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی ایران طراحی شده‌اند.
با این‌حال آقای استفانکو معتقد است که اپلیکیشن AC19 دارای هیچ‌گونه رفتار مشکوکی نبوده و درخواست دسترسی آن به داده‌های مکانی کاربران دقیقا مشابه کلیه برنامه‌های اندرویدی معمول است. بعلاوه در میان اپلیکیشن‌های مربوط به حوزه سلامت، درخواستی برای این قبیل برنامه‌ها وجود ندارد. استفاده از این اپلیکیشن برای کنترل شیوع بیماری کووید 19 امری بسیار محتمل است. بسیاری از شرکت‌های فناوری نظیر اپل، فیس‌بوک و گوگل دارای اپ استور و پلتفرم‌های تبلیغاتی آنلاین هستند و اخیرا فرآیند انتشار محتوای مرتبط با سرکوب COVID-19 را آغاز نموده‌اند. محتوای تولیدی این شرکت‌ها مشخصا به بررسی و معرفی خدمات تشخیصی غیرواقعی، درمان‌های جعلی، نظریه‌پردازان متقلب و ارائه‌دهندگان سایر مطالب گمراه‌کننده می‌پردازند.
اما حتی در صورت عدم وجود مشکل امنیتی در اپلیکیشن AC19، ارتباط میان این برنامه با شرکت Smart Land Strategy و ورژن‌های سفارشی تلگرام در گذشته، موجی از انتقادات مخالفان را به‌دنبال داشته است. بر اساس گزارشات ارسالی به وبسایت ZDNet، دولت ایران با سوار شدن بر موج وحشت ناشی از بیماری COVID-19 می‌تواند میلیون‌ها ایرانی را برای نصب کردن این اپلیکیشن وسوسه نماید. بدین‌ترتیب توسعه‌دهنده برنامه قادر به گردآوری اطلاعات مربوط به دستگاه و موقعیت مکانی کاربر بوده و با انتشار به‌روزرسانی‌های آتی می‌تواند بدافزار موردنظر خود را بر روی گجت‌های کاربران نصب نماید.
موضوع کاملا قطعی در مقطع کنونی این است که پیش‌تر میلیون‌ها ایرانی این اپلیکیشن را نصب کرده و داده‌های گردآوری شده توسط برنامه برای نهادهای دولتی کشور ارسال شده است. بر اساس توئیتی که امروز توسط محمدجواد آذری جهرمی؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران منتشر شده است؛ دولت با کمک این برنامه تاکنون موفق به گردآوری اطلاعات مکانی بیش از 4 میلیون ایرانی شده است.
در حال حاضر این اپلیکیشن از فروشگاه پلی استور حذف شده است. با این‌حال کاربران در صورت تمایل به دانلود برنامه کماکان می‌توانند به وبسایت ac19.ir یا سایر اپ استورهای متفرقه مراجعه نمایند.
