دانشمندان پزشکی دانشگاه پیتسبورگ امروز اعلام کردند که یک واکسن احتمالی برای مقابله با بیماری ویروس کرونا (کووید۱۹) توسعه داده‌اند. این واکسن روی موش‌ها تست شده و استفاده آن در مقداری به اندازه نوک انگشت دست، باعث تولید مقادیری از آنتی‌بادی‌های مخصوص ویروس کرونا می‌شود که برای خنثی کردن آن کافی است.
این مقاله امروز در مجله EBioMedicine منتشر شده و اولین مطالعه‌ای است که یک واکسن کاندید برای درمان کووید۱۹ را توضیح می‌دهد. از آنجاییکه قبلا کارهایی زیادی روی پاندمی‌های اخیر ویروس‌های کرونا انجام شده بود، دانشمندان توانستند به‌سرعت توسعه این واکسن را شروع کنند.
دکتر آندره‌آ گامبوتو (Andrea Gambotto) از دانشکده پزشکی پیتسبورگ و از نویسندگان مقاله می‌گوید: ما قبلا تجربه کار روی ویروس سارس در سال 2003 و ویروس مرس در سال 2014 را داشته‌ایم. این ویروس‌ها که رابطه نزدیکی با ویروس کرونای جدید دارند، به ما یاد داده‌اند که یک پروتئین خاص به نام اسپایک (spike)، برای ایجاد ایمنی در برابر ویروس بسیار مهم است. ما دقیقا می‌دانستیم که چگونه با این ویروس جدید بجنگیم. به همین خاطر است که سرمایه‌گذاری روی تحقیقات واکسن اهمیت زیادی دارد. شما هرگز نمی‌دانید که بیماری همه‌گیر بعدی کی و از کجا شیوع پیدا خواهد کرد.
دکتر لوئیس فالو (Louis Falo)، یکی دیگر از نویسدگان مقاله می‌گوید: توسعه سریع این واکسن مرهون تلاش‌های دانشمندانی با تخصص‌هایی در زمینه‌های مختلف پژوهشی است که برای رسیدن به یک هدف مشترک با هم همکاری می‌کردند.
واکسنی که در این مقاله توضیح داده شده و نویسندگان آن را PittCoVacc نامیده‌اند، توانسته به‌خاطر استفاده از نوع خاصی پروتئین آزمایشگاهی که برای ایجاد مصونیت ساخته شده، در مقایسه با واکسن‌های کاندیدای دیگری از نوع mRNA که تازه وارد آزمایش‌های بالینی شده‌اند، رویکرد تثبیت‌شده‌تری را دنبال کند. این همان روشی است که در واکسن‌های فعلی آنفلوآنزا مورد استفاده قرار گرفته است.
دانشمندان دانشگاه پیتسبورگ همچنین برای تولید واکسنی که برای آزمایش‌های بالینی انسانی مناسب باشد، از راهنمایی‌های سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده کردند. آن‌ها برای تزریق واکسن، از رویکرد تازه‌ای به نام آرایه میکرونیدل (microneedle array) برای افزایش تاثیرگذاری آن بهره گرفتند. این آرایه، بسته‌ای به اندازه نوک انگشت حاوی ۴۰۰ سوزن ریز است که قطعات پروتئین اسپایک را وارد پوست (جایی که پاسخ ایمنی بدن در آنجا بسیار قوی است) می‌کند. این بسته مانند یک نوار چسب به پوست چسبانده می‌شود و سپس سوزن‌های ریز آن که به‌طور کامل از قند و قطعات پروتئین تشکیل شده‌اند، در پوست حل می‌شوند.
فالو می‌گوید: ما این راهکار را براساس روشی که برای تزریق واکسن آبله در پوست استفاده می‌شود توسعه دادیم؛ با این‌حال، روش ما بسیار پیشرفته‌تر بوده و کارآیی بیشتری دارد و از یک بیمار به بیمار دیگر قابل استفاده است. ضمن اینکه هیچ دردی ندارد.
یکی دیگر از مزیت‌های سیستم استفاده‌شده، مقیاس‌پذیری بالای آن است. قطعات پروتئین اسپایک توسط یک کارخانه تولید سلول ساخته شدند که می‌تواند به‌منظور تولید بیشتر، اصلاحاتی در آن صورت گیرد. خالص‌سازی پروتئین می‌تواند در مقیاس صنعتی هم انجام شود. پروسه تولید انبوه آرایه میکرونیدل، شامل مخلوط کردن ترکیب پروتئین و قند در داخل یک قالب با استفاده از سانتریفیوژ می‌شود. واکسن تولید‌شده می‌تواند تا زمان استفاده روی بیمار، در دمای اتاق نگهداری شود و نیازی به سرد نگه داشتن آن در طول حمل‌ونقل یا در محل ذخیره‌سازی نخواهد بود.
گامبوتو می‌گوید: برای توسعه اکثر واکسن‌ها نیازی نیست که از همان ابتدا به مقیاس‌پذیری آن فکر کنید، اما زمانی که شما برای تولید سریع واکسنی برای مقابله با یک بیماری همه‌گیر جهانی تلاش می‌کنید، این موضوع اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند.
واکسن PittCoVacc بعد از تست روی موش‌ها توانست در طول دو هفته مقادیر زیادی آنتی‌بادی علیه ویروس کرونا تولید کند. این حیوانات هنوز برای مدت طولانی مورد ردیابی قرار نگرفته‌اند، اما آن‌دسته از موش‌هایی که واکسن مخصوص بیماری مرس را دریافت کرده بودند، توانستند میزان کافی از آنتی‌بادی لازم برای خنثی‌کردن ویروس را حداقل به مدت یک سال تولید کنند. بر این‌اساس دانشمندان فکر می‌کنند که سطوح آنتی‌بادی موش‌هایی که واکسن ویروس کرونا را دریافت کرده‌اند نیز احتمالا از چنین روندی پیروی خواهد کرد.
اما موضوع مهم در مورد واکسن میکرونیدل PittCoVacc این است که قدرت تاثیرگذاری آن حتی پس از استریل کامل با اشعه گاما حفظ می‌شود. استریل کردن با اشعه گاما، یک مرحله مهم در ساخت دارویی است که برای استفاده در انسان‌ها مناسب تشخیص داده شده است.
دانشمندان دانشگاه پیتسبورگ هم‌اکنون در حال طی پروسه دریافت تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا هستند و امیدوارند که فاز اول آزمایش‌های بالینی انسانی آن را در چند ماه آینده شروع کنند.
فالو می‌گوید: پروسه انجام آزمایش‌ها روی بیماران، حداقل یک سال یا شاید بیشتر طول خواهد کشید. شرایط کنونی، از همه چیزهایی که قبلا دیده بودیم متفاوت است؛ بنابراین ما در حال‌حاضر نمی‌دانیم که پروسه توسعه بالینی واکسن چه مدت طول خواهد کشید. بازنگری‌هایی که اخیرا در فرایندهای معمول توسعه یک واکسن صورت گرفته نشان می‌دهند که ما ممکن است بتوانیم این کار را سریع‌تر انجام دهیم.
