رشد فناوری 5G در ایران با چه موانعی مواجه است؟

طی سه سال گذشته، بهره‌برداری نسل پنجم شبکه تلفن همراه یا 5G به یکی از مهم‌ترین موضوعات روز دنیا در زمینه فناوری تبدیل شده است. فناوری که هنوز فراگیر نشده و به صورت بسیار محدود در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما تاثیرات غیرقابل چشم‌پوشی آن در زندگی آینده انسان موجب شده تا همه کشورها به استقبال تهیه زیرساخت‌ها و تجهیزات شبکه 5G بروند.

اهمیت فناوری 5G، تعدادی از برترین شرکت‌های سخت‌افزاری و ارتباطاتی دنیا از جمله هوآوی، اریکسون، کوآلکام، اینتل، نوکیا و اچ‌تی‌سی را برآن داشته تا از سال‌های گذشته، سرمایه‌گذاری و توسعه فناوری 5G را در حوزه تولیدات سخت افزاری خود افزایش دهند.

به عنوان مثال شرکت هوآوی و اریکسون در حال حاضر به عنوان دو شرکت رقیب در بازار فروش تجهیزات زیرساختی و ارتباطی 5G برشمرده می‌شوند. همچنین کوآلکام و اینتل نیز به دنبال ساخت تجهیزات سخت‌افزاری مورد نیاز 5G در تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها، لپ‌تاپ‌ها و مواردی از این دست هستند. از طرفی نوکیا و اچ‌تی‌سی راه نجات خود از ورشکستگی را سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت تلفن هوشمند اقتصادی و تجهیزاتی مانند هدست واقعیت مجازی بر پایه فناوری 5G می‌دانند.

رقابت شدید در حوزه ساخت تجهیزات و محصولات 5G آن هم در حالی که فقط چند کشور جهان استفاده از این فناوری را آغاز نموده‌اند، خود نشان دهنده اهمیت 5G در آینده نزدیک است. شبکه 5G مزایای بسیاری دارد که به رشد بسیاری از فناوری‌های نوین کمک می‌کند.

فناوری 5G تنها مربوط به افزایش سرعت اینترنت تا یک گیگابایت بر ثانیه و کاهش نرخ تاخیر تا کمتر از 10 میلی‌ثانیه در شبکه نیست. با فراگیر شدن نسل پنجم شبکه تلفن همراه، تحقق استفاده گسترده اینترنت اشیاء، خودروهای خودران، فضای ابری، سرویس‌های استریم، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و بسیاری از فناوری‌های نوین دیگر وارد گام جدیدی خواهد شد. با این اوصاف و درک اهمیت بالای استفاده از شبکه 5G، این فناوری چه جایگاهی در ایران خواهد داشت؟

نسل پنجم شبکه تلفن همراه در ایران

داستان استفاده از فناوری 5G در کشوری مانند ایران کمی متفاوت از کشورهای پیشرفته در جهان است. استفاده از فناوری مانند شبکه 5G تنها به مشترکین اینترنت همراه باز نمی‌گردد. در کشورهای پیشرفته دنیا اصلی‌ترین مخاطب این فناوری صنایع و سازمان‌های دولتی و خصوصی مختلف هستند. این فناوری به طور ویژه در حوزه سلامت، حمل و نقل، انرژی و ارتباطات کاربرد دارد.

این در حالی است که در ایران اصلی‌ترین مشترک اپراتورها، مردم هستند و از خدمات شبکه 4G در صنایع استفاده قابل توجهی نمی‌شود. از طرفی اگر به همین روش فناوری 5G نیز در حوزه صنایع مورد استفاده قرار نگیرد، سرمایه‌گذاری در این بخش توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

برای ورود اپراتورها به حوزه فناوری 5G به کشور ابتدا باید توجیه اقتصادی مد نظر باشد. توجیه اقتصادی با نبود تقاضا از سوی صنایع و سازمان‌ها، قابل دستیابی نیست و این اولین و بزرگ‌ترین چالش برای ورود فناوری نسل پنجم شبکه تلفن همراه به کشور است.

شبکه 5G برای ارائه سرویس‌ها و فناوری‌های نوین کاربرد دارد. از این رو اپراتورها می‌توانند با ورود به حوزه شهر هوشمند، صنایع هوشمند و خانه هوشمند، به فکر ارتقاء خدمات خود و کارکردهای فناوری 5G در ایران باشند.

کاهش هزینه‌ها امکان پذیر است

البته رسیدن به این هدف آسان نیست، برای رشد فناوری 5G و خدمات آن باید تمامی سازمان‌های مربوطه از جمله وزارت ارتباطات و سازمان رگولاتوری وارد کار شوند و سم خود از این رشد را ایفا کنند. به عنوان مثال باند فرکانسی بالا یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های مورد نیاز برای دستیابی به اطمینان پذیری بالا در فناوری 5G است. در حال حاضر فرکانس 700  تنها در اختیار صدا و سیما است و این سازمان نیز تنها از 26 دصد این فرکانس استفاده می‌کند. با آزاد سازی این فرکانس هزینه‌های اپراتورها تا یک سوم کاهش پیدا می‌کند.

همکاری اپراتورها در زمینه تهیه زیرساخت‌ها و تجهیزات مورد نیاز نسل پنجم شبکه تلفن همراه نیز از یکی دیگر از راه‌های مهم برای کاهش هزینه‌ها است. اتفاقی که در حال حاضر در کشور امریکا در حال رخ دادن است و  اپراتورهای این کشور ایجاد زیرساخت‌های اشتراکی را برای کاهش هزینه در دستور کار خود قرار داده‌اند.

ورود فناوری 5G به ایران آغاز شده است

با وجود تمامی این موارد، نسل پنجم شبکه تلفن همراه راه خود را به ایران باز کرده است. محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از چندی پیش خبر داد که در تابستان، اولین دکل‌های شبکه 5G در ایران نصب می‌شوند. همچنین گوشی‌های 5G نیز به ایران وارد شده‌اند و در آینده نزدیک وارد بازار می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین موارد در نظر گرفته شده برای ترسیم نقشه راه فناوری 5G در ایران، تربیت نیروی متخصص است. برنامه‌ریزی‌های متعددی انجام شده تا متخصصان مربوط به این حوزه، دانش فناوری 5G را بیاموزند. همچنین به اشتراک‌گذاری دانش مربوط به این فناوری نیز یکی دیگر از راه‌های مد نظر برای رسیدن به جایگاه علمی مورد نیاز برای استفاده از تمام ابعاد فناوری 5G است. در حال حاضر با وجود تحریم‌ها تهیه تجهیزات از بیرون کشور به سختی انجام می‌شود و به همین دلیل تکیه بر دانش متخصصین داخلی، برای مقابله با تحریم‌ها اهمیت فراوانی دارد.

سال گذشته، معاون وزیر ارتباطات با اشاره به ظرفیت‌های داخلی در حوزه تجهیزات اعلام کرد: در بخش زیرساخت شبکه، تجهیزاتی مانند سیستم انتقال و فیبر را می‌توان از توان داخلی تهیه کرد و ظرفیت خوبی در کشور برای تولید این تجهیزات وجود دارد. اما مشکل ما در حوزه تجهیزات رادیویی و شبکه دسترسی است که باید این تجهیزات را به‌صورت ارزی وارد کشور کنیم. البته بخش‌هایی را می‌توان با تغییر نرم‌افزاری شبکه، به سمت نسل ۵ برد اما در مجموع برای تجهیز شبکه ارتباطی کشور به نسل ۵ ارتباطات، نیازمند تلفیق توانمندی داخلی و بین‌المللی هستیم.

وی همچنین در مورد موقعیت موجود برای ظهور یک اپراتور جدید به سه اپراتور فعلی تلفن همراه در کشور افزود: با توجه به‌اندازه بازار و فضای رقابتی موجود، استدلالمان این است که ۳ اپراتور موبایل برای ارائه خدمات در این بازار کافی است و اگر اپراتور دیگری بخواهد وارد این فضا شود نیازمند سرمایه‌گذاری و ایجاد شبکه از نقطه اول است که به نظر می‌رسد منطق اقتصادی نداشته باشد. از سوی دیگر برای ارائه این خدمات، می‌توان از ظرفیت اپراتورهای موبایل مجازی (MVNO) نیز استفاده کرد.

نکته قابل توجه آن است که ما نباید از لحاظ دانش و استفاده از فناوری‌های نوین از دنیا فاصله بگیریم. به طور طبیعی در حال حاضر سطح کشور ما از لحاظ دانش و تولید تجهیزات فناوری با کشورهای پیشرفته دنیا قابل مقایسه نیست. اما استفاده از فناوری‌های نوین مانند فناوری 5G موجب می‌شود تا در همه سطوح جای رشد و پیشرفت را به وجود آورده و صد البته باید از موقعیت‌های به وجود آمده کمال استفاده را برد.