مطالعات علمی به وضوح نشان می‌دهند که استفاده از ماسک‌های صورت می‌تواند مانع انتقال کروناویروس شده و به نجات جان انسان‌ها کمک کند. تجزیه و تحلیل اولیه در 194 کشور نشان داد که در مناطقی که استفاده از ماسک‌های صورت توصیه نشده بود؛ پس از گزارش نخستین مورد ابتلا نرخ هفتگی مرگ ومیر ناشی از کروناویروس 55 درصد افزایش یافت؛ در حالی‌که این رقم در کشورهایی با فرهنگ استفاده از ماسک یا دستورالعمل‌های حمایتی جهت پوشیدن آن تنها معادل 7 درصد بود.
یک مدل ارائه شده توسط دانشگاه واشنگتن پیش‌بینی کرد که چنان‌چه 95 درصد آمریکایی‌ها در مکان‌های عمومی از ماسک‌های صورت استفاده می‌کردند؛ در این‌صورت احتمالا از مرگ حداقل 45 هزار نفر در اثر ابتلا به کروناویروس تا ماه نوامبر جلوگیری می‌شد. اما کلیه ماسک‌ها دارای سطوح حفاظتی یکسان نیستند. یک ماسک صورت ایده‌آل مانع از انتشار ذرات تنفسی بزرگ ناشی از عطسه و سرفه افراد می‌شود؛ پدیده‌ای که اصلی‌ترین روش انتقال کروناویروس میان افراد مختلف به‌شمار می‌رود. بدین‌ترتیب هنگام صحبت کردن یا بازدم افراد کروناویروس همراه با ذرات کوچکتر معلق در هوا موسوم به آئروسل در فضا منتشر می‌شوند.
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند تا کارمندان مراکز بهداشت و درمان، سالمندان، افراد دارای بنیه سلامت پایین و اشخاصی که نتیجه تست کروناویروس برای آن‌ها مثبت شده یا علائم ابتلا به این ویروس را نشان داده‌اند؛ از ماسک‌های پزشکی استفاده کنند. بر اساس اظهارات WHO افرادی که جزو این گروه‌ها نیستند نیز بایستی از ماسک پارچه‌ای استفاده کنند. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها نیز استفاده از ماسک‌های پارچه‌ای توسط عموم افراد جامعه را توصیه می‌کنند. اما حتی ماسک‌های پارچه‌ای نیز با یکدیگر متفاوت هستند؛ زیرا برخی از آن‌ها در مقایسه با سایرین نفوذپذیری بالاتری دارند.
دکتر رمزی اسفور؛ متخصص بیماری‌های عفونی در شهر مارین کانتی ایالت کالیفرنیا ضمن گفتگو با وبسایت Business Insider اعلام کرد: “نفوذپذیری ماسک‌ها به کیفیت آن‌ها بستگی دارد. چنان‌چه شما از ماسک‌های صورت تولید شده با پارچه نخی 600 رشته‌ای مصری استفاده کنید؛ در این‌صورت سطح حفاظتی این ماسک در مقایسه با نمونه تولید شده با پارچه تی‌شرتی ارزان‌قیمت و فاقد بافت بسیار ریز متفاوت خواهد بود.”
طی چند ماه گذشته دانشمندان مشغول ارزیابی موثرترین مواداولیه مورد استفاده در ماسک‌ها برای به دام انداختن کروناویروس بوده‌اند. در ادامه به نتایج این مطالعات و اسامی ماسک‌ها با بیش‌ترین تا کمترین سطوح حفاظتی اشاره شده است.
2 ماسک پزشکی با اسامی N99 و N95 موثرترین ماسک‌ها جهت فیلتر نمودن ذرات ویروسی به‌شمار می‌روند
سازمان‌های مختلف بنا بر دلایل مشخص استفاده از ماسک‌های N99 و N95 را به کارکنان مراکز بهداشتی توصیه می‌کنند. نخست اینکه هر 2 مدل به‌صورت محکم بر روی دهان و بینی قرار گرفته و امکان ورود و خروج تعداد بسیار محدودی از ذرات ویروسی را فراهم می‌کنند. همچنین این ماسک‌ها به منظور فیلتراسیون عوامل بیماری‌زای موجود در هوا حاوی الیاف فیبر در هم تنیده هستند.
مطالعه‌ای که ماه گذشته در نشریه Journal of Hospital Infection منتشر شد؛ به بررسی بیش از 10 گونه مختلف ماسک و توانایی آن‌ها جهت فیلتر کردن ذرات کروناویروس معلق در هوا پرداخت. بر این اساس محققان دریافتند که پس از حضور 20 دقیقه‌ای افراد در فضاهای بسیار آلوده، استفاده از ماسک‌های N99 ریسک ابتلای آن‌ها به بیماری را 94 تا 99 درصد کاهش خواهد داد. ماسک‌های N95 نیز عملکرد حفاظتی نسبتا مشابهی دارند. نام این ماسک‌ها از بهره‌وری حداقل 95 درصدی آن‌ها در زمینه فیلتراسیون ذرات آئروسل حکایت دارد. یک مطالعه جدید دیگر نیز نشان داد که عملکرد حفاظتی ماسک‌های N95 در مقایسه با ماسک‌های جراحی به‌مراتب مطلوب‌تر است.
ماسک‌های جراحی یکبار مصرف با فاصله‌ای نزدیک در رتبه دوم قرار دارند
ماسک‌های جراحی با استفاده از پارچه‌های بافته نشده تولید می‌شوند؛ لذا در صورت عدم دسترسی کارکنان مراکز بهداشتی به ماسک‌های N99 و N95 به‌کارگیری ماسک‌های جراحی معمولا ایمن‌ترین گزینه پیشنهادی به‌شمار خواهد رفت. نتایج یک پژوهش در ماه آوریل نشان داد که استفاده از ماسک جراحی در کاهش نرخ انتقال کروناویروس‌ها میان افراد مختلف از طریق ذرات تنفسی و آئروسل‌های کوچکتر موثر است (اگرچه این تحقیق مشخصا به نام گونه فعلی کروناویروس موسوم به SARS-CoV-2 اشاره نکرده است).
مطالعه انجام شده در سال 2013 نشان داد که به‌طور کلی توانایی ماسک‌های جراحی در زمینه مسدودسازی ذرات آئروسل حاوی ویروس نسبت به ماسک‌های صورت خانگی حدودا 3 برابر بیش‌تر است. اما در وهله نخست کارکنان مراکز بهداشتی کماکان بایستی به این ماسک‌ها دسترسی داشته باشند. به گفته دکتر اسفور “دستورالعمل‌های رسمی بر استفاده از ماسک‌های پارچه‌ای تاکید دارند؛ چرا که نیاز کارکنان مراکز بهداشتی به ماسک‌های جراحی احتمالا بیش از سایرین خواهد بود.”
ماسک‌های هیبریدی ایمن‌ترین گزینه خانگی محسوب می‌شوند
محققان بریتانیایی در مقاله جدیدی که هنوز به‌طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است؛ اعلام کردند که ماسک‌های هیبریدی شامل 2 لایه پنبه‌ای 600 رشته‌ای و یک ماده اولیه دیگر نظیر ابریشم، شیفون یا فلانل قادر به فیلتراسیون بیش از 80 درصد ذرات ریز با اندازه کوچکتر از 300 نانومتر و بیش از 90 درصد ذرات بزرگتر با اندازه بیش از 300 نانومتر هستند. آن‌ها دریافتند که ترکیب پنبه و شیفون (نوعی پارچه ابریشمی) بیش‌ترین سطح حفاظتی را ارائه خواهد داد. ماسک‌های هیبریدی شامل پنبه و فلانل، پنبه و ابریشم و ماسک‌های 4 لایه از جنس ابریشم طبیعی به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
محققان اعلام کردند که کارآیی این ماسک‌ها در زمینه فیلتراسیون ذرات کوچک حتی می‌تواند از ماسک‌های N95 نیز بیش‌تر باشد؛ اگرچه عملکرد آن‌ها جهت فیلتراسیون ذرات بزرگتر لزوما مطلوب‌تر نخواهد بود. تیم تحقیقاتی همچنین دریافتند که کارآیی ماسک‌های دارای 2 لایه پنبه‌ای بافته شده 600 رشته‌ای یا 2 لایه از جنس شیفون (در زمینه فیلتراسیون ذرات کوچک) احتمالا بیش‌تر از ماسک‌های جراحی خواهد بود.
ماسک‌های 3 لایه از جنس پنبه یا ابریشم نیز دارای قابلیت حفاظتی بالایی هستند
WHO توصیه می‌کند تا ماسک‌های پارچه‌ای شامل 3 لایه مختلف به شرح زیر باشند:
- لایه داخلی با خاصیت جذب‌کنندگی
- لایه میانی با قابلیت فیلتراسیون
- لایه خارجی که از جنس یک ماده غیرقابل نفوذ نظیر پلی‌استر ساخته شده است.
مطالعه جدید دانشگاه ایلینویز که هنوز در مرحله بازنگری قرار دارد؛ نشان می‌دهد که به‌کارگیری ساختار 3 لایه از جنس پیراهن ابریشمی یا یک تی‌شرت 100 درصد پنبه‌ای احتمالا قابلیت حفاظتی مشابه با یک ماسک پزشکی را ارائه خواهد داد. ابریشم مشخصا دارای خواص الکتروستاتیکی است که احتمالا در به دام انداختن ذرات ویروسی کوچکتر موثر خواهد بود.
برای تولید ماسک‌های جراحی دست‌ساز می‌توان از کیسه جاروبرقی به‌عنوان یک جایگزین استفاده کرد
مطالعه منتشر شده در نشریه Journal of Hospital Infection نشان می‌دهد که کیسه‌های جاروبرقی (یا فیلترهای جاروبرقی که درون ماسک‌های پارچه‌ای قرار داده می‌شود) پس از قرارگیری 30 ثانیه‌ای فرد در معرض کروناویروس خطر ابتلای فرد را تا 83 درصد کاهش می‌دهند. همچنین افراد با استفاده از این ماسک‌ها و حضور 20 دقیقه‌ای در محیط‌های بسیار آلوده در برابر 58 درصد از ویروس‌ها مصون خواهند بود. محققان دریافتند که کارآیی این ماده در زمینه فیلتراسیون آئروسل‌ها تقریبا با ماسک‌های جراحی برابری می‌کند. لذا استفاده از این ماسک‌ها برای توقف شیوع بیماری کفایت خواهد کرد.
یک مطالعه انجام شده در ماه مه نشان داد که استفاده فراگیر از ماسک به کنترل اپیدمی بیماری منجر خواهد شد؛ حتی اگر این ماسک‌ها در به دام انداختن تنها 50 درصد ذرات آلوده موثر باشند. حوله‌ها و روبالشی‌های ضد میکروب موادی ایده‌آل به‌شمار نمی‌روند؛ اما در مقایسه با یک لایه پنبه‌ای تنها کارکرد مطلوب‌تری دارند. بر اساس نتایج پژوهش فوق حوله‌ها و روبالشی‌های ضدمیکروبی پس از کیسه‌ها یا فیلترهای جاروبرقی بهترین گزینه پیشنهادی به‌شمار می‌روند. به گفته محققان این حوله‌ها به منظور برخورداری از خاصیت حفاظتی مطلوب بایستی به‌صورت محکم و متراکم بافته شده باشند. محققان دریافتند که روبالش‌های ضدمیکروبی (که معمولا از جنس ساتن، ابریشم یا بامبو تولید می‌شوند) در مقایسه با روبالشی‌های پنبه‌ای استاندارد گزینه مناسب‌تری هستند. بستن یک روسری یا پیراهن نخی بر روی بینی در فیلتراسیون کروناویروس چندان موثر نیست؛ با این‌حال کماکان بهتر از نپوشیدن ماسک است.
محققان بریتانیایی دریافتند که پارچه تک لایه از جنس پنبه 80 رشته‌ای جزو کم‌تاثیرترین مواداولیه در زمینه مسدود نمودن ذرات کوچک و بزرگ حاوی کروناویروس به‌شمار می‌رود. یافته‌های نشریه Journal of Hospital Infection نشان داد که تی‌شرت‌ها و روسری‌های نخی پس از مجاورت 30 ثانیه‌ای فرد در معرض کروناویروس ریسک ابتلا به بیماری را حدودا 44 درصد کاهش می‌دهند. پس از قرارگیری 20 دقیقه‌ای فرد در یک محیط بسیار آلوده خطر ابتلا تنها 24 درصد کاهش پیدا می‌کند. با این‌حال استفاده از همین ماسک‌ها نیز بهتر از نپوشیدن آن‌هاست.
محققان هندی اخیرا اعلام کردند که حتی پوشیدن یک ماسک نخی نه‌چندان مستحکم نیز میزان پخش ذرات ویروسی در اثر عطسه یا سرفه را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. آن‌ها دریافتند که در صورت عدم استفاده افراد از ماسک ذرات آلوده تا فاصله 16 پا پراکنده می‌شوند؛ در حالی‌که هنگام استفاده از ماسک این ذرات تا فاصله 5 پا در فضای خارج از ماسک منتشر خواهند شد.
ماسک‌های نخی تک لایه در مقایسه با ماسک‌های کاغذی تک لایه از اولویت بالاتری برخوردار هستند
محققان بریتانیایی دریافتند افرادی که از ماسک‌های پنبه‌ای استفاده می‌کنند؛ 54 درصد کمتر از افراد عادی بدون ماسک به بیماری‌های عفونی مبتلا می‌شوند. همچنین افرادی که از ماسک‌های کاغذی استفاده می‌کنند؛ 39 درصد کمتر از افراد بدون ماسک در معرض ابتلا به عفونت قرار دارند. ماسک جراحی به‌طور معمول از 3 لایه مجزا تشکیل شده است؛ در حالی‌که ماسک‌های کاغذی دارای ساختار نازک‌تری بوده و قابلیت حفاظتی محدودتری دارند.
نحوه پوشیدن ماسک نیز اهمیت قابل‌توجهی دارد
توانایی حفاظتی ماسک‌های مختلف از جمله مدل‌های N95 و مخصوص جراحی در صورت وجود شکاف میان پوست صورت و ماسک به میزان قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت. به گفته دکتر اسفور کاربران بایستی از عدم وجود هرگونه روزنه نشت هوا میان ماسک و صورت خود اطمینان حاصل نمایند. با این‌حال تحقیقات نشان داده‌اند که پوشیدن ماسک حتی به‌صورت نامناسب و پراکنده نیز کماکان می‌تواند در کاهش نرخ انتقال بیماری موثر باشد.
رابرت ردفیلد؛ مدیر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها طی یادداشت روز سه‌شنبه خود در نشریه Journal of the American Medical Association پیش‌بینی کرد که استفاده عمومی از ماسک‌های صورت می‌تواند به کنترل شیوع بیماری در ایالات‌متحده ظرف مدت 4 هفته منجر شود. متن اصلی این مقاله در وبسایت Business Insider منتشر شده است.
