در بسیاری از کشورهای غربی، آمار مبتلایان ویروس کرونا دوباره در حال افزایش یافتن است. در برخی کشورها مانند انگلیس، فرانسه و اسپانیا به نظر می‌رسد که موج دوم همه‌گیری نیز آغاز شده است. طبق این یافته‌ها نیز می‌توان فهمید که در سال 2021 شاهد طغیان بزرگتری از این ویروس خواهیم بود. اکنون اطلاعات کافی از اینکه واکسن‌های اولیه چقدر موثر خواهند بود، در اختیار نداریم و برنامه‌های واکسیناسیون افراد نیز به تدریج انجام می‌شود.
مسئله مهم و مطرح برای دولت‌ها نیز اکنون این است که آن‌ها تا چه حد از توان مالی برای محافظت از مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی برخوردار هستند. انتظار می‌رود دولت انگلستان، اقداماتی در بهار و تابستان برای حمایت از مشاغل و کسب و کارها انجام دهد که به میزان 192 میلیارد پوند به کسری بودجه اضافه خواهد شد و نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی از 85.4 درصد در سال 2019 به 106.4 درصد تا مارس سال 2021 افزایش می‌یابد.
این مقدار بالاترین سطح بدهی از اوایل دهه 1960 به حساب می‌آید. با این حال موج دوم همه‌گیری ویروس کرونا پاسخ مالی را بسیار بیشتر تحت فشار قرار می‌دهد. طرح حمایتی شغلی صدراعظم ریشی سوناک (Rishi Sunak) و سایر اقدامات او نیز برای کمک به مشاغل خسارت‌دیده، میلیاردها دلار هزینه خواهد داشت.
موسسه مطالعات مالی در خرداد ماه برای دستیابی به اینکه این موضوع به کجا منتهی می‌شود، از طرحی الگو گرفت که در آن موج دوم ویروس کرونا در سه ماهه چهارم سال 2020 وجود داشته و قرنطینه خانگی در نیمه اول سال 2021 را نیز هدف قرار داده است. آن‌ها پیش‌بینی کردند که مسئله ممکن است باعث ایجاد کسری بودجه بیش از 20 درصد از تولید ناخالص داخلی در سال جاری (معادل سطح جنگ جهانی دوم) و نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی نزدیک به 120 درصد تا سال 2024 و 2025 شود.
اگر اکنون وضعیت بسیاری از کشورها این‌گونه است، چه گزینه‌هایی برای دولت‌ها وجود دارد و آن‌ها باید بر کدام شاخص‌های اصلی تمرکز کنند؟
1. اول رشد و توسعه، سپس پول
دولت‌ها باید رشد اقتصادی از سال 2021 به بعد را در اولویت خود قرار دهند. به بیان ساده، این امر باعث می‌شود که آن‌ها برای افزایش مالیات یا کاهش سریع هزینه‌ها به سطح تولید ناخالص داخلی راحت‌تر عمل کنند. اصلاحات مالی که برای ثابت‌سازی در امور مالی نیاز است، در صورت بهبود سریع‌تر، کمتر نیاز خواهد بود.
دولت‌ها باید روی سرمایه‌گذاری‌های عمومی تمرکز کنند، به ویژه دولت‌هایی که هدف‌شان افزایش تحقیق و توسعه و رشد بهره‌وری است. بسیاری از ناظران توصیه کرده‌اند که دولت‌ها روی اقتصاد زیست‌محیطی هزینه کنند. این امر نه تنها باعث افزایش رشد بخش‌ها در آینده می‌شود؛ بلکه به رفع بحران آب و هوا نیز کمک خواهد کرد.
2. اعتماد به نفس داشته باشید
حتما باید راهکار مشخصی برای افزایش اعتماد اقتصادی وجود داشته باشد؛ این امر با اعتماد به نفس مردم در نحوه مدیریت همه‌گیری و عواقب اقتصادی آن در ارتباط است. حتی قبل از آغاز موج دوم این ویروس، مشخص بود که بهبود اقتصادی در طول تابستان در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته نیز در حال کند شدن بوده است.
سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در ماه سپتامبر گزارش داد که داده‌های گوگل در مورد خرید و فعالیت‌های تفریحی افراد (به عنوان شاخصی برای مشاغل اجتماعی) به سطح قبل از همه‌گیری بازنگشته است. سفارش آنلاین کتاب نیز در اکثر اقتصادهای پیشرفته (به جز چین) نیز به طور کامل بهبود نیافته است.
واضح است که اعتماد مصرف‌کننده و تجارت تا زمانی که همه‌گیری وجود دارد، کاملا بازنمی‌گردد. این یکی از دلایلی است که تعدادی از اقتصاددانان از کشورهایی مانند انگلستان خواسته‌اند تا بر حمایت از اشتغال تمرکز کنند. طرح مرخصی موقت کارگران و کارمندان در انگلستان احتمالاً با موج دوم نیز گسترش یافته است و جدیدترین طرح صدراعظم در حمایت از کار و اشتغال نیز به نظر می‌رسد که تغییر عقیده 180 درجه‌ای باشد.
3. آزمایش و ردیابی مبتلایان هنوز هم حیاتی است
هیچ معامله‌ای بین سلامت افراد و اقتصاد وجود ندارد. کشورهایی که در پایین نگه داشتن میزان عفونت عملکرد بهتری داشته‌اند، در کاهش رکود اقتصادی نیز عملکرد بسیار خوبی داشته‌اند.
برخی از این موفقیت در عفونت‌ها ممکن است خوش‌شانسی یا اقدام زودهنگام در قرنطینه افراد در اوایل سال 2020 باشد. اما کشورهایی مانند فنلاند و آلمان نیز توانایی بالایی برای آزمایش و ردیابی داشتند و خیلی سریع آن را توسعه دادند. حتی در این مرحله، کشورهایی مانند انگلیس باید ببینند که آزمایش و ردیابی مبتلایان حتی با افزایش یافتن هزینه می‌تواند به سرعت بهبود یابد یا خیر.
4. حمایت هدفمندتر
از آنجا که بهبود اقتصادی در طی سال 2021 بهتر می‌شود، سوال اصلی برای سیاست‌گذاران این است که آیا اقتصاد را اولویت قرار می‌دهند (مانند کاهش مالیات) یا اقدامات حمایتی هدفمندتر برای بخش‌های خاص یا بخش‌هایی از نیروی کار.
اخیرا گفته شده است که بهبودی پس از موج دوم ممکن است W شکل باشد، اما بخش‌های جداگانه K شکل خواهند بود. به عبارت دیگر، کسب و کار بخش‌هایی مانند مغازه‌های آنلاین و فناوری/نرم افزار سکه شده است، اما بخش‌های دیگر مانند مغازه‌های معمولی و سفر مدت‌زمان زیادی طول می‌کشد تا رونق یابد.
احتمالا حمایت تجاری باید از رویکرد بخش‌های بیشتری استفاده کند. انگلیس در این بین با طرح «بیرون غذا خوردن» و کمک‌های مالی ماهیانه اندک برای شرکت‌هایی در بخش‌هایی مانند مهمانسرا و هتل‌داری کمی پیشرفت کرده است.
به همین ترتیب، دولت‌ها باید حمایت خود را در بازار کار روی افرادی متمرکز کنند که «اثرات مخرب» بیکاری برای آن‌ها جدی‌تر است. به عنوان مثال، این بحران می‌تواند چشم‌انداز شغلی جوانانی که از مرحله تحصیل به اشتغال رسیده‌اند را تغییر دهد. بنابراین در این مرحله بهبودی، حمایت باید باعث ایجاد شغل شود؛ به عنوان مثال، مالیات بیمه کارفرمایانی که مشاغل جدید ایجاد می‌کنند، کاهش یابد.
ما اکنون به مرحله اساسی مبارزه با ویروس کرونا وارد شده‌ایم. گرچه چالش‌های پیش‌رو را نمی‌توان انکار کرد، اما نسبت به اسفند ماه آمادگی و دانش بیشتری در اختیار داریم. سیاست‌گذاران باید از این مزیت به نفع خود استفاده کرده و پاسخ اقتصادی جامعی ارائه دهند.
