محدودیت‌هایی که برای جلوگیری از شیوع همه‌گیری ویروس کرونا در سراسر جهان در نظر گرفته شده، عواقب گسترده‌ای به همراه داشته است. این موارد شامل تأثیراتی است که در دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی دارد. افرادی که در محله‌های فقیرنشین زندگی می‌کنند بسیار آسیب دیده‌اند.
محله‌های فقیرنشین با کمبودهای ساختاری که دارند، تشخیص داده می‌شوند. در این فضا ویروس توانایی این را دارد که به سرعت گسترش یافته و خطر انتقال بیماری‌ها را در جامعه افزایش دهد. همچنین، ساکنان زاغه‌نشین نیز از وضعیت سلامتی خوبی برخوردار نیستند. راهکارهای موثر بهداشت عمومی در محله‌های فقیرنشین باید چشم‌اندازها، بینش‌ها و راه‌حل‌های ارائه شده افرادی که در آنجا کار و زندگی می‌کنند را در نظر بگیرند. در نظر گرفتن چالش‌ها و سپس یافتن راه‌حل برای افرادی که بیشتر از موضوع بهداشتی رنج می‌برند، ضروری است.
در پژوهش جدیدی، مراقبت‌های بهداشتی و دسترسی به خدمات در هفت محله فقیرنشین در کنیا، نیجریه، بنگلادش و پاکستان بررسی شد. در این پژوهش، متخصصان به دنبال یافتن نحوه خدمات‌رسانی بهداشتی در این جوامع قبل و در حین قرنطینه ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا بودند.
به طور کلی پژوهشگران متوجه شدند که جوامع فقیرنشین به خدمات تشخیصی و درمانی دسترسی دارند و از خدمات پیشگیرانه قبل از همه‌گیری نیز استفاده می‌کنند. اما خدمات مربوط به بهداشت روانی و سرویس‌های علیه خشونت جنسیتی محدود بود و یا اینکه اصلا این خدمات وجود نداشت. در حین قرنطینه خانگی دسترسی به همه خدمات بهداشتی کاهش یافته است. موانعی که در این زمان وجود داشت شامل افزایش هزینه‌های مراقبت بهداشتی، کاهش درآمد خانوار، افزایش چالش‌ها در دستیابی به مراکز درمانی بود. دلیل دیگری که نیز وجود داشت ترس ساکنان از ابتلا به ویروس کرونا و بدنام شدن بود که اوضاع را بدتر هم می‌کرد.
درک تأثیر قرنطینه در دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و یافتن راه‌حل‌هایی برای اختلالات خدمات بهداشتی بسیار مهم تلقی می‌شود.
بهداشت و درمان قبل از شیوع ویروس کرونا
به عنوان بخشی از پژوهش، پژوهشگران نظرسنجی‌های خانگی را در هفت محله فقیرنشین انجام دادند. نرخ استفاده از بهداشت و درمان در مناطق مختلف متفاوت است. این نرخ در کشورهای جنوب صحرای آفریقا کمتر از آسیای جنوبی بود، اما در مقایسه با کشورهای با درآمد بالا، نسبتاً پایین هستند. کمترین میزان مراجعه به بیماران سرپایی در سال برای هر نفر در کشور نیجریه 0.5 تا 0.6 گزارش شده است. در کنیا، پاکستان و بنگلادش نرخ مشاوره بین 1.2 تا 1.9 بود. در زمینه بین المللی نیز، میانگین نرخ بیکاری افراد تقریبا 6 تا 7 برای هر نفر در سال است.
از اسفند 2018 تا اردیبهشت ماه 2020 نیز مصاحبه‌ها و گفتگوهای گروهی با بیش از 850 کارگر بهداشتی و افراد جامعه در هفت منطقه انجام شد. مشارکت‌ها قبل از شیوع ویروس کرونا از طریق کارگاه‌های حضوری و جلسات فردی انجام شده بود.
هزینه بهداشت و درمان به ویژه هزینه داروها برای همه ساکنان بسیار گران بود. داروسازان و فروشندگان داروها به عنوان ارائه‌دهنده‌های اصلی درمان و مشاوره برای بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا، اسهال، درد معده و سردرد، آلرژی و کمک‌های اولیه نقش داشتند.
خدمات پیشگیرانه در بهداشت مادر و فرزند، از جمله واکسیناسیون و مراقبت‌های قبل از زایمان، بیشتر در بخش دولتی به صورت رایگان در دسترس افراد بود. اما خدمات بهداشت روان در نیجریه، کنیا و بنگلادش بسیار محدود بود. در تمام مناطق، معالجه‌کنندگان گزارش داده بودند که خدمات مربوط به سلامت روان به افراد ارائه می‌دهند.
بهداشت و درمان در دوران شیوع ویروس کرونا
در فروردین ماه امسال، همزمان با اعمال قرنطینه در اثر همه‌گیری ویروس کرونا در هر کشور، مرحله چهارم مشارکت سهامداران آغاز شد. به دلایل ایمنی، نحوه مشارکت‌ها و همکاری‌ها به مکالمات تلفنی تغییر کرد. در این همکاری‌ها، پاسخ دولت و جامعه به بیماری همه‌گیر، چالش‌های پیش روی بیماران غیر کرونایی و ارائه خدمات و دسترسی به آن‌ها را در حین قرنطینه بررسی شده بود.
حساب سهامداران در سطح جامعه نشانگر اختلالاتی در خدمات بهداشتی و درمانی بود. دسترسی به نیازهای اساسی انسان مانند غذا نیز قطع شده بود. بیشتر ساکنان در شغل‌های بسیار ناامن در بخش غیررسمی مشغول بودند و اغلب افراد چندین شغل که دارای دستمزد روزانه کمی بود، باهم انجام می‌دادند. اما در این عامل نیز اختلال به وجود آمده بود.
هزینه خرید دارو در حال حاضر برای بسیاری از ساکنان مشکل‌ساز شده بود. در پاکستان، کارمندان بهداشت گفته‌اند که بیماران گاهی اوقات مقدار دارویی خود را کاهش می‌دهند تا زمان طولانی‌تری بتوانند از آن استفاده کنند. در نیجریه در قسمت فروش داروها، فروشندگان درباره قیمت آن‌ها با بیماران توضیحاتی ارائه می‌دادند.
در تمام این جوامع فقیر نشین، ساکنین به دلیل واکنش‌های جامعه به ویروس کرونا آسیب جدی دیده بودند. کاهش خدمات محلی و قرنطینه، دسترسی به مراکز درمانی را دشوار کرده و هزینه داروها را نیز افزایش می‌دهد. در کشورهای بنگلادش و نیجریه، داروسازان خصوصی و فروشندگان اختلالات ناشی از قرنطینه که در افزایش قیمت داروها تاثیر گذاشته بود را شناسایی کردند.
علاوه بر این، ساکنان بخاطر ترس از مبتلا بودن به ویروس کرونا از مراقبت‌های بهداشتی رسمی که در آنجا وجود دارد، اجتناب می‌کنند. برخی از ساکنان و کارمندان بهداشت از تلفن‌های همراه خود برای مشاوره‌های بهداشتی استفاده می‌کردند. برخی دیگر به خدمات محلی بهداشتی (اغلب افراد ارائه‌دهندگانی بودند که حداقل دانش در زمینه آموزش مراقبت‌های بهداشتی داشتند) و به متخصصان طب سنتی مراجعه می‌کنند.
یافته‌های متخصصان در مورد تأثیر قرنطینه به دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی در هر چهار کشور سازگار بود. این یافته‌ها همچنین شبیه پیش‌بینی‌های انجام شده در تحقیقات قبلی بودند.
پژوهشگران شواهدی از پاسخ‌های فردی به ویروس کرونا مانند ارائه خدمات مشاوره از راه دور با استفاده از تلفن‌های همراه توسط کارمندان بهداشت یافتند. حمایت‌های دولتی و غیر دولتی متفاوت بود. به عنوان مثال، برخی از آن‌ها برای مقابله با ویروس کرونا و کاهش تأثیر قرنطینه حمایت زیادی کرده بودند اما نیازهای خاص زنان را نادیده گرفتند. برخی داروخانه‌ها با دارو به مشتریان عادی کمک می‌کردند. اما مواردی از احتکار دارو نیز گزارش شده بود.
عدم توانایی در تأمین نیازهای اساسی مانند دارو عاملی بود که استرس و بیماری روانی را در این شرایط افزایش داده بود. هیچ خدمات جدیدی برای سلامت روان و خشونت جنسیتی با شروع قرنطینه در جوامع مورد پژوهش گزارش نشده است. این موارد با اقداماتی که در زاغه‌های دیگر انجام می‌شد، در تضاد است. برای مثال می‌توان به برزیل اشاره کرد که رهبران جامعه از سازمان نوآوری جامعه برای ارائه خدمات بهداشتی استفاده کرده‌اند.
پیامدهای سیاست و عمل
یافته‌های متخصصان نشان داد که برای جوامع فقیرنشین، ارتباط موثری در مورد ویروس کرونا و ارائه خدمات بهداشتی مورد نیاز است. مردم باید بدانند که چه خدماتی وجود دارد، چه اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از انتقال ویروس انجام می‌شود و چه کسی باید به دنبال مراقبت‌های بهداشتی باشد.
از داروخانه‌ها و فروشندگان داروهای بیماران می‌توان برای انتقال اطلاعات به جامعه استفاده کرد. به عنوان مثال قرار دادن پوستر در مغازه‌ها و به اشتراک گذاشتن اطلاعات می‌تواند موثر باشد؛ زیرا ساکنان برای مراقبت‌های بهداشتی اولیه خود به این ارائه‌دهندگان اعتماد می‌کنند.
درمانگران سنتی نقش شناخته‌شده‌ای در ارتباط با ویروس کرونا دارند. اگر روابط خوبی بین مراقبان بهداشتی رسمی و درمانگران سنتی وجود داشته باشد، می‌توان برای منفعت بیشتر بیمار از آن‌ها برای راهنمایی به سمت مراکز درمانی بهداشتی رسمی استفاده کنند.
سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان باید تاثیر راهکارهای مهار ویروس کرونا را در دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی در نظر بگیرند. این امر برای این مهم تلقی می‌شود که به ما اطمینان بخشد جوامع فقیرنشین نسبت به جوامع دیگر محروم‌تر نیستند. برای این افراد باید اطمینان حاصل شود که هزینه‌های مراقبت بهداشتی و هزینه‌های دسترسی به مراکز درمانی افزایش نمی‌یابد. ارائه خدمات بهداشت روان و خدمات با هدف خشونت جنسیتی باید مورد توجه قرار گیرد.
در مقابله با ویروس کرونا، زاغه‌نشین‌ها چالشی برای کنترل بیماری همه‌گیری هستند. تقویت خدمات بهداشتی ضعیف آن‌ها به کاهش اثرات ویروس کرونا و بیماری‌های همه‌گیری که در آینده شیوع پیدا خواهد کرد، کمک می‌کند.
