سوندرا کراسبی (Sondra Crosby) به عنوان پزشکی در مرکز پزشکی بوستون در ماساچوست، برخی از اولین افرادی را که در منطقه خود به ویروس کرونا مبتلا شده بودند را درمان می‌کرد. هنگامی که او در ماه آوریل احساس بیماری کرد و مشاهده کرد که به ویروس کرونا آلوده شده بود، اصلا تعجب نکرد. در ابتدا، علائمش مانند سرماخوردگی شدید بود، اما در روز بعد، به حدی بیمار شده بود که نمی‌توانست حتی از رختخواب خارج شود. او به شوهرش متکی بود غذا و داروهای کاهش‌دهنده تب را مصرف کند. سپس کاملا از گذر زمان بی‌اطلاع شده بود.
کراسبی پس از پنج روز پر از ابهامی که داشت، قادر به یادآوری ساده‌ترین چیزها، از جمله نحوه روشن کردن تلفن یا به یاد آوردن آدرس خانه‌اش نبود. توهم او با دیدن مارمولک روی دیوارهای خانه و بوی زننده خزندگان، آغاز شد. بعدا او متوجه شد که دچار هذیان شده است، که آن اصطلاح رسمی پزشکی برای سردرگمی ناگهانی و شدید به کار می‌رود. او اینچنین گفت:
من در گذشته هذیان‌گویی نداشتم، ولی بعد از ابتلا شدن به کووید-19 هذیان می‌گفتم، نمی‌توانستم ببینم که جز شخصی بیمار و بدنی کم‌آب چیز دیگری هستم.
پزشکان پس از معالجه افرادی که بر اثر ویروس کرونا بستری شده بودند، گزارش می‌کنند که تعداد زیادی از آنها دچار هذیان می‌شوند و این وضعیت به طور نامتناسبی روی افراد مسن نیز تأثیر می‌گذارد. مطالعه آوریل 2020 در استراسبورگ فرانسه نشان داد که 65 درصد از افرادی که به شدت به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند دچار سردرگمی حاد، از علائم هذیان، هستند. داده‌های ارائه شده ماه گذشته در نشست سالانه کالج پزشکان آمریکایی توسط دانشمندان در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت در نشویل، تنسی، نشان می‌دهد که 55 درصد از 2000 نفر تحت پیگیری که تحت درمان ویروس کرونا در بخش‌های مراقبت ویژه قرار دارند، در سراسر جهان دچار هذیان‌گویی شده‌اند. این اعداد بسیار بیشتر از عددی است که پزشکان دیده‌اند: معمولا، طبق یک فراتحلیل در سال 2015، حدود یک سوم از افرادی که به شدت بیمار هستند، دچار هذیان می‌شوند.
هذیان‌گویی بر اثر ویروس کرونا بسیار رایج است، به طوری که برخی از محققان پیشنهاد می‌کنند این شرایط یکی از معیارهای تشخیصی بیماری باشد. شارون اینوی (Sharon Inouye)، متخصص اطفال در موسسه مارکوس و دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون، که بیش از 30 سال در مورد هذیان مطالعه کرده است، اینچنین گفته است که این بیماری همه‌گیر باعث افزایش علاقه پزشکان به این بیماری شده است.
از آنجا که پزشکان با سردرگمی و آشفتگی در بخش‌های کرونایی خود روبرو هستند، اینوی و سایر محققان نگران آینده هستند. در دهه گذشته، مطالعات طولانی‌مدت نشان داده است که یک دوره ابتلا به هذیان می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را سال‌ها بعد افزایش دهد، و سرعت کاهش شناخت را در کسانی که قبلاً به این بیماری مبتلا هستند تسریع می‌کند. برعکس این قضیه نیز صادق است: ابتلا به زوال عقل باعث می‌شود که فرد دچار هذیان شود. مجموعه‌ای از مراحل ساده مانند اطمینان از وجود عضوی از خانواده برای کمک به افراد، می‌تواند بروز هذیان را تا 40 درصد کاهش دهد، اما پزشکان برای پیروی از این توصیه‌ها در بخش‌های ویروس کرونا تلاش می‌کنند.
اما ارتباط بین هذیان و زوال عقل به سختی حل شده است: محققان برای دستیابی به نتیجه باید سال‌ها بیماران را زیرنظر داشته باشند. افزایش افراد مبتلا به هذیان ناشی از بیماری همه‌گیر توجه افراد را به این وضعیت متمرکز کرده و فرصتی منحصر به‌فرد برای پیگیری بیماران و تعیین اینکه آیا هذیان ممکن است بر شناخت طولانی‌مدت تأثیر بگذارد را برای دانشمندان فراهم کرده است. محققان مطالعات زیادی را برای کشف تأثیرات عصب‌شناختی طولانی‌مدت ویروس کرونا از جمله زوال عقل آغاز کرده‌اند و اینوی و دیگران امیدوارند که این کار به محققان اجازه دهد تا روابط بین دو شرایط را در زمان واقعی کشف کنند.
اینوی گفته است که می‌توان گفت بیماری همه‌گیر دارای جنبه‌های مثبتی نیز بوده است که از جمله آنها می‌توان به چگونگی منجر شدن هذیان‌گویی به زوال عقل و بالعکس اشاره کرد. علاوه بر این، کاترین پرایس (Catherine Price)، روانشناس مغز و اعصاب از دانشگاه فلوریدا در گینسویل، گفته است که گسترش ویروس کرونا ابهامی که بین هذیان و زوال عقل وجود داشته است، را به ویژه در بزرگسالان مسن‌تر در جمعیت ما برجسته کرده است.
شرایط نادیده گرفته شده
علاقه اینوی به بحث هذیان‌گویی از آنجا آغاز شد که وی در سال 1985 اولین کار خود را به عنوان پزشک داخلی در بیمارستان اداره جانبازان در کنتیکت انجام داد. در ماه اول حضور خود، او بیش از 40 نفر را تحت شرایط مختلف درمان کرد. شش نفر از آنها در طول اقامت خود دچار هذیان شده بودند. اصلا به نظر نمی‌رسید که هیچ یک از آنها به سطح قبلی سلامت جسمی و روانی خود بازگردند. از نظر اینوی، ارتباط بین هذیان‌گویی بیماران و پیش‌آگهی ضعیف آنها آشکار بود. با این حال، هنگامی که او به رئیس خود شک کرد که شاید دچار هذیان‌گویی باشد، آنها حرف او را نادیده گرفتند. به گفته اینوی نگرش آنها این بود که هذیان‌گویی فقط یکی از مواردی بود که اتفاق افتاده است. او اینچنین بیان کرد:
چرا وقتی سالمندان به بیمارستان می‌آیند و عقل خود را از دست می‌دهند، هیچ تعجبی نمی‌کنید؟ این مسئله ممکن است مانند نبردی پر سر و صدا در تمامی سالهای کاری من باشد.
اندکی پس از آن، وی همکاری دو سالهای را آغاز کرد تا شرایط را به طور عمیق مطالعه کند. کارهای او نشان داد که هذیان هنگامی اتفاق می‌افتد که چندین عامل استرس‌زا باهم اتفاق بیافتند. آسیب‌پذیری‌های قبلی مانند بیماری‌های مزمن یا اختلالات شناختی می‌توانند با عوامل تسریع‌بخش از جمله جراحی، بیهوشی یا عفونت‌های طاقت فرسا ایجاد شوند و باعث بروز ناگهانی گیجی، گمراهی و مشکلاتی در حواس، به ویژه در افراد مسن‌تر شوند.
تینو امانوئل پولونی (Tino Emanuele Poloni)، متخصص مغز و اعصاب در بنیاد Golgi Cenci در خارج از میلان، ایتالیا گفته است که محققان تصور می‌کنند که دلایل اساسی بیولوژیکی التهاب و عدم تعادل در پیام‌رسان‌های شیمیایی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و استیل کولین است. او اینچنین اظهار کرده است:
هذیان‌گویی هنگامی اتفاق می‌افتد که مغز قادر به جبران موقعیت استرس‌زا نباشد.
تجربه بالینی اینوی به او آموخته است که صرف نظر از اینکه چه چیزی هذیان را تسریع می‌بخشد، در نهایت حدود 70 درصد از علائم به طور کامل بهبود می‌یابند. با این حال، در 30 درصد افرادی که این کار را انجام نمی‌دهند، یک دوره هذیان رو به پایین را در طی چند ماه پیش‌بینی می‌کند که منجر به اختلال شناختی عمیق، حتی منجر به علائم زوال عقل می‌شود.
این ارتباطات درمطالعات رسمی‌تر در درجات مختلف بیشتر تقویت شده‌اند. اینوی گروه 560 نفری 70 سال به بالا را که تحت عمل جراحی قرار گرفتند، مورد تحقیق قرار داد و مشاهده کرد که کاهش شناختی طی 36 ماه بعدی در کسانی که هذیان پیدا می‌کنند سه برابر سریع‌تر از کسانی است که این بیماری را ندارند. متاآنالیز 23 مطالعه در سال 2020 نشان داد که هذیان در طول مدت بستری در بیمارستان با 2.3 برابر احتمال ابتلا به زوال عقل همراه است. این اقدامات توسط تیمی از دانشمندان برزیلی نشان داد که در یک گروه 309 نفری با میانگین سنی 78 سال، 32 درصد از کسانی که در بیمارستان دچار هذیان شده‌اند به زوال عقل مبتلا شده‌اند، در حالی که فقط 16 درصد از آنها به هذیان مبتلا نشده‌اند.
هذیان‌گویی و افت شناختی: طبق مطالعه 2013 روانشناس جیمز جکسون در دانشگاه وندربیلت و همکارانش، نمودار نشان دهنده افزایش خطر کاهش شناختی برای افرادی که در بیمارستان دچار هذیان شده‌اند، نشان می‌دهد. علاوه بر این، هرچه فرد بیشتر دچار هذیان شود، خطر ابتلا به اختلال شناختی بعدی نیز بیشتر می‌شود. مطالعات اینووی، جکسون و محققان دیگر نشان داد که عکس این مسئله نیز صادق است: حتی پس از کنترل سن، علائم زوال عقل موجود احتمال ابتلا به هذیان را افزایش می‌دهد.
ایجاد سردرگمی
دانشمندان هنوز به هیچ نتیجه‌ای از اینکه آیا ارتباطی بین هذیان و زوال عقل در کسانی که به هر حال دچار زوال عقل شده‌اند قوی است یا اینکه هذیان خطر کاهش شناختی را حتی در افرادی که مستعد ابتلا به آن نیستند افزایش می‌دهد، نرسیده‌اند. همچنین دانشمندان نمی‌توانند دقیق بگویند که چه چیزی در هذیان‌گویی وجود دارد که می‌تواند زوال عقل را تحریک کند. اگر محققان بتوانند این ارتباطات را شناسایی کنند، شاید بتوانند از تبدیل هذیان به زوال عقل جلوگیری کنند. پرایس اینچنین بیان کرده است که:
ما مکانیسم هذیان‌گویی را به هیچ وجه درک نمی‌کنیم! هیچ دارویی نیز برای کنترل هذیان‌گویی وجود ندارد.
دانشمندان سه فرضیه را برای توضیح چگونگی هذیان که باعث تحریک زوال عقل می‌شوند، ارائه دادند. طبق گفته نظریه‌ای، انباشتگی مواد سمی در مغز می‌تواند باعث هذیان کوتاه‌مدت شود و سپس منجر به آسیب طولانی‌مدت شود. بدن معمولا این زباله‌های مولکولی را از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی که شبکه‌ای از کانال‌های پر از مایع مغزی نخاعی است، پاک می‌کند. آسیب به عروق ناشی از هذیان ممکن است ادامه داشته باشد و باعث تحریک زوال عقل شود، یا مغزی که هذیان را تجربه می‌کند در آینده مستعد ابتلا به مشکلات عروقی شود.
فرضیه دوم التهاب است که اغلب افرادی را که به دلیل عفونت، ناراحتی تنفسی یا بیماری‌های قلبی عروقی در بیمارستان بستری می‌شوند، آزار می‌دهد. جراحی و عفونت‌های شدید می‌تواند باعث تجمع ریزه‌های سلولی در مغز شود که باعث التهاب بیشتر می‌شود. این واکنش کوتاه‌مدت کاملا از مغز محافظت می‌کند، زیرا بقایای مضر را پاک می‌کند و در نهایت التهاب از بین می‌رود. اینوی گفته است که این برای کسانی که دچار هذیان هستند، صدق نمی‌کند. التهاب مداوم می‌تواند یک دوره حاد هذیان را تحریک کند و باعث خراب شدن سلول‌های عصبی و سلول‌های مرتبط مانند آستروسیت و میکروگلیا شود که منجر به آسیب شناختی می‌شود.
ایده سوم همان چیزی است که به عنوان فرضیه آستانه شناخته می‌شود. کسی که مبتلا به زوال عقل است (حتی در اولین مراحل) ارتباط کمتری بین نورون‌ها دارد و می‌تواند به عایقی که آنها را می‌پوشاند آسیب برساند و به انتقال سیگنال‌ها کمک کند و آن به عنوان ماده سفید شناخته می‌شود. این از دست دادن باعث از بین رفتن ذخایر عصبی می‌شود که به فرد کمک می‌کند تا با التهاب یا عفونت کنار بیاید و آنها را نه تنها به هذیان بلکه به زوال عقل پیشرفته‌تر تبدیل می‌کند.
حتی اگر پیدایش هذیان و ارتباطات مولکولی آن با زوال عقل ناشناخته مانده است، اینوی موفق شده است راهی برای کاهش میزان هذیان‌گویی در بیماران بیمارستانی پیدا کند. وی برنامه‌ای از استراتژی‌های ساده‌ای برنامه زندگی سالمندان بیمارستانی ایجاد کرده است که بر کاهش آرام‌بخشی در هنگام تهویه مکانیکی، توجه زیاد به تغذیه و آبرسانی و اطمینان از حضور اعضای خانواده برای اطمینان بخشیدن بیماران متمرکز است. یک فراتحلیلی در سال 2015 نشان داد که این مراحل هذیان را حدود 40 درصد کاهش می‌دهد. بیمارستان‌های اطراف ایالات متحده شروع به ارائه این پروتکل‌های ساده کردند. سپس ویروس کرونا به این مراحل آزمایش آسیبی زد و این کار را تقریبا غیرممکن کرد.
بالا رفتن آمار زوال عقل
وقتی کراسبی در اتاق خواب خود در بوستون دچار هذیان ناشی از ویروس کرونا شد، پولونی در حال درمان افراد هذیان با ویروس کرونا در لومباردی ایتالیا که آمار در آنجا صفر بود بود. بسیاری از بیماران پولونی قبلاً دچار زوال عقل بودند و مانند بسیاری از پزشکان، وی علائم رایج عفونت‌های تنفسی مانند تب، سرفه و دشواری در تنفس را تحت نظر داشت. اما بعضی از بیماران او این علائم را اصلا نشان ندادند. پولونی گفته است که در عوض، آنها بیشتر خواب‌آلود بودند. دیگران بی‌قرار و آشفته شدند که همه جزو نشانه‌های هذیان است. این علائم آنقدر برجسته بود که پولونی استدلال کرد که هذیان‌گویی باید به معیارهای تشخیصی ویروس کرونا اضافه شود. اینوی نیز چنین استدلالی را مطرح کرده است و این مورد مطالعه‌ای است که ماه گذشته منتشر کرد و نشان می‌دهد 28 درصد از افراد مسن مبتلا به ویروس کرونا هنگام مراجعه به بخش اورژانس دچار هذیان می‌شوند.
افزایش تعداد بالای افرادی که دچار هذیان شدند، بلافاصله باعث نگرانی اینوی، پرایس و سایر محققان شد چون این بیماری همه‌گیر افزون بر افزایش موارد در نتیجه افزایش جمعیت، منجر به افزایش موارد زوال عقل در دهه‌های آینده خواهد شد.
ناتالی ترونسون (Natalie Tronson)، روانشناس مغز و اعصاب در دانشگاه میشیگان در آن آربور اینچنین سوال پرسیده است:
آیا افزایشی در ابتلای به زوال عقل در افرادی که در بزرگسالی یا میانسالی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند، وجود دارد؟ طی دهه‌های بعدی با افزایش سن جمعیت چه اتفاقی خواهد افتاد؟
برای یافتن پاسخ، موسسات سراسر جهان مطالعات مختلفی راجع به تأثیرات شناختی طولانی‌مدت ویروس کرونا تأمین کرده‌اند که برخی از آنها به هذیان مربوط هستند. در حال حاضر در ایالات متحده پژوهشی در حال انجام است که افرادی را که به دلیل ویروس کرونا در بیمارستان تحت درمان قرار گرفته‌اند ردیابی می‌کند؛ بسیاری از آنها در طول اقامت خود دچار هذیان‌گویی شده‌اند. این مطالعه عملکرد شناختی و روانی را در افراد شرکت‌کننده در یک آزمایش برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی هیدروکسی کلروکوین برای درمان ویروس کرونا اندازه گیری خواهد کرد.
یک مطالعه بین‌المللی برای اندازه‌گیری شیوع هذیان در افراد مبتلا به ویروس کرونا در بخش مراقبت‌های ویژه و همچنین شناسایی عواملی که نتایج طولانی‌مدت را پیش‌بینی می‌کنند، برنامه‌ریزی شده است. یک مطالعه جداگانه در آلمان و انگلستان همچنین نتایج عصبی شناختی را در افراد مبتلا به ویروس کرونا بررسی می‌کند تا مشخص کند که چگونه هذیان‌گویی ماهانه بر عملکرد مغز می‌تواند تأثیر بگذارد. یک پروژه تحقیقاتی دیگر به سرپرستی تیمی از دانشگاه وندربیلت به دنبال جایگزینی آرامبخش‌های متداول مانند بنزودیازپین‌ها هستند که باعث افزایش هذیان می‌شوند. محققان در حال حاضر در حال آزمایش یک داروی آرامبخش به نام دکسمدتومیدین هستند تا ببینند آیا گزینه ایمن‌تری برای افراد مبتلا به ویروس کرونا بستری‌شده در بیمارستان‌ها است یا خیر.
اینوی و ترونسون امیدوارند که بودجه این مطالعات طولانی‌مدت منجر به علاقه علمی مداوم به ارتباط بین هذیان‌گویی و زوال عقل شود و بینشی در این جهت فراهم کند. ترونسون اینچنین بیان کرده است:
من فکر می‌کنم که نتایج هم در مورد اینکه چگونه بیماری بر خطر زوال عقل تأثیر می‌گذارد و اینکه سایر سبک‌های زندگی و عوامل محافظت‌کننده ژنتیکی می‌توانند بر روی خطر نیز تأثیر بگذارند، کمی ترسناک و آگاه‌بخش خواهند بود. درست است که شاید سریع به این آموخته‌ها دست پیدا کنیم، اما هنوز هم سوالات و ابهام‌های زیادی در ارتباط بین زوال عقل و هذیان‌گویی ناشی از ویروس همه‌گیر کرونا وجود دارد.
