برای کاهش تغییرات آب و هوایی جهانی چه باید بکنیم؟!

دو هفته قبل از تصویب توافقنامه آب و هوایی پاریس 2015، دولت هند گزارشی منتشر کرد که می‌توانست مذاکرات را به خطر بیندازد. در این گزارش، از کشورهای در حال توسعه خواسته شده بود تا متعهد شوند که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش می‌دهند. در عوض، آنها نیز انتظار داشتند که کشورهای توسعه یافته تا سال 2020 هزینه 100 میلیارد دلار در سال را برای برنامه‌های آب و هوایی تأمین کنند. در ادامه این مطلب با آی‌تی‌رسان همراه باشید.

کشورها در راه رسیدن به این هدف بودند؛ سالانه حدود 50 میلیارد دلار به کشورهای با درآمد کم و متوسط ارائه می‌شد. اما کشور هند اظهار داشت که رقم واقعی این تعداد نزدیک به 2.2 میلیارد دلار است و اعداد گزارش شده توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی کمی اغراق شده است و این باعث ایجاد تنش بین دو طرف می‌شود.

کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به طور یکسان متعهد شدند که انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند و با تعهدات بلندپروازانه‌تری در سال 2020 بازگردند. اینچنین توافقنامه پاریس نجات یافت. اما بحث بر سر داده‌های بودجه پابرجا مانده است. انتظار می‌رود تا پنج سال بعد در کنفرانس بعدی آب و هوای سازمان ملل (COP26) در گلاسگو، انگلیس که در ماه نوامبر برنامه ریزی شده است، کشورها برای بررسی تعهدات خود در زمینه آب و هوا دیداری داشته باشند.

این یک سال حیاتی برای تلاش برای مبارزه با تغییرات آب و هوا است. تعدادی از کشورها متعهد شده‌اند که در جهت دستیابی به انتشار صفر خالص کربن تلاش کنند و انگلستان نیز در تلاش است تا بانک‌ها، سایر امور مالی خصوصی و صنعت را به بهبود روند آب و هوایی و پروژه سبز متعهد کند. اما پیشرفت چندانی در زمینه حل اختلاف نظرها در مورد تأمین بودجه عمومی آب و هوا وجود ندارد. براساس آخرین داده‌های سازمان همکاری اقتصادی و توسعه سازمانی، کشورهای توسعه یافته در سال 2018 تقریبا 80 میلیارد دلار که 62.2 میلیارد دلار از آن از منابع عمومی و 14.6 میلیارد دلار از طریق مالی خصوصی است، فراهم کرده‌اند. اگر افزایش‌ها با همین سرعت ادامه یابد، این کشورها در فاصله 100 میلیارد دلاری هدف تا سال 2020 قرار دارند.

اما مطالعات دیگر این یافته‌ها را تأیید نمی‌کند. بر اساس گزارشی که گروه امدادی Oxfam در اکتبر گذشته منتشر کرد، کمک‌های ویژه آب و هوایی که توسط کشورهای پیشرفته ارائه شده است، در سال‌های 2017 تا 2018 بیش از 22.5 میلیارد دلار نبوده است. محققان در ماه گذشته به سفارش دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش (António Guterres)، دریافتند که اهداکنندگان بیش از 3 تا 4 میلیارد دلار از داده‌های مربوط به بودجه آب و هوایی را تخمین زده‌اند.

سلیم الحق (Saleemul Huq)، مدیر مرکز بین‌المللی تغییر و توسعه اقلیم که در داکا مستقر است، گفته است که چنین اختلافاتی چیز جدیدی نیست، اما آن‌ها یک بار دیگر پیش از نشست حیاتی آب و هوا بی‌اعتمادی را دامن می‌زنند. در حالت عادی، تایید این مسائل باید به عهده سازمان‌ها یا فرایندهایی باشد که همه طرف‌ها می‌توانند به آن اعتماد کنند. تنها در این صورت است که امیدی به حل این اختلافات وجود خواهد داشت.

کمک دوستانه 

بودجه اقلیمی حداقل از سال 1992 که اجلاس زمین در ریودوژانیرو، برزیل برگزار شده بود، محل اختلاف بود. از آنجا که کشورهای ثروتمند به طور عمده منبع تولید گازهای گلخانه‌ای و مسئول گرم شدن کره زمین هستند، هر چند با اکراه اما توافق کردند که به کشورهای آسیب‌پذیرتر در مقابله با اثرات تغییر اقلیم کمک کنند. در این روند، تسهیلات جهانی در محیط زیست ایجاد شد که مکان اصلی آن در بانک جهانی در واشنگتن‌ دی‌سی است. اما قوانین پیچیده آن دستیابی به بودجه را برای برخی از آسیب‌پذیرترین کشورهای در حال توسعه به ویژه برای پروژه‌های آب و هوایی دشوار می‌کند.

با گذشت زمان نیز کشورهای در حال توسعه سخت تلاش کردند تا جامعه بین‌المللی را متقاعد کنند تا نهادهای مالی مانند صندوق آب و هوای سبز و صندوق سازگاری را تأسیس کنند. این صندوق‌ها توانایی بیشتری برای پاسخگویی به نیازهای خاص آنها در اختیار دارند. اما کشورهای اهداکننده بیشتر از تهیه منابع مالی آب و هوا از طریق این مجاری خودداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند که مستقیماً از طریق بودجه به کشورها یا از طریق بانک‌های توسعه چند جانبه مانند بانک جهانی بودجه بدهند.

نکته اصلی بحث این واقعیت است که بیش از 80 درصد بودجه اقلیمی که به کشورهای در حال توسعه ارائه می‌شود، شامل وام است. نسبت بودجه آب و هوایی که به عنوان کمک بلاعوض داده می‌شود، در حال کاهش است. به عنوان مثال، از سال 2013 تا 2018، این مقدار از 27 درصد به 20 درصد کاهش یافته است. گرایش به وام‌ها بسیار مشکل‌ساز است، هم به این دلیل که وام‌ها باید با بهره بازپرداخت شوند و هم به این دلیل که آن‌ها تمایل دارند برای پروژه‌هایی مانند تولید برق ارائه شوند که بازده سرمایه گذاری را نشان می‌دهند. برای پروژه‌هایی مانند ساخت سیستم‌های دفاعی در برابر سیل که به منظور کمک به مقاومت بیشتر کشورها است، اما درآمدزایی ندارند، در نتیجه وام کمتری دریافت می‌شود.

همچنین همه‌گیری ویروس کرونا منجر به کاهش رتبه‌های اعتباری بسیاری از کشورها شده است و به همین روال با کاهش ظرفیت وام‌ها، فقیرترین کشورها را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. در نهایت، ماهیت تأمین مالی وام به این معنی است که این کشورها با افزایش مقادیر بدهی روبرو می‌شوند؛ زیرا هزینه‌های خسارت وارد شده توسط تغییرات آب و هوایی همراه با دما افزایش می‌یابد.

اما این عدم وجود قوانین توافق‌شده و قابل اعتماد حسابداری برای امور مالی اقلیم است که باعث بی‌اعتمادی می‌شوند. رومین ویکمنز (Romain Weikmans) در دانشگاه Libre de Bruxelles و تیمونز رابرتز (Timmons Roberts) در دانشگاه براون در پراویدنس، رود آیلند در این باره اینچنین گفته‌اند که فقدان چنین قوانینی یک نظارت بزرگ در سیاست آب و هوایی نیاز دارد.

نویسندگان گزارش سال 2015 هند با حساب کردن پولی که به گفته آنها پرداخت شده است، به رقم 2.2 میلیارد دلار رسیدند. در مقابل، داده‌های اهداکنندگان شامل همه بودجه‌ای است که متعهد شده‌اند، خواه پول به گیرندگان رسیده باشد یا نه. داده‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی همچنین بودجه پروژه‌هایی را که فقط پیوند جزئی با کاهش آب و هوا دارند، محاسبه کردند. به عنوان مثال، این پروژه شامل بودجه برای انرژی کارآمدتر با استفاده از ذغال سنگ است. این امر در مقایسه با فناوری‌های قدیمی مبتنی بر ذغال سنگ به کاهش انتشار کربن کمک می‌کند.

عامل پیچیده دیگر این است که محققان سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در حال کار بر روی یک کتاب قانون هستند که در جلسه قبلی آب و هوا، COP24 که در سال 2018 در لهستان برگزار شد، توافق شده است. کشورهای عضو سازمان ملل در حال بررسی چگونگی بهبود دقت داده‌ها هستند. اما حتی با معیارهای مشخص و گزارش بهتر، یک چیز تغییر نخواهد کرد. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی یک نهاد بین‌دولتی است که رهبری آن نماینده اکثریت ملت‌ها نیست. اگر قرار است از بحث‌های مکرر اجتناب شود، باید سیستمی برای تأیید اعتبارات مالی اقلیم پیدا شود که دیدگاه‌های اعضای غیر عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی را کاملا در بر گیرد.

تفاهم طرفین ضروری است!

هم کشورهای توسعه‌یافته و هم کشورهای در حال توسعه باید برای توافق در مورد قوانین جدید مالی، از یک شخص ثالث مورد اعتماد که از قبل نقشی در تعیین استانداردهای داده دارد اما در دیپلماسی بین‌المللی مشارکت ندارند، کمک بگیرند. این شخص می‌تواند جزو کمیسیون آماری سازمان ملل یا سازمان بین‌المللی استاندارد باشد. سلوین هارت (Selwin Hart)، مشاور گوترش در مورد امور مالی آب و هوا، در این باره اظهار کرده است:

کشورها باید در این باره پیشنهادهایی ارائه دهند. همچنین ضروری است که جلسه‌ای برای تفکر وجود داشته باشد تا همه طرف‌ها از وجود دقت و پاسخگویی تصمیمات اطمینان داشته باشند.

جلسه تغیبرات اقلیم آب و هوایی COP26 در کمتر از یک سال دیگر شروع می‌شود. این جلسه باید به عنوان آخرین فرصت جهان برای اقدام معنی‌دار و یکپارچه در تغییر اقلیم موفق شود. این بدان معناست که کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باید در مورد اهداف بلند پروازانه‌تر برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای توافق کنند و اطمینان حاصل کنند که فقیرترین کشورها و بیشتر در معرض خطر تغییرات آب و هوایی از حمایت برخوردار می‌شوند، زیرا اقتصاد خود را به شیوه‌ای پایدارتر توسعه می‌دهند و برای اثرات اجتناب‌ناپذیر آماده می‌شوند. گرم شدن کره زمین تعهد 100 میلیارد دلاری کسری بودجه از آنچه لازم است، را دارا می‌باشد. سرانجام، سرمایه‌گذاری در سراسر جهان باید به منظور حمایت از توسعه پایدار تغییر یابد. اگر رهبران جهانی بتوانند این کار را به خوبی انجام دهند، زمین هنوز فرصتی برای بهبود و تغییر خواهد داشت.