مایکروسافت را می‌توان توسعه‌دهنده پیشرو در زمینه تولید سیستم‌های نرم‌افزاری و اپلیکیشن‌های کامپیوتری دانست. این شرکت همچنین در زمینه انتشار کتاب و عناوین رسانه‌ای، تولید تبلت کامپیوترهای هیبرید، ارائه سرویس ایمیل، فروش سیستم‌های بازی الکترونیک و لوازم جانبی کامپیوتری نیز فعال است. مایکروسافت دفاتر فروش مختلفی در سرتاسر جهان دارد. مراکز تحقیق و توسعه این غول نرم‌افزاری در ردموند ایالت واشنگتن، کمبریج انگلستان (1997)، پکن چین (1998)، بنگالورو هند (2005)، کمبریج ماساچوست (2008)، نیویورک (2012) و مونترال کانادا (2015) مستقر هستند. در این مطلب قصد داریم که مروری داشته باشیم بر تاریخچه مایکروسافت.
تأسیس و روزهای اول
تاریخچه مایکروسافت را با بحث در رابطه با روزهای اول این شرکت آغاز می‌کنیم. در سال 1975، بیل گیس و پال جی آلن (Paul G. Allen)؛ دو دوست دوران کودکی از سیاتل، زبان برنامه‌نویسی BASIC (که تا آن زمان در کامپیوترهای مین‌فریم مورد استفاده قرار می‌گرفت) را تغییر دادند تا بتوانند آن را بر روی یکی از اولین کامپیوترهای شخصی تاریخ یعنی Altair، مورد استفاده قرار دهند. کمی بعد آلن و گیتس، شرکت Microsoft را تأسیس کردند. نام این شرکت از دو واژه Microcomputer و Software گرفته شده است.
چند سال بعد آن‌ها زبان BASIC را اصلاح کرده و زبانی دیگر را توسعه دادند. در سال 1980، شرکت IBM از مایکروسافت درخواست کرد که سیستم‌عاملی را برای اولین کامپیوتر شخصی آن‌ها یعنی IBM PC، طراحی کند. مایکروسافت سیستم‌عاملی را از شرکتی دیگر خرید، آن را اصلاح کرد و سپس آن را MS-DOS نامید که خلاصه شده Microsoft Disk Operating System است. MS-DOS در سال 1981 به همراه IBM PC منتشر شد. در ادامه نیز تولیدکنندگان مختلفی لایسنس MS-DOS را جهت نصب بر روی کامپیوترهای خود خریداری کردند و این قضیه باعث درآمدزایی بالایی برای مایکروسافت شد.
MS-DOS تا اوایل دهه 1990 بیش از 100 میلیون نسخه فروخت و بدین ترتیب توانست که رقبایی همانند CP/M (در اوایل دهه 1980 منسوخ شد) و در ادامه IBM OS/2 را از پیشرو بردارد. مایکروسافت با عرضه سیستم‌عامل ویندوز که دارای رابط کاربری گرافیکی بود، توانست که جای پای خود را در این عرصه، محکم‌تر کند. نسخه سوم این سیستم‌عامل در سال 1990 منتشر شد و توانست که هواداران بسیاری را جذب کند. تا سال 1993، سیستم‌عامل Windows 3.0 و نسخه‌های متعاقب آن در هر ماه حدود یک میلیون نسخه فروش داشتند و تقریبا 90 درصد بازار رایانه‌های شخصی نیز در اختیار آن‌ها بود. این شرکت در سال 1995، سیستم‌عامل Windows 95 را منتشر کرد. در این سیستم‌عامل برای اولین بار MS-DOS و ویندوز به‌صورت کامل با یکدیگر ادغام شده بودند و همچنین ویندوز از لحاظ راحتی استفاده توانست که با Mac OS رایانه‌های شرکت اپل، رقابت کند. مایکروسافت همچنین در زمینه تولید نرم‌افزارهای پردازش کلمه و صفحه گسترده (امروزه ما آن‌ها را به ترتیب با نام‌های ورد و اکسل می‌شناسیم) نیز توانست که قدرتمند ظاهر شود و رقبایی دیرینه همانند Lotus و WordPerfect را از پیشرو بردارد.
مایکروسافت به‌سرعت بخش انتشارات دیجیتال خود که آن را در سال 1985 ایجاد کرده بود، گسترش داد. این بخش در حال حاضر به دلیل دائره‌المعارف چند رسانه‌ای خود یعنی Encarta مشهور است. این شرکت همچنین با استفاده از طیف گسترده‌ای از محصولات و سرویس‌هایی که بیشتر با نام‌های Microsoft Network و MSNBC (یک سرمایه‌گذاری مشترک با National Broadcasting Company که یک شرکت تلویزیونی بزرگ آمریکایی بود که در سال 1995 تأسیس و در 2012 به کار خود خاتمه داد) مشهور هستند، وارد صنعت سرویس‌های اطلاعاتی و سرگرمی شد.
در نتیجه این موارد، مایکروسافتی که در سال 1986 به یک شرکت سهامی عام تبدیل شده بود، به یکی از قدرتمندترین و سودآورترین شرکت‌ها در تاریخ ایالات متحده بدل گشت. این شرکت همواره به ازای هر دلار فروش، سودی 25 سنتی به دست می‌آورد که آماری عجیب است. مایکروسافت در سال مالی 1996، برای اولین بار به درآمد خالص 2 میلیارد دلاری دست یافت و همچنان چرخه سودآوری آن ادامه داشت، حتی در طول رکود اقتصادی بزرگ در سال‌های 2007 الی 2009، درآمد خالص این شرکت تا سال مالی 2009 به بیش از 14 میلیارد دلار رسید.
حسادت سایرین را می‌توان در تاریخچه تمامی شرکت‌های بزرگ مشاهده کرد و مایکروسافت نیز از این قضیه مستثنا نیست. البته رشد سریع ردموندیها آن‌هم در صنعتی که رقابت در آن بسیار شدید بوده و تغییرات در آن نیز سریعا اتفاق می‌افتند، باعث برانگیخته شدن حسادت رقبا شد. از این رو برخی شرکت‌ها از مایکروسافت به دلیل زیر پا گذاشتن قوانین ایالات متحده در زمینه مبارزه با رقابت ناسالم، شکایت کردند. مایکروسافت نیز همزمان با مقابله کردن با چنین قضایایی، جدا از مواردی همانند نوآوری‌های تکنیکی، به رشد خود ادامه داد و در نهایت نیز نرم‌افزارهای این شرکت ارزان‌تر و مفیدتر از قبل شدند. در سال 1994، وزارت دادگستری ایالات متحده با مایکروسافت توافق کرد که این شرکت برخی از رویه‌های فروش خود را تغییر دهد. دولت در آن زمان این‌گونه برداشت می‌کرد که رویه‌های مایکروسافت باعث شده‌اند که مشتریان سیستم‌عامل این شرکت به طرز ناعادلانه‌ای از امتحان کردن برنامه‌های جایگزین، دلسرد شوند. سال بعد نیز این وزارت با موفقیت توانست که خرید پیشنهادی Intuit Inc توسط مایکروسافت (توسعه‌دهنده پیشرو در زمینه تولید نرم‌افزارهای مالی برای رایانه‌های شخصی) را به چالش بکشد.
تعقیب اینترنت
در ادامه تاریخچه شرکت مایکروسافت به اقدامات آن‌ها در دنیای اینترنت می‌پردازیم. به دلیل موفقیت‌های بزرگ مایکروسافت در زمینه نرم‌افزارهای کامپیوتری، این شرکت کمی دیر متوجه پتانسیل‌های تجاری سیستم‌های شبکه‌ای و اینترنت شد. ردموندیها در سال 1993، Windows NT را منتشر کردند. این برنامه می‌توانست کامپیوترهای جدا از هم را به یکدیگر متصل کرده و علاوه بر این، اطمینان و امنیت شبکه را نیز به ارمغان آورد. فروش ویندوز NT در ابتدا ناامیدکننده بود، اما تا سال 1996، این سیستم‌عامل به‌عنوان استانداردی احتمالی برای شبکه‌های کامپیوتری در نظر گرفته می‌شد. در نهایت نیز این برنامه توانست که در سهم بازار از NetWare شرکت Novell پیشی بگیرد.
مایکروسافت تا پیش از وارد شدن شرکت Netscape Communications به این حوزه، وارد بخش نرم‌افزارهای اینترنتی نشد. Netscape Communications مرورگر Navigator را معرفی کرد. این برنامه، فرایند ناوبری در شبکه گسترده وب (World Wide Web) را آسان‌تر و ساده‌تر کرد. در طی تصمیم عجیب و ریسکی، مایکروسافت سریعا مرورگر خود به نام Internet Explorer را توسعه داد و آن را رایگان کرد. ردموندیها در ادامه سعی کردند که سازندگان کامپیوتر و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی را متقاعد کنند که مرورگر آن‌ها را به‌صورت انحصاری، توزیع کنند. تا سال 1996، این شرکت مرورگر Internet Explorer را به‌صورت باندل به همراه سیستم‌عامل ویندوز ارائه می‌کرد و در ادامه نیز فرایند ادغام این مرورگر با ویندوز، آغاز شد. در واکنش نیز Netscape مایکروسافت را به نقض موافقت‌نامه 1995 متهم و از این شرکت شکایت کرد. این تلاش‌ها در نهایت باعث شدند که وزارت دادگستری ایالات متحده ترغیب شده و تحقیقاتی گسترده علیه ردموندیها را آغاز کند.
در سال 1990 و پس از محاکمه‌ای که 30 ماه طول کشید، قاضی تشخیص داد که مایکروسافت قانون ضدانحصاری شرمن (1890) را نقص کرده و در ادامه دستور فروشکت این شرکت را صادر کرد. در سال 2001، دادگاه تجدیدنظر حکم فروشکست را لغو کرد، اما همچنان مایکروسافت را به دلیل انحصارطلبی غیرقانونی متهم می‌کرد. دعواهای حقوقی ردموندیها همچنان در سال 2004 نیز پابرجا بودند: اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین جریمه تاریخ این شرکت را که مبلغ 611 میلیون دلار بود، برای مایکروسافت در نظر گرفت و دلیل این کار نیز چیزی بود که اتحادیه اروپا آن را اقدامات شبه انحصاری می‌نامید. در فوریه 2008، این اتحادیه حتی جریمه بزرگ‌تری را نیز بر این شرکت تحمیل کرد: 1.35 میلیارد دلار. دلیل این قضیه نیز سرپیچی کردن مایکروسافت از رأی اتحادیه اروپا در سال 2004 عنوان شد. در آن زمان مایکروسافت به دلیل باندل کردن نرم‌افزارهای پخش چند رسانه‌ای به همراه سیستم‌عامل خود (جهت حذف رقبا)، متهم شده بود.
ورود به صنعت بازی و بازار گوشی‌های هوشمند
در ادامه تاریخچه مایکروسافت به ورود این شرکت به صنعت بازی و گوشی‌های هوشمند می‌رسیم. ردموندیها در سال 2001 کنسول بازی Xbox را روانه بازار کردند که این دستگاه به‌سرعت توانست که جایگاه دوم را در این بازار به دست آورد. مایکروسافت در سال 2002، Xbox Live را که یک شبکه بازی مخصوص کنسول‌هایش بود، راه‌اندازی کرد. کنسول دیگر آن‌ها، Xbox 360 نام داشت که در سال 2005 روانه بازار شد. در این بازار دو رقیب قدرتمند به نام‌های پلی‌استیشن سونی و Wii شرکت نینتندو حضور داشتند و از این رو ردموندیها جهت به دست آوردن سودی پایدار باید از موانع مختلفی عبور می‌کردند.
به‌عنوان نمونه در سال 2009 این شرکت مجبور شد که جهت به دست آوردن سهم بازار بیشتر، قیمت کنسول Xbox 360 Elite خود را حدود 25 درصد کاهش دهد. این حرکت جواب داد و تا سال 2010، این کنسول بیشترین سهم بازار را در آمریکای شمالی به خود اختصاص داده بود. البته همزمان با این موضوع، کاهش قیمت باعث شد تا درآمد بخش Entertainment and Devices ردموندیها حدود 6 درصد کاهش یابد. در ادامه، نسل جدید کنسول‌های ایکس‌باکس با نام‌های Xbox One و Xbox Series X به ترتیب در سال‌های 2013 و 2020، روانه بازارها شدند.
سایر محصولات بخش Entertainment and Devices وضعیت چندان جالبی نداشتند. مثلا خانواده پخش‌کننده‌های رسانه‌ای Zune که در سال 2006 معرفی شدند، نتوانست که حاکم بازار یعنی iPod اپل را به چالش بکشد. در ادامه و در سال 2011، تولید این دستگاه‌ها متوقف شد. سیستم‌عامل Windows Mobile که در گوشی‌های شرکت‌های مختلفی همانند HTC، ال‌جی، موتورولا و سامسونگ مورد استفاده قرار گرفت، نتوانست که در ایالات متحده به اندازه بلک‌بری و آیفون اپل موفق شود. ردموندیها در سال 2009، انتشار نسخه آنلاین و دیسکی دائره‌المعارف Encarta را نیز متوقف کردند.
توسعه بیشتر سیستم‌عامل ویندوز
سیستم‌عامل ویندوز بخش مهمی از تاریخچه مایکروسافت را به خود اختصاص داده است. مایکروسافت در سال 2001 شروع به پی‌ریزی نقشه بزرگی جهت جایگزینی تمامی سیستم‌عامل‌های خود کرد. پروژه Longhorn با چندین تأخیر مواجه شد. بخشی از این قضیه به تلاش مایکروسافت جهت رسیدگی به نگرانی‌های روزافزون پیرامون امنیت کامپیوترها و علاقه کاربران به یکپارچکی بیشتر رایانه‌ها با سایر تجهیزات سرگرمی خانه‌های مدرن بازمی‌گشت.
در ادامه همه‌چیز از اول شروع شد و این شرکت سیستم‌عامل جدید خود به نام Vista را در سال 2006 در اختیار سایر توسعه‌دهندگان و در سال 2007 به‌صورت عمومی منتشر کرد. همانند سیستم‌عامل‌های دیگر، ویستا نیز در ابتدا با مشکلات گوناگونی همانند عدم سازگاری با لوازم جانبی قدیمی، دست و پنجه نرم می‌کرد. علاوه بر این، ساختار ویندوز ویستا نیز به‌گونه‌ای بود که جهت عملکرد مناسب به پردازنده قوی‌تر و حافظه بیشتری نیاز داشت. نیاز به سخت‌افزار قوی‌تر باعث شد تا شرکت‌ها و افراد گوناگونی با وجود سیستم‌عامل‌های قدیمی‌تر همانند ویندوز XP، از ارتقا به ویندوز ویستا خودداری کنند. علاوه بر این، مشتریان به دلیل وجود گزینه‌های مختلف Home (Premium یا Basic)، Ultimate ،Business و … ویندوز ویستا، سردرگم شده بودند. این در حالی بود که کاربران شرکتی (بازار اصلی مایکروسافت) روی چندان خوشی به تغییرات گوناگون این سیستم‌عامل همانند رابط کاربری آن نشان ندادند و چندان مایل به پورت اپلیکیشن‌های داخلی خود بر روی ویندوز ویستا نبودند.
کاربران شرکتی دلیل دیگری نیز جهت دل نکندن از ویندوز XP داشتند. علی‌رغم مشکل‌دار بودن ویندوز XP در قیاس با سایر سیستم‌عامل‌ها، این سیستم‌عامل در قیاس با پیشینیان خود، امنیت بیشتری داشت. XP همچنین سریع‌تر و پایدارتر از ویندوز 95 و یا 98 بود و علاوه بر این، ده‌ها هزار برنامه به‌صورت اختصاصی برای آن نوشته شده بودند که این قضیه باعث می‌شد تا کاربران شرکتی میل چندانی به تغییر سیستم‌عامل نداشته باشند. در واقع می‌توان گفت که محبوبیت زیاد ویندوز XP باعث نابود شدن ویندوز ویستا، مخصوصا برای کاربران شرکتی شد. حتی شرکت‌های تولیدکننده کامپیوتر نیز که با مایکروسافت قرارداد داشتند، مجبور شدند که گزینه دانگرید از ویستا به XP را ارائه دهند. کار به جایی رسید که مایکروسافت مجبور شد پشتیبانی رسمی از ویندوز XP را تا 2014 ادامه دهد؛ یعنی 3 سال بیشتر از سیاست رسمی این شرکت در این زمینه.
همزمان با مشکلات مختلف سیستم‌عامل جدید ردموندیها، اپل نیز از فرصت استفاده کرد و به دلیل موفقیت و محبوییت محصولات آیفون و آیپاد خود، توانست که محبوبیت Mac OS X را افزایش دهد. لینوکس نیز که تا آن زمان بیشتر برای متخصصین جذاب بود، توانست که به واسطه نسخه‌های جدید خود (همانند Ubuntu)، ظاهری کاربرپسندتر به خود بگیرد. تا اواخر دهه اول قرن 21، لینوکس توانست که یک‌سوم بازار رو به رشد نت‌بوک‌های ارزان‌قیمت را در اختیار خود بگیرد. البته علی‌رغم وجود مشکلات گوناگون، مایکروسافت توانست که همچنان به‌عنوان تولیدکننده برتر سیستم‌عامل در بازار باقی بماند. در آن زمان ویندوز بر اساس منابع آماری مختلف، 86 الی 92 درصد بازار را به خود اختصاص داده بود. در ادامه و در سال 2009 با عرضه ویندوز 7 که توانست تحسین تحلیلگران و منتقدها را برانگیزد، مایکروسافت توانست که جایگاه خود را همچنان حفظ کند. این شرکت در سال 2012 ویندوز 8 را معرفی کرد و برای اولین بار در آن از منوی استارت مجهز به کاشی اپلیکیشن‌ها استفاده نمود. در سال 2015 نیز ویندوز 10 به همراه دستیار صوتی کورتانا (مشابه Siri اپل) و مرورگر وب جدید Microsoft Edge (که جایگزین Internet Explorer شد)، روانه بازارها شد.
رقابت با گوگل
در ادامه تاریخچه مایکروسافت وارد مبحث رقابت این شرکت با گوگل می‌شویم. موفقیت ردموندیها در زمینه سیستم‌عامل و همچنین تجدید قوا در نبرد مرورگرها، در بازار موتورهای جست‌و‌جو تکرار نشد. موتور جستوجوی Live Search مایکروسافت از موتور گوگل و !Yahoo عقب مانده بود. ردموندیها امیدوار بودند که با عرضه Bing که یک موتور تصمیم‌گیری بود، بتواند آمارها را به نفع خود تغییر دهد. این موتور طراحی شده بود تا اطلاعات بازیابی شده بیشتری را در صفحه جست‌و‌جو نشان دهد. از این رو کاربران می‌توانستند لینک بهتری را انتخاب کنند و یا در برخی از موارد نیز نتایج نمایش داده شده در صفحه جست‌و‌جو می‌توانستند نیاز کاربر را برطرف کنند.
در سال 2008 مایکروسافت به !Yahoo یک پیشنهاد خرید 44.6 میلیارد دلاری ارائه کرد، اما یاهو این پیشنهاد را رد کرد. البته رای‌زنی‌ها در بین این دو شرکت همچنان ادامه داشت و در سال 2009 توافقی بین این دو انجام گرفت که بر اساس آن، یاهو در وب‌سایت خود از موتور بینگ استفاده می‌کرد و همچنین وظیفه مدیریت کردن تبلیغات پولی موتور جستوجوی مایکروسافت را نیز برعهده می‌گرفت. این قرارداد در سال 2015 و به همراه تغییراتی که انعطاف‌پذیری بیشتری به یاهو می‌داد، همچنان ادامه پیدا کرد. در ادامه این توافق‌نامه، مایکروسافت محتوای جست‌و‌جو را از Wolfram Research لایسنس کرد. Wolfram Research طراح موتور جستوجوی علمی WolframAlpha (مبتنی بر Mathematica) است.
در جبهه دیگر نبرد علیه گوگل، مایکروسافت وارد حوزه رایانش ابری شد. در این فناوری، نرم‌افزارها و حافظه‌های ذخیره‌سازی از طریق سرورهای مرکزی ارائه شده و از طریق اتصال اینترنت می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد. اولین حرکت مایکروسافت در این زمینه، Windows Azure نام داشت (در سال 2014 به Microsoft Azure تغییر نام داد) که در سال 2008 معرفی و در 2010 راه‌اندازی شد. Azure به ارائه‌دهندگان خدمات و یا کسب‌و‌کارها اجازه می‌داد که زیرساخت‌های پردازشی ابری ایجاد کرده و سپس آن‌ها را درقالب سرویس‌هایی به کاربران ارائه دهند. مایکروسافت در سال 2011، سرویس Office 365 را که یک نسخه ابری از مجموعه نرم‌افزارهای آفیس (ورد، اکسل، پاورپوینت، Outlook و OneNote) بود، ارائه کرد تا در این زمینه نیز نماینده‌ای جهت رقابت با Google Docs داشته باشد.
این مطلب را نیز بخوانید: مروری بر تاریخچه ایکس باکس؛ از مانور در زمینه بازی‌های آنلاین تا گیم پس
در سال 2011 مایکروسافت شرکت ارتباطات صوتی اینترنتی Skype را به مبلغ 8.5 میلیارد دلار خریداری کرد. این خرید تا به آن زمان بزرگ‌ترین خرید تاریخ ردموندیها بود. در ادامه اسکایپ به ایکس‌باکس، Outlook و گوشی‌های ویندوزی نیز اضافه شد. این خرید باعث شد تا مایکروسافت به رقیبی جدید برای سرویس چت ویدیویی FaceTime اپل و سرویس ارتباط اینترنتی Voice گوگل تبدیل شود. در سال 2016 نیز شبکه اجتماعی کاریابی LinkedIn به مبلغ 26.2 میلیارد دلار توسط ردموندیها خریداری شد.
مایکروسافت پس از بیل گیتس
بخشی مهمی از تاریخچه مایکروسافت به زمان بیل گیتس مربوط می‌شود. در سال 2000، بیل گیتس سمت مدیرعاملی را به استیو بالمر (Steve Ballmer) واگذار کرد. گیتس بالمر را در زمان تحصیل کوتاه خود در هاروارد (در دهه 1970) ملاقات کرده بود. وی در سال 2006 پست معمار ارشد نرم‌افزار را به ری اوزی (Ray Ozzie) واگذار کرد. اوزی در دهه 1990 در شرکت Lotus Notes، توسعه‌دهنده ارشد پکیج شبکه‌های کامپیوتری بود. گیتس در سال 2008، مدیریت امور روزمره مایکروسافت را به بالمر، اوزی و سایر مدیران دیگر واگذار کرد، اما همچنان به‌عنوان رئیس هیئت مدیره در این شرکت باقی ماند. اوزی در سال 2010 کنار رفت و مدیر اجرایی باسابقه این شرکت یعتی ساتیا نادلا (Satya Nadella) نیز در سال 2014، جایگزین استیو بالمر در سمت مدیرعاملی شد.
افراد بسیاری در صنعت فناوری با بیم و امید به قضیه جدایی گیتس از مایکروسافت نگاه می‌کردند و می‌خواستند بدانند که این شرکت پس از وی، به کجا خواهد رسید. دیده‌ایم که این شرکت همچنان توانسته که جایگاه خود در بین مشتریان خرد و سازمانی را حفظ کند و در زمینه‌هایی همانند سیستم‌عامل‌ها، نرم‌افزارها و سرویس‌های بازی آنلاین، حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد. این شرکت در سال 2012، تبلت‌های Surface را معرفی کرد که نوعی تبلت هیبرید بودند و برای اولین بار نیز سخت‌افزار آن‌ها توسط خود مایکروسافت طراحی شده بود. مایکروسافت تقریبا در تمامی زمینه‌های صنعت فناوری اطلاعات، محصولات و اپلیکیشن‌های بسیار خوبی را ارائه کرده است. بخش اعظم سود این شرکت از طریق خدمات شرکتی آن تأمین می‌شود؛ جایی که مایکروسافت با محصولات خود، در آن استانداردگذاری می‌کند. با این اوصاف مدیریت مایکروسافت این حقیقت را دریافته که روزبه‌روز مرزهای بین رایانش شخصی و شرکتی در حال کم‌رنگ‌تر شدن هستند و بنابراین این شرکت نیز باید توجه خاصی را به بخش رایانش شخصی اختصاص دهد.
قبول کنیم که مایکروسافت از بیست سال پیش تا الان پیشرفتی نکرد. تنها دلیل ماندگار بودنش بنظرم اینه که رقبای قدری نداشت
مایکروسافت در کنار گوگول بزرگ‌ترین برند های قرن 21 هستند بی شک
شرکت بدی نیست اما تو یک سطح مونده، خواست وارد بازار گوشی هوشمند و تبلت و لپتاپ بشه ولی ناامید کننده بوده همیشه