پیشینه علمی و اهمیت گروه‌های خونی
گروه خونی هر فرد یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های زیستی است که می‌تواند بر سلامت تأثیرگذار باشد. چهار گروه اصلی خونی یعنی A، B، AB و O براساس وجود یا عدم وجود آنتی‌ژن‌های خاصی روی سطح گلبول‌های قرمز مشخص می‌شوند. این تفاوت‌های زیستی در نتیجه تغییرات ژنتیکی شکل می‌گیرد و باعث ایجاد زیرگروه‌های مختلفی، همچون A1 و O1، در میان این گروه‌ها می‌شود.
تأثیر گروه خونی بر ابتلا به برخی بیماری‌ها، مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سال‌ها مورد بررسی بوده است؛ اما پژوهشی جدید منتشرشده در سال ۲۰۲۲، رابطه‌ای شگفت‌انگیز میان نوع خاصی از گروه خونی و خطر سکته مغزی زودهنگام یافته است.
جزئیات پژوهش و دستاوردهای کلیدی
در این پژوهش جامع، داده‌های حاصل از ۴۸ مطالعه ژنتیکی شامل نزدیک به ۱۷ هزار بیمار سکته مغزی و حدود ۶۰۰ هزار نفر گروه کنترل بررسی شد. تمام شرکت‌کنندگان بین ۱۸ تا ۵۹ سال سن داشتند.
دانشمندان با تحلیل ژنوم افراد، رابطه‌ای مستقیم میان ژن مرتبط با زیرگروه خونی A1 و خطر بیشتر سکته مغزی پیش از ۶۰ سالگی یافتند. در جستجوی ژنومی سراسری، دو موقعیت مهم ژنی شناسایی شد که یکی از آن‌ها با محل قرارگیری ژن‌های تعیین کننده گروه خونی مطابقت داشت.
در تحلیلی ویژه، افرادی که دارای گونه خاصی از ژن گروه خونی A بودند، ۱۶ درصد بیش از دیگران در معرض خطر سکته مغزی زودرس قرار داشتند. در مقابل، آن‌هایی که ژن گروه O1 را داشتند، با کاهش ۱۲ درصدی این ریسک همراه بودند.
گروه‌های دیگر و ریسک سکته مغزی
پژوهشگران بیان کردند که هرچند ریسک افزوده سکته مغزی در گروه A اندک است، این موضوع ضرورتی برای اقدامات مراقبتی یا غربالگری ویژه ایجاد نمی‌کند. علاوه بر این، تحلیل‌ها نشان دادند که افراد با گروه خونی B نیز حدود ۱۱ درصد بیش از سایرین، فارغ از سن، مستعد سکته مغزی هستند.
توضیحات کارشناسان و پیامدهای پزشکی
به گفته دکتر استیون کیتنر، عصب‌شناس دانشگاه مریلند: «چرا گروه خونی A ریسک بیشتر ایجاد می‌کند هنوز مشخص نیست، اما به احتمال زیاد با عوامل انعقاد خون، پلاکت‌ها، سلول‌های پوشاننده عروق و پروتئین‌های موجود در گردش خون که در تشکیل لخته نقش دارند، مرتبط است.»
اهمیت این یافته‌ها زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم سالانه کمتر از ۸۰۰ هزار نفر در ایالات متحده به سکته مغزی دچار می‌شوند و تقریباً سه‌چهارم این اتفاقات در افراد ۶۵ سال به بالا رخ می‌دهد. ریسک سکته مغزی پس از ۵۵ سالگی هر دهه دو برابر می‌شود.
جالب است که افزایش خطر گروه خونی A در سکته‌های دیرهنگام (بعد از ۶۰ سال) بی‌اهمیت می‌شود و نشان می‌دهد مکانیزم سکته در سنین پایین احتمالاً متفاوت از سالمندان است.
محدودیت‌ها و آینده پژوهش
نمونه‌های مورد مطالعه از آمریکا شمالی، اروپا، ژاپن، پاکستان و استرالیا بودند. تنها ۳۵ درصد از جامعه آماری از نژادهای غیراروپایی بودند؛ بنابراین تحقیقات آینده با دامنه متنوع‌تر می‌توانند دقت و گستره علمی نتایج را ارتقا دهند.
دکتر کیتنر تأکید می‌کند: «نیاز به بررسی‌های تکمیلی برای شناسایی دقیق دلایل ژنتیکی افزایش ریسک سکته مغزی احساس می‌شود.»
موارد مطرح شده در زمینه ژنتیک و ریسک بیماری‌های قلبی
یافته‌های قبلی نشان داده‌اند که ناحیه‌ای از ژنوم موسوم به ‘محل ABO’ که مسئول تعیین گروه خونی است، با تنگی عروق کرونر و حمله قلبی ارتباط دارد. همچنین، توالی ژنتیکی مرتبط با گروه‌های خونی A و B با افزایش جزئی ریسک لخته‌های خونی در وریدها (ترومبوز وریدی) نیز همراه است.
نتیجه‌گیری
یافته‌های اخیر نشان می‌دهد ارتباطی پیچیده و چندلایه میان ژنتیک، گروه خونی و بروز سکته مغزی وجود دارد. شناسایی نقش زیرگروه خونی A1 در افزایش ریسک سکته مغزی پیش از ۶۰ سالگی می‌تواند مسیر تحقیقات پزشکی و شخصی‌سازی راهکارهای پیشگیرانه را روشن‌تر کند. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند نگران نباشید و به هیچ مراقبت اضافی صرفاً بر اساس گروه خونی نیاز ندارید؛ اما رصد روندهای پژوهشی آینده می‌تواند به بهبود دانش و بهبود سلامت جهانی کمک کند.
