نمایندگان مجلس در جلسه علنی امروز تلاش کردند با تصویب اصلاحیههایی در طرح ملی هوش مصنوعی، دسترسی به دادهها و توسعه بازار محصولات هوش مصنوعی را تسهیل کنند. مهمترین تصمیم، تکلیف وزارت ارتباطات به راهاندازی بازارگاه ملی هوش مصنوعی و ایجاد سازوکار تبادل داده بود که با اکثریت آرا به تصویب رسید.
چه مصوبهای تصویب شد؟
در ادامه بررسی جزئیات طرح ملی هوش مصنوعی، نمایندگان با ماده 10 این طرح موافقت کردند. از مجموع 229 نماینده حاضر، 192 نفر موافق، 11 مخالف و 2 نماینده ممتنع رأی دادند. متن اصلاحی ماده شامل چند بند کلیدی است که وظایف نهادهای مختلف را مشخص میکند.
نکات اصلی متن اصلاحشده
- مرکز ملی فضای مجازی مکلف به راهاندازی فرآیند ویژه تبادل دادههای هوش مصنوعی تحت نظر کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی شد. دستورالعمل اجرایی این بند ظرف سه ماه تدوین و به تصویب شورای عالی فضای مجازی میرسد.
- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری سازمان ملی هوش مصنوعی موظف است بازارگاه ملی هوش مصنوعی و کاروران (اپراتور) بخشی داده را با مشارکت بخش خصوصی ایجاد کند. هدف عرضه دادههای عمومی تأییدشده و محصولات و خدمات هوش مصنوعی است. دستورالعمل این بند نیز ظرف شش ماه به تصویب شورای اجرایی فناوری اطلاعات خواهد رسید.
- دستگاههای اجرایی میتوانند با تأیید سازمان ملی هوش مصنوعی و رعایت قوانین مربوط، کاروران داده با مشارکت بخش خصوصی راهاندازی کنند.
- تشکیل کارگروه مشترک توسط سازمان ملی هوش مصنوعی، سازمان امور اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت ارتباطات برای تهیه دستورالعمل کاربرد هوش مصنوعی در افزایش بهرهوری و چابکسازی خدمات عمومی پیشبینی شده و گزارش عملکرد هر شش ماه یکبار به مجلس ارسال خواهد شد.
- انعقاد قراردادهای تبادل داده با افراد حقوقی یا حقیقی در چارچوب تعرفههای مجاز و با رعایت قانون مدیریت دادهها مجاز اعلام شد؛ قیمتگذاری بر عهده کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات است.
چرا این طرح مهم است؟
این مصوبه تلاش دارد موانع دسترسی به دادههای مورد نیاز برای توسعه مدلها و محصولات هوش مصنوعی را کاهش دهد و همزمان بازار مشخصی برای عرضه خدمات و دادهها ایجاد کند. نتیجه میتواند رشد شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی، افزایش نوآوری و ارائه خدمات هوشمندتر در بخشهای عمومی و خصوصی باشد.
تصور کنید توسعهدهندگان داخل کشور بتوانند روی پلتفرمی متمرکز به دادههای عمومی معتبر دسترسی داشته باشند؛ این وضعیت سرعت نمونهسازی و تجاریسازی محصولات هوش مصنوعی را بالا میبرد و امکان مقایسه سرویسها را فراهم میکند.
نکات اجرایی و زمانبندی
- سه ماه: تدوین دستورالعمل تبادل دادهها توسط مرکز ملی فضای مجازی و تصویب در شورای عالی.
- شش ماه: تدوین دستورالعمل ایجاد بازارگاه ملی هوش مصنوعی و تصویب در شورای اجرایی فناوری اطلاعات.
- ششماه یکبار: گزارش عملکرد سازمان ملی هوش مصنوعی به کمیسیون صنایع و معادن مجلس.
پیامدها، چالشها و سوالات باز
هرچند ایجاد بازارگاه و چارچوب قانونی گام مهمی است، اما نکاتی باقی میماند: چگونه حریم خصوصی و امنیت دادهها تضمین میشود؟ تعرفهگذاری چگونه تعادل بین دسترسی مناسب و حفظ درآمد دستگاهها را برقرار خواهد کرد؟ نقش بخش خصوصی در کارورانها چگونه تنظیم میشود تا انحصار یا سوءاستفاده به وجود نیاید؟
علاوه بر این، هماهنگی بین نهادهایی مثل مرکز ملی فضای مجازی، سازمان ملی هوش مصنوعی، شورای عالی فضای مجازی، شورای اجرایی فناوری اطلاعات و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات بهعنوان متولیان اجرای این مصوبه، برای موفقیت طرح حیاتی است.
در مجموع، این اقدام مجلس ظرفیت قابلتوجهی برای توسعه زیستبوم هوش مصنوعی در کشور ایجاد میکند؛ به شرطی که قوانین حریم خصوصی، شفافیت در قیمتگذاری و مشارکت مؤثر بخش خصوصی رعایت شود.
