از دیر باز تاکنون یکی از آرزوهای بشر، بازگشت به گذشته و به عقب راندن زمان بوده است. انسان به طرق مختلف، سعی در نیل به این هدف داشته اما به موفقیت چشمگیری دست نیافته است. یکی از معدود ابزارهای انسان برای بازگشت به گذشته، عکاسی می‌باشد. یک عکس خوب می‌تواند بیننده را به سفر ببرد و همان حسی را که عکاس هنگام مشاهده داشته القا کند. اما یک عکس خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟ چگونه می‌توان عکس‌هایی چنین به یاد ماندنی گرفت که بتواند خاطرات گذشته را زنده کند؟ کتاب‌ها و مقالات بی‌شماری در رابطه با آموزش هنر عکاسی تالیف شده و آموزش این هنر در مقاله‌ای دو صفحه‌ای کاری ناممکن است. در این مقاله قصد داریم نکاتی مختصر و ابتدایی راجع به عکاسی و ثبت هرچه زیباتر شدن خاطرات بیان کنیم. اگر شما نیز به عکاسی علاقمندید، با ما همراه باشید.
تاریخچه عکاسی
واژه Photography (عکاسی) از دو کلمه یونانی Photos به معنی نور و Graphos به معنی ترسیم تشکیل شده است. به عبارت دیگر عکاسی را می‌توان ترسیم نور نامید! حقیقت و اساس این هنر نیز در واقع بر پایه همین مفهوم استوار است. اختراع عکاسی را نمی‌توان به شخص خاصی نسبت داد. این عمل حاصل تحقیقات و تلاش‌های افراد زیادی در شاخه‌های مختلف علمی از جمله شیمی و الکترونیک است. اولین فرضیه‌ها و نظریات عکاسی به دوران فلاسفه چین و یونان باستان باز می‌گردد. اساس کار عکاسی توسط یک دانشمند مسلمان به نام ابن‌هیثم کشف شد که البته این عمل را برخی به لئوناردو داوینچی هم نسبت می‌دهند. به اعتقاد مورخان، ژوزف نیسفور نیپس در اوایل قرن نوزدهم اولین عکس تاریخ را به ثبت رساند.
در گذشته ثبت و ظاهر کردن عکس به سهولت امروز نبود. جالب است بدانید نیپس برای ثبت عکس خود، یک صفحه فلزی را به مدت هشت ساعت در معرض نور خورشید قرار داد، اما امروزه با وجود دوربین‌های دیجیتال، به راحتی می‌توانیم صحنه‌های دلخواه خود را در کمترین زمان ممکن ثبت کنیم. در کل عکاسی را می‌توان نقطه تلاقی هنر و فنا‌وری دانست.
لازمه یک عکس خوب، دوربین خوب است یا عکاس خوب؟
هرچند هر دو فاکتور برای ثبت یک عکس به یادماندنی موثر است، اما قطعا نقش عکاس مهم‌تر از وسیله عکاسی می‌باشد. گواه این ادعا نیز عکس‌های بسیار زیبا و خاطره‌انگیزی بوده که از سال‌های دور (حتی به صورت سیاه و سفید) در دست است که توسط دوربین‌های قدیمی گرفته شده‌اند. برخی افراد عکس‌های قدیمی و سیاه و سفید را زیباتر از عکس‌های رنگی می‌دانند که دوربین‌های امروزی ثبت می‌کنند، هرچند با تمام این اوصاف از نقش دوربین نیز نباید غافل شد. برای انتخاب دوربین مناسب، بهتر است تحقیق کنید و یا با یک کارشناس خبره مشورت داشته باشید.
چگونه یک عکس خوب بگیریم؟
همان‌طور که در ابتدا گفتیم نباید انتظار داشت تمام ترفند‌های عکاسی را بدون تجربه و مطالعه زیاد آموخت. در اینجا به تعدادی از اصول ابتدایی برای ثبت هرچه بهتر شدن تصاویر اشاره خواهیم کرد.
انتخاب سوژه
به یاد داشته باشید عکس شما باید داری یک پیام و سوژه خاص باشد. یک عکس بدون موضوع یا سوژه برجسته، همچون شخصی گنگ و فاقد قدرت برای برقراری ارتباط است.
در فاصله مناسب بایستید
گاهی اوقات برای شکار یک صحنه زیبا باید چند گام عقب رفت و گاهی نیز نزدیک شد. برای عکس‌برداری از مناظر طبیعت یا بناهای زیبا، باید آنقدر عقب برویم تا سوژه اصلی کاملا در کادر قرار گیرد. برای عکس گرفتن از اشخاص نیز بهتر است زیاد از آن‌ها دور نباشیم. اکثر افراد مبتدی هنگام عکاسی از اشخاص فاصله زیادی از سوژه می‌گیرند که در نهایت تاثیر منفی خواهد داشت. استفاده از زوم و یا چند گام رو به جلو رفتن در این مواقع به شما کمک خواهد کرد.
قانون یک سوم
اکثر افراد مبتدی سوژه را در مرکز تصویر قرار می‌دهند حال آنکه عکاسان حرفه‌ای از قانون یک سوم استفاده می‌کنند.
آن‌ها صفحه را به سه قسمت افقی و عمودی تقسیم کرده و سوژه را در یکی از گوشه‌ها قرار می‌دهند. این کار تأثیرگذاری عکس را به طور شگرفی افزایش می‌دهد. استفاده از قابلیت Grid Screen که در اکثر دوربین‌های دیجیتال وجود دارد، به این کار کمک می‌کند. توجه داشته باشید که چشم انسان یا حیوانی که سوژه عکس است، مهم‌ترین قسمت برای انتخاب مکان در تصویر می‌باشد.
انتخاب زاویه مناسب
عکاسان آماتور معمولا فقط از روبرو عکس می‌گیرند، در حالی که یک عکاس حرفه‌ای، تمام زوایا را بررسی کرده و زیباترین زاویه را برای عکس خود انتخاب می‌کند. جالب است بدانید معمولا عکس‌های زاویه‌دار به مراتب زیباتر و تاثیرگذارتر از عکس‌هایی هستند که از روبرو گرفته می‌شوند. اغلب زاویه‌های خاص، مثلا از پایین یا بالا، جلوه بسیار زیبایی به عکس شما خواهند داد.
استفاده از فلاش
بهتر است همیشه از فلاش استفاده کنید، حتی در نور کافی. فلاش می‌تواند جلوه خاصی به عکس شما بدهد. اما به خاطر داشته باشید در نور ضعیف، اشیا و افرادی که از دوربین دورترند، به مراتب تاریک‌تر از آن‌هایی می‌شوند که به دوربین نزدیکند. ضمنا حتی بهترین فلاش‌ها بر خلاف ادعای سازندگان آن‌ها، بیش از 15 متر کارایی موثر نخواهند داشت. به هنگام عکاسی در نور کم و فاصله زیاد، بهتر است ISO و exposure دوربین خود را افزایش دهید.
انتخاب سطح افق
هنگام عکاسی ممکن است چنان محو تماشای منظره شوید که حواستان به زاویه دوربین با سطح افق نباشد! همواره به یاد داشته باشید بهتر است سطح زمین با سطح دوربین موازی باشد (مگر در مورد عکس‌های هنری و متفاوت)، برای این کار بهتر است از قابلیت Grid Screen استفاده شود یا آن که دوربین را روی سه‌پایه نصب کنید.
اهمیت چشم‌ها
هنگام عکاسی از انسان‌ها و حیوانات، چشم‌ها یکی از مهم‌ترین قسمت‌ها برای ثبت تصاویر زیبا هستند. وقتی بیننده یک عکس چهره را تماشا می‌کند، چشم‌ها بیشترین تاثیر را خواهند داشت. اگر شما یک منظره بسیار زیبا داشته باشید و با رعایت تمام نکات فنی، از دوستان و عزیزانتان عکس بگیرید، اما به هر دلیلی چشمان آن‌ها واضح نباشد یا بسته شود، عکس شما بیشتر ارزش خود را از دست خواهد داد.
دستتان نباید بلرزد
به هنگام عکاسی به خصوص در نور کم و در حالت زوم، کوچک‌ترین حرکت دوربین، عکس را تار و ناواضح می‌کند. به همین دلیل بهتر است دوربین روی سطحی ثابت مانند سه‌پایه نگاه داشته شود. اگر امکانش نبود، استفاده از یک ترفند قدیمی کارساز است! اگر شما چند ثانیه قبل و بعد از فشار دادن شاتر دوربین، نفس خود را حبس کنید، لرزش دستان شما به حداقل می‌رسد.
شکار لحظه‌ها
هنگام عکاسی (به خصوص از حیوانات) باید تمام حواس خود را جمع نمایید و بهترین لحظه را شکار کنید. کمترین تعللی می‌تواند شانس ثبت یک صحنه به یادماندنی را از شما بگیرد. برای گرفتن صحنه‌های ناب می‌توانید از قابلیت عکس‌برداری متوالی استفاده کنید. در این حالت دوربین می‌تواند در عرض چند ثانیه تعداد زیادی عکس بگیرد و شما بهترین آن‌ها را انتخاب خواهید کرد.
جادوی عکس‌های ماکرو
عکس‌های ماکرو یا حالت نزدیک، چنان جلوه زیبایی دارند که می‌توانند هر کسی را غرق تماشا کنند. برای ثبت این عکس‌ها حتی به دوربین‌های بسیار پیشرفته و یا تکنیک پیچیده‌ای نیز نیاز نیست. فقط باید توجه داشته باشید هر دوربینی “حداقل فاصله کانونی” خاصی دارد که اگر فاصله سوژه از این مقدار کمتر باشد، عکس ناواضح خواهد شد. با توجه در نظر گرفتن این نکته به همراه قانون یک سوم و انتخاب زاویه مناسب، می‌توانید عکس‌هایی رویایی شکار کنید. همواره به یاد داشته باشید هر گلی که می‌بینید می‌تواند یک سوژه عالی برای حالت ماکرو باشد.
به عنوان مثال شاید در نگاه اول باور کردنش سخت باشد، ولی ما این عکس زیبا را توسط دوربین 5 مگاپیکسلی یک گوشی موبایل گرفته‌ایم و هیچ ویرایش و بهبود کیفیتی نیز روی آن صورت ندادیم. همان‌طور که مشاهده می‌کنید قانون یک سوم و انتخاب زاویه مناسب، رعایت شده و فاصله سوژه نیز به اندازه‌ای است که به وضوح آن خللی وارد نمی‌کند.
سخن پایانی
با وجود هزاران کتاب و مقاله در زمینه عکاسی هنوز هم کسانی هستند که بدون مطالعه این‌گونه کتاب‌ها، چنان عکس‌های منحصر به فردی می‌گیرند که چشمان هر بیننده‌ای را غرق تماشا می‌کند. به نظر شما دلیل این امر چیست؟ آیا مطالعه و تحصیل اهمیت ندارد؟ خیر چنین نیست. دو فاکتور اصلی برای تبدیل شدن به یک عکاس خوب، تجربه و خلاقیت است. شما هیچ‌گاه نباید از قوانین گفته شده تابعیت محض داشته باشید، بلکه همواره باید خلاقیت خود را در نظر بگیرید. با کسب تجربه می‌توانید قوانین جدیدی را برای عکاسی وضع کنید. توجه داشته باشید نهایت موفقیت یک عکس، آن است که بتواند همان حسی را که عکاس هنگام مشاهده سوژه داشته به بیننده انتقال دهد.
