شاید شنیده باشید که تابستانهای مرطوب و خنک دو فایده دارند: اولا باعث میشود که تغییر چندانی در پوشش و لباسهایمان ایجاد نکنیم و ثانیا شاهد برگهای رنگارنگ زیبایی در پاییز باشیم.
خیلیها از تابستان خوششان نمیآید. اما بسیاری هم تمایلی به بارندگی در تابستان ندارند. اما بهجای اینکه افرادی را که از خورشید متنفر هستند، از ماه ژوئن تا آگوست به غار تبعید کنیم، اجازه دهید نگاهی به این بیندازیم که با تغییر فصل چه اتفاقی میافتد و چه چیزی موجب تغییر رنگ برگ درختان میشود.
بهتر است با الفبای برگ شروع کنیم. اولا آنچه که باعث رنگهای پاییزی در یک برگ میشود، از همان ابتدای شکلگیری در آن موجود است؛ یعنی رنگدانهها. وقتی در اوج تابستان برگها را میبینیم، رنگ سبز آنها، در نتیجه تولید مقادیر زیادی کلروفیل (رنگدانههای سبزی که به گیاه اجازه میدهند از دیاکسیدکربن و آب، غذا بسازد) است که در اثر تابش نور خورشید به آنها حاصل میشوند. بهمحض اینکه در پاییز از میزان نور آفتاب کاسته میشود، تولید کلروفیل کاهش یافته و برگها رنگ سبز خود را دست میدهند. با حذف رنگ سبز، بقیه رنگهای موجود در برگها فرصت رخنمایی پیدا میکنند. رنگدانه زرد بهوسیله زانتوفیل (xanthophylls) (رنگدانه موجود در زرده تخممرغ و موز)، رنگ قرمز توسط کاروتین (carotene) و رنگ ارغوانیِ مایل به قرمز نتیجه رنگدانه آنتوسیامین (anthocyanin) است.
اما سوال اساسی این است که آیا میتوان پیشبینیِ پاییز رنگارنگی را بعد از تابستان کرد و یا اینکه آیا راهی وجود دارد حدس بزنیم برگها چه زمانی در بهترین حالت رنگی خود خواهند بود؟ جواب این سوال هم بله است هم نه. آبوهوای تابستان تاثیر چندانی در چگونگی تغییر رنگ برگها در پاییز ندارد. همانطور که گفته شد، کلروفیل همچنان در طول تابستان رنگدانه قدرتمندی است. اما در واقع این، آبوهوای اواخر تابستان و اوایل پاییز (سپتامبر تا اکتبر) است که باعث تغییر ظاهر برگها میشود. چیزی که برگها در این مدت برای نمایش زیبایی خود واقعا نیاز دارند، آفتاب صاف در طول روز و شبهای خنک (نه خیلی سرد) است؛ گرمای روز، مواد قندی لازم برای تولید رنگدانهها را فراهم میکند و خنکی شب، تضمین خواهد کرد که این مواد به جای دورتری از برگ حرکت نمیکنند.
بهعلاوه، باران تاثیری در رنگارنگی برگها ندارد. در حقیقت، یک تابستان مرطوب و بارانی باعث ریزش زودتر برگها شده و فرصتی برای تغییر رنگ آنها نخواهد داد.