اسلواکی به جدید‌ترین و کوچکترین کشور دارنده جنگنده F-16 بدل می‌شود

یکی از کوچک‌ترین کشور‌های اروپایی به آخرین خریدار هواپیمای جنگنده F-16 فالکن تبدیل شد. کشور اسلواکی به زودی پیشرفته‌ترین سری از جنگنده‌های F-16 به نام F-16V یا Block 70 را دریافت خواهد کرد. به ادعای شرکت لاکهیدمارتین جنگنده F-16V فنی‌ترین و پیشرفته‌ترین جنگنده نسل چهارم در دنیا است!

طراحی و ساخت این جنگنده سبک‌وزن نیروی هوایی ایالات متحده به زمان جنگ سرد باز می‌گردد. مراحل توسعه آن طی دهه هفتاد میلادی انجام گرفت و هدف از تولید آن، ساخت یک جنگنده دارای مانور‌پذیری بالا و نسبتا ارزان قیمت بود تا بتواند پشتیبان خوبی برای جنگنده‌های بزرگ‌تر و قدرتمند‌تر نیروی هوایی آمریکا باشد. ولی در نهایت به یک جنگنده بسیار پر طرفدار در بین دیگر کشور‌ها بدل شد. از طرفی معمولا کشور‌هایی که دارای نیرو‌های هوایی کوچکی هستند تمایل به داشتن این جنگنده جذاب دارند.

اغلب کشور‌های عضو ناتو، کره‌جنوبی، اندونزی و اغلب کشور‌هایی که دارای روابط دوستی با ایالات متحده هستند توانسته‌اند تعدادی از این جنگنده را خریداری نمایند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، F-16 به نوعی F-35 زمان خود محسوب می‌شود. البته در بسیاری از کشور‌ها مانند نروژ، هلند و ترکیه جنگنده جدید F-35 جایگزین F-16‌های قدیمی شده است.

با این حال برای اسلواکی که در طی قرن بیستم به عنوان بخشی از کشور چکسلواکی به حیات سیاسی خود ادامه می‌داد و از اعضای پیمان ورشو و از هم‌پیمانان نزدیک مسکو در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق به حساب می‌آمد، دستیابی به این جنگنده غربی کمی دور از ذهن بود. ولی بعد از فروپاشی دیوار برلین و اتحاد جماهیر شوروی و خروج چکسلواکی از پیمان ورشو در سال 1991، درست یکسال بعد در سال 1992 این کشور نیز دچار دودستگی و در سال 1993 رسما به دو کشور مستقل چک و اسلواکی تقسیم شد.

از این زمان به بعد کشور اسلواکی که تعداد 12 فروند از هواپیما‌های پیر میگ 29 به جا مانده از دوران جنگ سرد را به ارث برده بود، شروع به تقویت نیروی هوایی خود نمود. آنها در سال 2004 رسما به عضوی از ناتو بدل شدند ولی جنگنده‌های پیر و فرسوده میگ 29 آنقدر توان و ارزش نداشتند که بتوانند نقشی را در معماری دفاعی سازمان ناتو بر عهده بگیرند. به همین علت اسلواکی شروع به خرید جت‌های جدید نمود.

این کشور کوچک نیاز به جنگنده‌ای تک‌موتوره و کوچک داشت به همین علت بعد از بررسی‌های انجام شده توسط کارشناسان نیروی‌هوایی اسلواکی، دو گزینه بر روی میز قرار گرفت: جنگنده سوئدی گریپن (Gripen) و جنگنده آمریکایی F-16. در این بین پرنده آمریکایی توانست پیروز این رقابت باشد و نیروی هوایی اسلواکی با شرکت لاکهیدمارتین به عنوان پیمانکار دفاعی، قرارداد سفارش ساخت و تحویل 14 فروند جنگنده F-16V را تا سال 2023 منعقد نمود.

جنگنده F-16V نسبت به جنگنده‌های فالکن قدیمی که هم اکنون نیز در بدنه نیرو‌ی هوایی ارتش آمریکا در حال خدمت هستند، پیشرفت‌های زیادی داشته است. یکی از مهم‌ترین این موارد، ادغام رادار Scalable Agile Beam ساخت شرکت نورثروپ گرومن آمریکا است که به اختصار SABR نامیده می‌شود. این رادار نسبت به فناوری‌های قبلی از توان تشخیص و ردیابی در فواصل دوردست‌تری برخوردار است. SABR نه تنها می‌تواند اهداف هوایی را شناسایی نماید بلکه به خوبی اهداف در حال حرکت بر روی زمین و دریا را نیز ردیابی می‌کند و از این لحاظ چند منظوره محسوب می‌شود.

این جت جنگنده همچنین دارای نمایشگر مرکزی ستونی (Central Pedestal Display) است که اطلاعات را بر روی صفحه نمایش 6 تا 8 اینچی خود که در بین پای خلبان قرار می‌گیرد، به نمایش در می‌آورد. یک سیستم پیشرفته تشخیص نیرو‌های خودی از نیرو‌های دشمن و یک سیستم پیشرفته اتوماتیک جلوگیری از برخورد هواپیما به زمین نیز در این جنگنده دیده می‌شود.

جنگنده F-16V دارای قابلیت Helmet Mounted Cueing System II است که سلاح‌ها و سنسور‌ها را در خط دید خلبان قرار می‌دهد و به خلبان در هنگام نبرد‌های هوایی به صورت داگ‌فایت با هواپیما‌های دشمن، کمک خواهد کرد. برای دفاع از خود نیز این جنگنده دارای تجهیزات متنوعی است. از جمله می‌توان به مجموعه کامل و مدرنی از سیستم‌های جنگ الکترونیک فعال و کنش‌پذیر (غیرفعال) شامل دیسپنسر دوگانه Chaff/Flare که به منظور منحرف کردن رادار و موشک‌های هدایت‌شوند مادون قرمز (حرارتی) به کار گرفته می‌شود، اشاره نمود. مخازن سوخت متعارف بال‌ها نیز بر روی بخش اتصال روت بال‌های چپ و راست تعبیه شده‌اند و هر مخزن تا 600 لیتر سوخت را در خود جای می‌دهد. به همین علت برد پرواز جنگنده F-16V نیز نسبت به نسخه‌های قدیمی‌تر F-16 بسیار بیشتر شده است.

با گذشت سال‌ها از طراحی و ساخت این جنگنده سبک وزن که زمان تنها قادر به بارگیری و استفاده از موشک‌های میان‌برد کوچک و بمب‌های غیر هدایت‌شونده “آهنی” بود اکنون در نسخه F-16V با امکان حمل موشک‌های دوربرد ویژوال و بمب‌های هدایت‌شونده با دقت بالا، به یک فایتر توانمند و ترسناک بدل شده است. به منظور نبرد‌های هوایی، F-16V از موشک‌های هدایت شوند کوتاه برد مادون قرمز سایدوینگر AIM-9X و موشک‌های میان‌برد و دوربرد هدایت‌شونده راداری AIM-120 AMRAAM  بهره می‌برد. به علاوه F-16V دارای 11 هاردپوینت برای حمل سوخت، سلاح و سنسور‌ها است که بیش از دو برابر بیشتر از نسخه اصلی F-16 است.

در هر صورت به اعتقاد کارشناسان نظامی، با توجه به مساحت بسیار کم کشور‌ اسلواکی بهتر است مانند دیگر کشور‌های کوچک به طور کامل جت‌های جنگنده را کنار بگذارند و تمرکز و توجه فکری و مالی خود را به دیگر روش‌ها و تاکتیک‌های دفاعی و نظامی اختصاص دهند (برای مثال کشور نیوزلند، البته موقعیت استراتژیک و منحصر به فرد این کشور به نوعی آنها را در یک حصار طبیعی دفاعی عالی قرار داده است).

با این حال دارا بودن ارتشی بزرگ‌تر و نیروی هوایی کوچکی که به جنگنده‌های مدرن تجهیز شده‌اند می‌تواند موقعیت آنها را در میان کشور‌های عضو ناتو تقویت نماید مخصوصا اینکه این کشور کوچک در بین کشور‌های بزرگ‌تر و قدرتمند‌تری محصور شده است. ولی شاید الگو گرفتن از سیستم دفاع ملی کشور سوئیس که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های دفاعی جهان نیز شناخته می‌شود نمونه بهتری برای آنها باشد!