فناوری بلاک چین در واقع یک پایگاه اطلاعاتی است که محتوای آن باید توسط شبکه‌ای نظیر به نظیر و رمزنگاری‌شده کنترل شود. از اولین کاربردهای این فناوری می‌توان به ارز دیجیتال بیت‌کوین اشاره کرد. می‌توان امنیت این سازوکار را به یک Google Document اشتراکی تشبیه کرد؛ چیزی که در آن باید تمامی مقادیر ورودی، رابطه‌ای منطقی با مقادیر پیش از خود داشته و همچنین توسط تمامی اشخاص حاضر در آن شبکه نیز تأیید شوند.
قطعا فناوری بلاک چین پتانسیل بسیار بیشتری از استفاده محض در زمینه ارزهای دیجیتال دارد. در زیر ما به کاربردهای عام و خاص این تکنولوژی در زمینه‌های مالی، کسب‌و‌کار، دولت و سایر صنایع می‌پردازیم.
کاربردهای بلاک چین در زمینه بانکداری و مسائل مالی
سیستم‌های پرداخت بین‌المللی
بلاک چین این امکان را فراهم می‌آورد تا بتوان زنجیره‌ای امن از پرداخت‌های حساس مالی را ایجاد کرد. به‌عنوان‌مثال: در آوریل 2018، بانک Santander اولین سیستم انتقال پول مبتنی بر بلاک چین را راه‌اندازی کرد. در این سرویس که «Santander One Pay FX» نامیده می‌شود، کاربران می‌توانند با استفاده از Ripple xCurrent به انتقال بین‌المللی پول اقدام کنند.
با خودکار کردن فرآیند ورود اطلاعات در بلاک چین، بانک Santander نیز تعداد واسطه‌هایی که در حالت عادی برای انجام این کار لازم بودند را کاهش داد و در نتیجه این فرآیند را بهینه‌تر ساخت. همانند بسیاری از بانک‌های تجاری بزرگ، بانک Santander نیز مشتریان جزئی بسیاری داشته و آن‌ها نیز از این سیستم کارا و ارزان‌تر مخصوصا در مناطقی که امکان پرداخت بین‌المللی پول وجود دارد، بیشتر منتفع خواهند شد. فناوری بلاک چین می‌تواند با حذف عملیات دستی بانک‌ها، هزینه انتقال پول را کاهش دهد.
بازارهای سرمایه
سیستم‌های مبتنی بر بلاک چین پتانسیل بهبود بازارهای مالی را نیز دارا هستند. شرکت مشاوره‌ای McKinsey طی گزارشی اعلام کرده که فناوری بلاک چین می‌تواند مزیت‌های به شرح زیر داشته باشد.
- نقل و انتقالات و تسویه‌های سریع‌تر
- حسابرسی تلفیقی
- بهبودهای عملیاتی
استارتاپ Axoni در سال 2013 تأسیس شده و از فناوری بلاک چین مخصوصا در زمینه بهبود بازارهای سرمایه استفاده کرده است. اخیرا این شرکت دفتری شبکه‌ای و تقسیم‌شده را معرفی کرده که می‌تواند به مدیریت تراکنش‌های مرتبط با مبادله سهام پرداخته و در نتیجه تغییرات هر دو طرف را در آن‌واحد منعکس کند.
تأمین مالی تجارت
روش‌های سنتی تأمین مالی تجارت مشکلات بسیاری را برای کسبوکارها به وجود آورده و فرآیند آهسته آن‌ها باعث ضربه به کسبوکارها و ایجاد مشکلات نقدینگی شده است. تجارت‌های برون‌مرزی در هنگام مبادله اطلاعات، مسائل زیادی را تجربه می‌کنند. مثلا کشور مبدا و جزئیات محصولات از جمله این موارد هستند. همچنین تراکنش‌های مرتبط نیز باعث ایجاد حجم بالایی از اسناد می‌شوند.
ساده‌سازی این فرآیند و معاملات مالی در خارج از مرزها را می‌توان یکی از کاربردهای بلاک چین دانست. این فناوری شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا فرای محدودیت‌های منطقه‌ای یا جغرافیایی، به‌آسانی با یکدیگر به معامله بپردازند.
رعایت مقررات و حسابرسی
ماهیت بسیار امن بلاک چین باعث می‌شود تا این سازوکار برای انجام امور حسابداری و حسابرسی نیز مفید واقع شود. استفاده از بلاک چین باعث می‌شود تا امکان وقوع خطاهای انسانی کاهش یافته و همچنین ثبت‌های حسابداری نیز به درستی ایجاد شوند. از کاربردهای بلاک چین می‌توان به این موضوع اشاره کرد که پس از ایجاد یک ثبت حسابداری، هیچ‌کس حتی خود حسابدار نمی‌توان اطلاعات آن را تغییر دهد. شاید در آینده با به‌کارگیری این فناوری، دیگر نیازی به انجام فعالیت‌های حسابرسی نباشد.
مبارزه با پولشویی
به دلیل رمزنگاری قدرتمند بلاک چین، به‌کارگیری این سازوکار جهت مبارزه با پولشویی را می‌توان یکی از کاربردهای مهم این فناوری دانست. این تکنولوژی نگهداری از ثبت‌ها را بهبود بخشیده و همچنین از فرآیند KYC نیز پشتیبانی می‌کند؛ در این فرآیند، کسبوکارها می‌توانند به شناسایی و تصدیق مشتریان خود بپردازند.
بیمه
می‌توان گفت که بهره‌مندی از قراردادهای هوشمند، مهم‌ترین کاربرد بلاک چین در زمینه امور بیمه است. این قراردادها مشتریان و بیمه‌گزارها را قادر می‌سازد تا ادعاها را در محیطی شفاف و امن مدیریت کنند. تمامی قراردادها و ادعاها از طریق بلاک چین ثبت و تأیید اعتبار می‌شوند. این سیستم چندین ادعای مرتبط با یک سانحه را رد می‌کند و همین موضوع به تأیید صحت ادعاها یاری می‌رساند.
به‌عنوان‌مثال: شبکه openIDL که بر پایه همکاری پلتفرم IBM Blockchain و انجمن American Association of Insurance Services توسعه داده شده، مشغول خودکارسازی گزارش‌های نظارتی بیمه و ساده کردن الزامات انطباقی آن است.
تراکنش‌های نظیر به نظیر
استفاده از سرویس‌های P2P (نظیر به نظیر) همانند Venmo آسان بوده، اما در عین حال محدودیت‌هایی نیز دارد. برخی از این سرویس‌ها، تراکنش‌های برخی از مناطق را محدود کرده و برخی دیگر نیز کارمزد دریافت می‌کنند. برخی از سرویس‌های دیگر نیز در برابر هک مقاوم نبوده و برای کاربران مشخص نیست که چه کسی به اطلاعاتشان دسترسی دارد. با توجه به مزایای ذکرشده در بالا، یکی از کاربردهای بلاک چین را می‌توان از بین بردن این موانع دانست.
کاربردهای بلاک چین در زمینه کسب‌و‌کار
مدیریت زنجیره تأمین
ازآنجایی‌که ثبت‌های بلاک چین قابل‌تغییر نیستند، بنابراین می‌توان این فناوری را جهت ردیابی آنی مواد و محصولات در زنجیره تأمین، مورداستفاده قرار داد. استفاده از بلاک چین امکانات جدیدی را برای شرکت‌های حمل و نقل به وجود می‌آورد. به‌عنوان‌مثال: می‌توان از ورودی‌های بلاک چین جهت تخصیص کالاهای رسیده به بندر و قرار دادن آن‌ها در کانتینرهای مختلف بهره جست. بلاک چین ابزارهایی جدید و پویا را جهت سازماندهی داده‌های ردیابی و استفاده از آن‌ها فراهم می‌آورد.
شرکت DHL را می‌توان پیشرو استفاده از لجستیک‌های مبتنی بر بلاک چین دانست. این شرکت از این فناوری جهت ثبت دیجیتال کالاهای جابجاشده و همچنین حفظ یکپارچگی تراکنش‌ها بهره می‌برد.
مراقبت‌های بهداشتی
داده‌های سلامتی موردنیاز بلاک چین شامل اطلاعات عمومی از قبیل: سن، جنس، تاریخچه ساده ایمن‌سازی و یا علائم حیاتی بیماران می‌شوند. از طریق هیچ‌کدام از این موارد نمی‌توان بیمار خاصی را تشخیص داد، یه همین دلیل این داده‌ها را می‌توان بدون نگرانی‌های مرتبط با حریم خصوصی، در بلاک چین به اشتراک گذاشت.
ازآنجایی‌که استفاده از دستگاه‌های پزشکی متصل به یکدیگر در حال رواج است، بلاک چین نیز می‌تواند این دستگاه‌ها را با سوابق پزشکی بیماران متصل کند. همچنین بلاک چین با متصل کردن داده‌ها به یکدیگر، می‌تواند ایراد ساکن‌بودن اطلاعات در دستگاه‌های پزشکی هوشمند را پوشش دهد.
شرکت BURSTIQ با استفاده از قراردادهای بلاک چین می‌تواند به جریان امن اطلاعات بین پزشک و بیمار کمک کند. با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توان به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات را کنترل کرد و همچنین برنامه‌های سلامتی مختص به هر بیمار را نیز طراحی نمود.
مشاوره املاک
یکی از کاربردهای بلاک چین می‌تواند در زمینه مشاوره املاک باشد. این سازوکار با تأیید سریع تأمین‌های مالی می‌تواند فروش خانه‌ها را تسریع، به لطف رمزنگاری کلاهبرداری را کاهش و در نتیجه شفافیت را در فرآیند خرید و فروش افزایش دهد.
شرکت Propy یک مرکز مشاوره املاک جهانی بوده و از یک سیستم ثبت‌نام غیرمتمرکز استفاده می‌کند. این شرکت جهت انجام ثبت‌نام‌های فوری، از بلاک چین بهره می‌برد. همچنین خانه‌های قابل خرید با ارزهای دیجیتال نیز توسط این شرکت پیشنهاد داده می‌شوند.
رسانه
شرکت‌های رسانه تابه‌حال از بلاک چین استفاده کرده و بدین ترتیب سعی داشته‌اند تا کلاهبرداری را از بین برده، هزینه‌ها را کاهش دهند و همچنین از حقوق دارایی‌های نامشهود خود (IP) همانند ضبط‌های موسیقی محافظت نمایند. طبق برآوردهای مؤسسه MarketWatch، ارزش پولی بلاک چین در زمینه رسانه و سرگرمی‌ها تا سال 2024 به 1.54 میلیارد دلار خواهد رسید.
یکی از شرکت‌های فعال در این زمینه، Eluvio, Inc نام دارد. سازوکار Eluvio Content Fabric این شرکت به تولیدکنندگان محتوا این امکان را می‌دهد تا بدون بهره‌گیری از شبکه‌های تحویل، ویدیوهای خود را به مشتریان تحویل دهند. همچنین اخیرا این پلتفرم توسط غول رسانه‌ای MGM Studios نیز جهت استریم جهانی محتوا بر روی وب، موبایل و و تلویزیون‌ها به کار گرفته شده است.
انرژی
می‌توان از فناوری بلاک چین در زمینه انجام تراکنش‌های تأمین انرژی استفاده کرد، اما در آینده می‌توان از این سیستم جهت اندازه‌گیری، تهیه صورت‌حساب و همچنین انجام فرآیند تسویه پولی نیز بهره برد. سایر کاربردهای بلاک چین در این زمینه، مستندسازی مالکیت، مدیریت دارایی، تضمین اصالت، هزینه‌های صدور و گواهی‌نامه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر هستند.
کاربردهای بلاک چین در دولت‌ها
مدیریت ثبت‌ها
دولت‌ها مسئول نگهداری آمار مربوط به تاریخ‌های تولد و مرگ، وضعیت‌های ازدواج و نقل و انتقال دارایی‌های افراد هستند. مدیریت سنتی این آمارها مشکل بوده و هنوز برخی از این اطلاعات بر روی کاغذ نگهداری می‌شوند. ساکنین یک منطقه جهت تغییر این اطلاعات باید به ادارات دولتی مراجعه کنند که این مورد فرآیندی طاقت‌فرسا است. استفاده از بلاک چین می‌تواند نگهداری سوابق افراد را آسان‌تر و ایمن‌تر سازد.
شرکت Illinois Blockchain Initiative در خط مقدم به‌کارگیری بلاک چین در دولت‌ها قرار دارد. این شرکت تاکنون شاخص‌هایی را به اجرا درآورده که از یک دفتر بلاک چین توزیع‌شده بهره می‌گیرند. این معیارها جهت بهبود امنیت گواهی‌های تولد، گواهی‌های فوت، کارت‌های ثبت رأی‌دهندگان، شماره‌های تأمین اجتماعی و … مورداستفاده قرار گرفته‌اند.
مدیریت هویت
طرفداران فناوری بلاک چین می‌گویند که افراد در این سیستم جهت احراز هویت تنها به اطلاعاتی ساده همانند تاریخ تولد خود نیاز دارند. اکوسیستم مبتنی بر بلاک چین شرکت Civic به کاربران این امکان را می‌دهد تا اشخاصی را که اطلاعات آن‌ها را در اختیار دارند، شناسایی کنند. کاربران این اکوسیستم با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توانند به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات خود را کنترل کنند. اگر قراردادی آسیب دیده و یا شخصی قصد دسترسی به داده‌های محرمانه فرد دیگری را داشته باشد، آنگاه شخص موردهدف به‌سرعت خبردار خواهد شد.
رأی‌گیری
بلاک چین می‌تواند فرآیند رأی‌گیری را آسان و در عین حال ایمن‌تر نیز نماید. در بلاک چین هر رأی بر روی یک آیدی مشخص به ثبت رسیده و همچنین امکان ایجاد آیدی‌های تقلبی نیز وجود ندارد. علاوه بر این‌ها، کاندیداها می‌توانند به‌صورت آنی نتایج رأی‌گیری را مشاهده کنند.
مالیات
با قرارگیری اطلاعات کافی بر روی بلاک چین، دیگر نیازی به فرآیندهای سنگین پر کردن اظهارنامه مالیاتی نبوده و همچنین امکان وقوع خطاهای انسانی نیز از بین می‌رود.
مؤسسه‌های غیرانتفاعی
استفاده از بلاک چین می‌تواند منجر به افزایش شفافیت و در نتیجه کاهش مشکلات مربوط به قوانین ضدانحصاری مرتبط با مؤسسه‌های غیرانتفاعی شود. علاوه بر این‌ها، استفاده از بلاک چین باعث می‌شود تا اهداکنندگان بتوانند روند خرج کمک‌های مالی خود را مشاهده کرده و همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد نیز بهتر بتوانند به مدیریت وجوه و ردیابی امور خود بپردازند.
نظارت بر مقررات
بخش اعظمی از نظارت بر مقررات، مربوط به ثبت رویدادها است. اما تبعات ثبت نکردن رویدادها بسیار سنگین‌تر است. با استفاده از بلاک چین می‌توان ثبت‌ها را سریع‌تر به‌روز کرد و در نتیجه کسبوکارها و ناظران نیز می‌توانند خطاها و تخلف‌ها را بهتر و سریع‌تر کشف کنند.
کاربردهای بلاک چین در سایر زمینه‌ها
مدیریت مالی و حسابداری
اگر امنیت بلاک چین همانند چند سال گذشته باقی بماند، آنگاه استفاده‌کنندگان خدمات مالی از کلاهبرداری‌ها در امان خواهند بود.
مدیریت ثبت
همان‌طور که پیش‌تر نیز ذکر شد، بلاک چین می‌تواند از ثبت‌های تکراری، جعلی و … در انواع کسبوکارها جلوگیری به عمل آورد.
امنیت سایبری
بزرگ‌ترین مزیت بهره‌گیری از بلاک چین، در زمینه امنیت سایبری است. این سیستم همچنین رمزنگاری پایان به پایان (end-to-end) و حریم خصوصی بهتری را نیز به ارمغان می‌آورد.
پلتفرم ضدپولشویی شرکت Ocular که مبتنی بر بلاک چین بوده، اجازه دستکاری اطلاعات را نمی‌دهد. این فناوری جهت اسکن چهره کسانی که قصد تهیه گواهی‌های دولتی همانند گذرنامه را دارند، از یک سیستم زیستی بهره می‌برد. با مشاهده سیستم‌های زیستی بر روی بلاک چین، دولت‌ها می‌توانند سارقان هویت را که به ایجاد گواهی‌های جعلی در سایر کشورها می‌پردازند، به‌آسانی شناسایی کنند.
داده‌های حجیم
ماهیت بلاک چین و همچنین تأیید پیوسته اطلاعات این شبکه از طریق رایانه‌های حاضر در سیستم، می‌تواند این پلتفرم را به مکانی ایدئال جهت ذخیره داده‌های حجیم تبدیل کند.
ذخیره داده‌ها
مزایای ذخیره داده‌های حجیم را می‌توان به سایر انواع اطلاعات نیز بسط داد.
اینترنت اشیاء
بلاک چین می‌تواند در دو زمینه به صنعت اینترنت اشیاء یاری برساند:
- زنجیره تأمین: ردیابی کالاها و محصولات و همچنین اطمینان از برقراری شرایط مشخص‌شده.
- ردیابی دارایی‌ها: نظارت بر دارایی‌ها و دستگاه‌ها جهت ثبت فعالیتها، به‌عنوان جایگزینی برای رایانش ابری.
البته علاوه بر موارد یادشده، استفاده از بلاک چین در زمینه اینترنت اشیاء به فعالیتها و دستاوردهای استارتاپ‌ها نیز بستگی خواهد داشت. در این زمینه شرکت Filament مشغول توسعه نرم‌افزار و میکروچیپ‌هایی است که انجام عملیات دستگاه‌های متصل بر بستر بلاک چین را فراهم می‌آورد. محصولات این شرکت، داده‌ها را رمزنگاری کرده، اطلاعات را به‌صورت آنی در اختیار سایر دستگاه‌های متصل به این زنجیره قرار داده و همچنین بر اساس نشانگرهای زمانی، کسب درآمد از دستگاه‌های متصل به بلاک چین را تسهیل می‌کنند.
فناوری اطلاعات
استفاده از بلاک چین در فناوری آی‌تی می‌تواند باعث شود تا حریم خصوصی کاربران بیشتر رعایت شده و همچنین شرکت‌ها نیز به‌سرعت بتوانند صحت اطلاعات را بررسی کنند. در این زمینه اکوسیستم تشخیص هویت Sovrin شرکت Evernym بین اشخاص و شرکت‌هایی که خواهان اطلاعات خصوصی هستند، به‌عنوان یک واسطه عمل کرده و همچنین اطلاعات محرمانه کاربران را نیز در خود نگه می‌دارد.
