معرفی انواع توکن در ارز دیجیتال

توکن‌ها را می‌توان از جنبه‌های مختلف، به چند گروه‌ تقسیم کرد. هر کدام از انواع توکن، ویژگی‌های خاص خود را دارند که آشنایی با آن‌ها باعث فهم بیشتر ما از بازار ارز دیجیتال می‌شود. در این مقاله با 8 نوع مختلف آشنا می‌شوید. همچنین یک توکن ممکن است عضو چند گروه و ویژگی‌های چند گروه را داشته باشد. پس با آی‌تی‌رسان همراه باشید تا با انواع توکن آشنا شوید.

نوع توکن	مثال
کاربردی	Funfair، BAT، Brickblock، Timicoin، Golem
اوراق بهادار	Sia Funds، Bcap، Science Blockchain
پرداخت	Bitcoin، Ethereum، Monero، Litecoin
صرافی	BNB، Gemini USD، FTX Coin، OKB، HT، CRO
غیرمثلی	کالکشن CryptoPunks، عکس The First 5000 Days
حاکمیتی	MKR، LUNA، UNI، AAVE
حریم خصوصی	Monero، Zcash، Dash، Horizen، Beam
استیبل‌کوین	USDT، XAUT، BUSD، GLD، USDC

1.توکن کاربردی (Utility Tokens)

توکن‌های کاربردی، نشان دهنده‌ یک ارزش در بلا‌کچین هستند. به عبارتی دیگر، این توکن، دسترسی مشخصی به یک محصول یا سرویس می‌دهد که توسط همان سازنده محصول و سرویس دهنده ساخته و صادر شده است. یعنی افراد می‌توانند با خرید این نوع توکن، به محصول یا سرویس خاصی دسترسی داشته باشند. نکته در این است که فردی که این نوع توکن را خریداری کرده است، مالک محصول یا سرویس نیست؛ بلکه فقط به آن دسترسی دارد.

مثلاً یک شخص می‌تواند با خرید یک توکن کاربردی، در هزینه کارمزد تخفیف بگیرد. یا مثلاً با داشتن اتر (Ether) که توکن بومی اتریوم است، می‌توانید قرارداد هوشمند خود را در شبکه اتریوم اجرا کنید.

این نوع توکن‌ها به طور مستقیم برای سرمایه‌گذاری، مثل توکن‌های اوراق بهادار ساخته نشده‌اند و برای پرداخت استفاده از سرویس و محصول ساخته شده‌اند.

مثال‌هایی از توکن کاربردی‌: Funfair ،BAT ،Brickblock ،Timicoin ،Golem

2.توکن اوراق بهادار (Security Tokens)

توکن‌های اوراق بهادار، در اصل دارایی‌های سنتی مثل سهام هستند که در بلاک‌چین به صورت دیجیتالی تبدیل شده‌اند. این توکن توسط شرکت صادر شده است و ارزش آن‌ها از یک دارایی واقعی گرفته شده که تحت مقررات مالی، معامله می‌شود.

مثل اوراق بهادار سنتی، این توکن به نگه‌دارنده توکن، حق مالکیت می‌دهد. به همین دلیل تعدادی از تنظیم کنندگان، نحوه صادر شدن و معامله کردن آن‌ها را کنترل می‌کنند. اغلب تنظیم کنندگان، اوراق بهادار بودن یا نبودن یک توکن را با استفاده از تستی به نام Howey تعیین می‌کنند.

طبق این تست، یک توکن اوراق بهادار، شامل سه شاخصه زیر است:

1. نگه‌دارنده توکن، توکن را در ازای پولی که روی شرکت مشترک، سرمایه‌گذاری کرده، دریافت کرده است.
2. آن‌ها انتظار کسب سود را دارند.
3. آن‌ها هیچ کاری را که برای ایجاد سود لازم است، انجام نمی‌دهند.

این توکن‌ها از طریق عرضه توکن اوراق بهادار (Security Token Offering یا STO) صادر می‌شوند.

توکن‌های اوراق بهادار، به دو قسمت تقسیم می‌شوند:

1. توکن‌های سهام (Equity tokens): این توکن‌ها مشابه با سهام سنتی است، تنها با این تفاوت که انتقال و مالکیت آن‌ها به صورت دیجیتالی اتفاق میافتد.
2. توکن‌های دارای پشتوانه (Asset-backed tokens): این توکن‌ها پشتوانه‌های واقعی مثل کالاها یا هنر دارند.

مثال‌های از توکن اوراق بهادار: Sia Funds ،Bcap ،Science Blockchain

3.توکن پرداخت (Payment Tokens)

همان‌طور که از اسمش پیداست، توکن‌هایی هستند که برای خرید و فروش کالا و سرویس، در پلتفرم‌های دیجیتالی و غیرمتمرکز استفاده می‌شوند. این توکن‌ها مثل ارزهای سنتی هستند و قیمت آن‌ها بر اساس عرضه و تقاضا نوسان می‌کند. ممکن است عرضه ارزی ثابت باشد، مثل بیت‌کوین که 21 میلیون واحد است. اگر از آن رمزارز، هرچه بیشتر به عنوان پرداخت استفاده شود، قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. اما این توکن‌ها مزایای اضافه‌ای نسبت به ارزهای سنتی دارند و آن این است که برای پرداخت، دیگر واسطی مثل بانک وجود ندارد.

تقریباً اکثر رمزارزها از این نوع توکن هستند مثل بیت‌کوین، اتریوم، لایت‌کوین؛ گرچه ممکن است توکن‌های کاربردی یا اوراق بهادار نیز باشند. اما هر توکن کاربردی نمی‌تواند توکن پرداخت هم باشد.

توکن‌های پرداخت، معمولاً ترکیبی از انواع دیگر هستند و نمی‌توان به عنوان اوراق بهادار در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد. به همین دلیل زیر سایه‌ مقررات مالی اوراق بهادار نمی‌افتند.

مثال‌هایی از توکن پرداخت: Bitcoin ،Ethereum ،Monero ،Litecoin

4.توکن صرافی (Exchange Tokens)

توکن‌های صرافی یکی دیگر از انواع توکن است و توسط صرافی صادر شده و در آن از توکن مربوطه استفاده می‌شود. گرچه از این توکن‌ها در خارج از صرافی خود نیز می‌توان استفاده کرد، اما معمولاً از این توکن‌ها برای گرفتن تسهیلات در صرافی و پرداخت کارمزد در صرافی استفاده می‌کنیم.

با داشتن این توکن‌ها می‌توان در هزینه کارمزد در صرافی آن، تخفیف گرفت. می‌توان حق حاکمیتی به دست آورد و حق رای داشت یا اینکه از سرویس خاصی استفاده کرد.

مثال‌هایی از توکن صرافی: BNB ،Gemini USD ،FTX Coin ،OKB ،HT ،CRO

5.توکن غیر مثلی (Non-Fungible Tokens)

توکن غیر مثلی که بیشتر به NFT معروف است، گواهی دیجیتالی مالکیت یک چیز منحصربه‌فرد و غیرقابل تعویض است.

هر توکن غیر مثلی نشان‌دهنده یک دارایی خاص است، به همین دلیل ارزش استانداری ندارد. به این معنی که نمی‌توان آن‌ها را به طور مستقیم با یک آیتم دیگر معامله کرد. داده‌های مربوط به این توکن در بلاک‌چین ذخیره می‌شوند به همین دلیل، قابل کپی یا جایگزین شدن نیستند. توکن‌های غیرمثلی، راه حل ایده‌آلی برای اثبات مالکیت و اعتبار یک آیتم است. از این توکن‌ها برای نشان‌دادن مالیکت آیتم‌های مختلفی مثل عکس، هنر، فیلم، آهنگ، زمین‌های مجازی، گیف، میم، فایل و… استفاده می‌شود.

• اولین توکن غیرمثلی در سال 2015 روی شبکه اتریوم ساخته شد.
• برای هر توکن‌ غیرمثلی، یک امضای دیجیتال ساخته می‌شود، به همین دلیل با یکدیگر قابل تعویض نیستند.
• به هنرمندان کمک بزرگی برای فروش هنر‌های خود می‌کند.
• این توکن‌ها در بازارهای NFT مثل OpenSea ،Rarible ،Foudation، خرید و فروش می‌شوند. برای آشنایی کامل با پلتفرم OpenSea، می‌توانید به مقاله معرفی و آموزش پلتفرم Opensea مراجعه کنید.

مثال‌هایی از توکن‌ غیر مثلی: اولین توئیت جک دورسی، کالکشن CryptoPunks، عکس The First 5000 Days

6.توکن حاکمیتی (Governance Token)

در دنیای بلاک‌چین، که همه چیز غیرمتمرکز است، پروژه‌های بلاک‌چینی به دنبال روشی هستند که بتوانند با آن، وظایف و قدرت را هم بین کاربران توزیع کنند. یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، ساخت سازمانی به نام سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) است. در این نوع سازمان، افراد سرمایه خود را به ازای قدرت رای دادن در سازمان مبادله می‌کنند. همچنین معمولاً به این صورت است که یک فرد، هرچقدر سرمایه بیشتری بگذارد، قدرت بیشتری هم دارد.

توکن حاکمیتی، یکی دیگر از انواع توکن است که در اصل زیر مجموعه توکن‌های کاربردی است، برای این افراد صادر می‌شود و نشان‌دهنده سهام آن‌ها در DAO است. به طور مثال، در شبکه ترا، توکن لونا، نقش حاکمیتی هم دارد که افراد دارنده این توکن می‌توانند در قوانین شبکه ترا مشارکت داشته باشند.

مثال‌هایی از توکن حاکمیتی: MKR ،LUNA ،UNI ،AAVE

7.توکن حریم خصوصی (Privacy Tokens)

توکن‌های حریم خصوصی، دسته دیگری از انواع توکن هستند که حریم خصوصی تراکنش‌های بلاک‌چین را با استفاده از مبهم کردن آدرس مبدا و مقصد، افزایش می‌دهند.

این کار به این صورت انجام می‌شود که موجودی کیف پول کاربران و آدرس آن‌ها را پنهان می‌کند و چندین تراکنش را با یکدیگر ترکیب می‌کند.

شفافیت در ارزهایی مثل بیت‌کوین باعث می‌شود که آدرس عمومی و تراکنش‌ها برای همه قابل دیدن باشد. این باعث می‌شود ردیابی واریز و برداشت یک شخص خاص، به سادگی قابل انجام باشد. اما این کار برای توکن‌های حریم خصوصی قابل انجام نیست.

ناشناس بودن و غیرقابل ردیابی بودن این توکن‌ها باعث می‌شود که برای پولشویی و کلاهبرداری ایده‌آل شوند.

مثال‌هایی از توکن حریم خصوصی: Monero ،Zcash ،Dash ،Horizen ،Beam

8.استیبل‌کوین (Stablecoins)

استیبل‌کوین‌ها، توکن‌هایی هستند که ارزش تقریباً ثابتی دارند. این توکن‌ها دارای پشتوانه‌هایی مثل ارز فیات و کالاها هستند و قیمت آن‌ها متناسب با پشتوانه است. تعدادی از این نوع توکن‌ها، دارای پشتوانه دلار آمریکا، یورو، طلا، نفت و… هستند.

استیبل‌کوین‌ها به ما کمک می‌کنند که از نوسان‌های شدید در دارایی‌ها و ارزهای دیجیتال دیگر در امان باشیم. هر چند استیبل‌کوین UST یک استیبل‌کوین الگوریتمیک بود و قیمت آن با استفاده از نحوه طراحی آن، ثابت مانده بود. اما اخیراً پروژه آن شکست خورد و باعث ریزش شدید این ارز شد.

مثال‌هایی از استیبل‌کوین‌ها: USDT ،XAUT ،BUSD ،GLD ،USDC

جمع‌بندی

در این مقاله با 8 نوع مختلف توکن‌ها (کاربردی، اوراق بهادار، پرداخت، صرافی، غیرمثلی، حاکمیتی، حریم خصوصی و استیبل‌کوین) آشنا شدیم که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و در جاهای مختلف از آن‌ها استفاده می‌شوند. آشنایی با آن‌ها باعث می‌شود بازار ارز دیجیتال را بیشتر و بهتر بشناسیم تا در تصمیم‌های خود (سرمایه‌گذاری، توسعه و…) بهتر عمل کنیم.