کیفیت عکس‌های ثبت شده توسط یک دوربین به عوامل زیادی بستگی دارد و از مهمترین آنها نوع و سایز سنسور به کار رفته در ساختمان آن است؛ قبلا در آی‌تی‌رسان با انواع سنسور دوربین از نظر ساختار و عملکرد آشنا شدید؛ اما اندازه یک سنسور در کیفیت عکاسی و رده‌بندی کاربری دوربین بسیار تاثیر گذار است و ما هم امروز می‌خواهیم سنسور دوربین را از نظر اندازه و فرمت تصویری بررسی کنیم؛ لازم است یادآوری کنیم که منظور از فرمت در اینجا فرمت ذخیره‌سازی تصویر نیست!
همانطور که در قسمت قبل گفتیم، یک سنسور تصویر از میلیون‌ها نقطه حساس به نور به نام فتوسایت ساخته شده است، پس با بزرگتر شدن سنسور و افزایش تعداد فتوسایت‌ها، نور بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرد و تصویری با کیفیت و جزئیات بیشتر به دست می‌آید؛ دقیقا به همین دلیل است که یک دوربین DSLR با مگاپیکسل یکسان در مقایسه با یک دوربین کامپکت می‌تواند عکس‌هایی با دامنه داینامیکی و جزئیات بهتر و همچنین نویز کمتر به ثبت برساند؛ از سوی دیگر استفاده از سنسور بزرگتر امکان افزایش مگاپیکسل، بدون خطر از دست دادن قدرت ثبت جزئیات را فراهم می‌کند؛ البته عده‌ای از عکاسان حرفه‌ای عقیده دارند که به رزولوشن بیشتر از ۱۶ مگاپیکسل هیچ نیازی تیست و افزایش وضوح، باعث بالا رفتن مشکلات نویز، مصرف بیشتر حافظه و هدر رفتن قدرت پردازش دوربین به دلیل سر وکار داشتن با فایل‌های بزرگتر می‌شود. در واقع کیفیت عکس حاصل برایند عواملی مانند رزولوشن مناسب، تکنولوژی و اندازه سنسور، کیفیت و انتخاب درست لنز و در نهایت مهارت و هدف عکاس است و اگر هدف از عکاسی چاپ کردن تصاویر بزرگ باشد، رزولوشن بالاتر مفید خواهد بود؛ بنابراین افزایش اندازه سنسور می‌تواند همراه با افزایش مگاپیکسل یا بدون آن باشد.
مزایا و معایب سنسور بزرگ:
گفتیم که سنسور بزرگتر در دریافت نور بیشتر و ثبت تصویر بزرگتر نقشی اساسی دارد اما استفاده از یک سنسور بزرگ مشکلاتی از جمله بالا رفتن اندازه فیزیکی دوربین را به همراه دارد؛ همچنین برای دریافت نور کافی و پوشش دادن فضای سنسور به لنزهای بزرگتری هم نیاز است؛ حالا درک می‌کنید که چرا سازندگان گوشی‌هوشمند از سنسورهای بزرگ استفاده نمی‌کنند و دلیل بزرگ و سنگین بودن دوربینهای حرفه‌ای را هم دانستید! از سوی دیگر علاوه بر قیمت بالای سنسورهای بزرگ، ساخت یک دستگاه بزرگتر هزینه بیشتری به همراه دارد و در مجموع دوربینهای حرفه‌ای بزرگ، سنگین و گران قیمت هستند!
یک دوربین با سنسور بزرگتر بهتر می‌تواند یک سوژه متحرک را در فوکوس نگهدارد در حالی که پس‌زمینه از فوکوس خارج می‌شود، اما در دوربینهای موبایل این کار دشوار است و در این زمینه نتیجه عکاسی با یک سنسور فول فریم با لنز ۲۸ میلی‌متری و اپرچر f/2.8 تقریبا برابر است با یک دوربین موبایل دارای سنسور ۱/۳ اینچی و لنز ۴ میلی‌متری با اپرچر f/0.4 ؛ در صورتی که بهترین دوربینهای موبایل اپرچری برابر با f/1.7 دارند. یک تفاوت دیگر که به زاویه دید متفاوت دوربینهای دارای لنز مشابه مربوط می‌شود نیز در ارتباط با سایز سنسور است.
در جدول زیر تمامی سایزهای سنسور را مشاهده می‌کنید:
سنسور فول‌فریم به سنسور ۳۵ میلی‌متری هم معروف است و تمامی سنسورهای کوچک‌تر از این سایز ضریبی به نام کراپ فاکتور دارند. مثلا یک دوربین DSLR مجهز به سنسور APS – C دارای کراپ فاکتور ۱.۵X تا ۱.۶X است؛ به این معنی که سایز اصلی را کراپ می‌کند و منظره حاصل از یک لنز ۲۸ میلی‌متری روی این دوربین مشابه یک دوربین فول‌فریم با لنز ۴۵ میلی‌متری است.
شکل زیر نشان می‌دهد که دوربینهای دارای سنسورهای با سایز متفاوت در صورت استفاده از لنز یکسان چه محدوده‌ای از یک منظره را پوشش می‌دهند، حالا به دلیل استفاده از لنزهای واید در گوشی‌های هوشمند و دوربینهای دارای سنسورهای کوچک پی می‌برید.
در سال‌های اخیر تولیدکنندگان دریافتند که کاربران، چه عکاسان حرفه‌ای و چه مردم عادی که با تلفن هوشمند به عکاسی می‌پردازند به کیفیت بالاتر نیاز دارند و کیفیت واقعی تنها با استفاده از سنسورهای بزرگتر بدست می‌آید، بنابراین دوربین‌ها و گوشی‌های هوشمند نسبت به گذشته به سنسورهای بزرگتری مجهز هستند. در میان سازندگان گوشی هوشمند نوکیا پیشتاز استفاده از سنسورهای تصویر بزرگ است؛ نوکیا ۸۰۸ Pureview دارای سنسوری با اندازه ۱/۱.۲ اینچ بود و می‌توانست با عکس‌هایش بسیاری از دوربینهای کامپکت را به چالش بکشد.
دوربینهای بدون آینه با لنز قابل تعویض هم با وجود بدنه نسبتا کوچک می‌توانند به سنسورهای تصویر بزرگ از میکرو ۳/۴ تا APS-C مجهز شوند اما در نهایت این دوربینهای DSLR حرفه‌ای هستند که به سنسورهای Full Frame مجهز می‌شوند. البته سایزهایی که گفتیم رایج‌ترین اندازه‌های سنسور هستند اما سایز بزرگتری به نام فرمت متوسط (مدیوم فرمت) هم وجود دارد که فقط در دوربینهای حرفه‌ای گران قیمت به کار می‌رود و در آینده به مقایسه آن با سنسور فول فریم خواهیم پرداخت.
اندازه سنسورها:
معمولا تولیدکنندگان بدون ذکر اندازه دقیق سنسورها، با اصطلاحاتی از قبیل ۱/۱.۲ اینچ یا APS-C آنها را توصیف می‌کنند. در تصویر زیر می‌توانید اندازه انواع سنسورهای تصویر را مشاهده کنید:
با توجه به مطالبی که گفتیم سنسور بزرگتر کیفیت بهتر عکس را به همراه دارد اما از سوی دیگر موجب افزایش سایز، وزن و از همه مهم‌تر قیمت دوربین خواهد شد؛ البته با تکنولوژی‌های امروزی سازندگان مطرح دوربین به دنبال افزایش کیفیت عکس‌های ثبت شده توسط سنسورهای کوچک‌تر هستند و انتظار می‌رود روزی را ببینیم که به وسیله یک دوربین موبایل بتوانیم با کیفیت مشابه با DSLR عکاسی کنیم اما در حال حاضر عکاسان حرفه‌ای باید سایز و وزن زیاد دوربین و تجهیزات جانبی آن را تحمل کنند؛ هرچند که این موارد برای بسیاری از عاشقان عکاسی نه تنها آزاردهنده نیست بلکه بسیار خوشایند نیز هست؛ شاید هم عده‌ای گمان کنند دوربین بزرگتر نشانه مهارت بیشتر عکاس است! نظر شما چیست؟!
سلام خیلی مفید بود ممنون
مقاله بسیار خوبی بود.تشکر