با بزرگ‌ترین هواپیماهای دنیا آشنا شوید

شگفتی‌های دنیای پرواز هرگز تمامی ندارد و چشم‌انداز پیش‌روی آن هر روز وسیع‌تر و جذاب‌تر می‌شود. به خصوص در این زمان که هواپیماهای غول‌پیکر از طولانی‌ترین استخر‌های المپیک، سنگین‌ترین تانک‌ها و حتی یک ساختمان پنج طبقه، درازتر، سنگین‌تر و بلند‌تر هستند. با ما در آی‌تی‌رسان همراه باشید تا با غول‌پیکر‌ترین هواپیما‌ها در طول تاریخ پرواز بشر آشنا شوید.

آنتونوف آن-225 میریا (Antonov An-225 Mriya)

از ابعاد مختلف هواپیمای آنتونوف آن-225 را باید بزرگ‌ترین هواپیمای دنیا دانست که تنها یک فروند از آن ساخته شده است. مرکز طراحی آنتونوف در دهه 1980 در کشور اوکراین که آن زمان بخشی از خاک اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد، طراحی و ساخت این هیولای پرنده بارکش را انجام داد.

این غول بالدار برای حمل فضا‌پیمای بوران شوروی طراحی و ساخته شد. فضاپیمای بوران را می‌توان نسخه روسی شاتل فضایی ایالات متحده، به علاوه راکت‌های تقویت‌کننده انرجیا (Energia rocket boosters) به حساب آورد. اما بعد از توقف برنامه‌های فضایی اتحاد جماهیر شوروی با انجام برخی تغییرات و تعمیرات خاص بر روی آن، بار دیگر برای استفاده در زمینه‌های مختلف مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

آنتونوف آن-225 سنگین‌ترین هواپیمایی است که تاکنون ساخته شده و حداکثر وزن پروازش به 710 تن می‌رسد. رکورد حمل بار توسط آن بیش از 559580 پوند (حدود 254000 کیلوگرم) و برای بار یک‌ تیکه به 418830 پوند (حدود 190000 کیلوگرم) می‌رسد. همچنین فاصله بین دو بال این هیولای شگفت انگیز که از هر پرنده‌ و هواپیمایی در طول تاریخ سیاره زمین بیشتر است، به 290 فوت (حدود 89 متر) می‌رسد. این هیولای تمام عیار را شش موتور توربوفن Progress D-18T بیست تنی از زمین بلند می‌کنند.

آیرو اسپیس‌لاینز سوپر گوپی (Aero Spacelines Super Guppy)

ماهی کوچک گوپی شاید یک شکار باشد اما هواپیمای سوپر گوپی یک هیولاست. این هواپیمای خپل، از خدمت در تمامی شرکت‌ها بازنشسته شده است به جز یکی: ناسا. آژانس فضایی ایالات متحده ابعاد سوپر گوپی را برای انتقال و جابه‌جایی فضاپیما‌ها و قطعات موشک بسیار مناسب تشخیص داده است.

ایده طرح اولین سوپر‌گوپی، از ترکیب طرح بدنه یک بالون و هواپیمای بوئینگ سی – 97 استراتوفرایتر گرفته شده است و اولین پرواز آن بر فراز آسمان در سال 1965 انجام گرفته است. این هواپیمای باری توربوپراپ (موتور هواپیمای ATR 72 تهران – یاسوج نیز از همین سری توربوپراپ بود) با هواپیمای باری پهن‌پیکر ایرباس بلوگا که آن نیز برای انتقال بار‌های بسیار حجیم و بزرگ ساخته شده است، جایگزین گردید اما ناسا همچنان به استفاده از سوپر گوپی تاکید دارد، ظاهرا ناسا عاشق سوپر گوپی است و تا زمانی که باعث مرگ کسی نشود به این کار ادامه خواهد داد.

گلکسی سی–5 لاهید (Lockheed C-5 Galaxy)

گلکسی سی–5، بزرگ‌ترین هواپیمای باری نظامی ارتش ایالات متحده است که به صورت عملیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و قادر به حمل حدود 135 تن بار است. این هوا‌پیما مدتی بازنشسته شده بود اما با اعلام رسمی ارتش آمریکا بار دیگر در ماه می سال 2017 به خدمت فراخوانده و فعالیت خود را از سر گرفت.

گلکسی سی–5 دارای محفظه باری با قابلیت حمل دو تانک آبرامز ام-یک یا 16 خودروی هاموی (Humvee) یا سه هلیکوپتر بلک‌هاوک (Black Hawk) است. این گروهبان گارسیای ارتش آمریکا قادر است بدون بار و سوخت گیری مجدد تا 7000 مایل (حدود 11265 کیلومتر) را پرواز کند که باعث شده رکورد دور پرواز‌ترین هواپیمای نظامی جهان را از آن خود کند. در حقیقت هر زمان که نیروی هوایی ارتش آمریکا نیاز دارد تا به سرعت حجم بسیار زیادی از تجهیزات با وزن بالا را انتقال دهد، گلکسی سی–5 به کمک می‌آید.

بوئینگ 747 دریم‌لیفتر (Boeing 747 Dreamlifter)

در دهه اول قرن بیست و یکم، بوئینگ به این نتیجه رسید که برای تامین، تجهیز و حمل و نقل قطعات مورد نیاز هواپیمای 787 دریم‌لاینر در حجم بالا، نیاز به یک هواپیمای باری بزرگ دارد که بتواند به تمام نقاط دنیا پرواز داشته باشد. خب راه حل بسیار ساده بود و بایستی بزرگ‌ترین هواپیمای باری دنیا را می‌ساختند؛ به همین راحتی 747 باری سفارشی برای حمل بار به دور و اطراف، طراحی و ساخته شد!

دریم‌لیفتر با 65000 فوت مکعب (حدود 1840 مترمکعب)، بزرگ‌ترین محفظه حمل بار در بین هواپیما‌های دنیا را داراست که این میزان سه برابر گنجایش هواپیمای بوئینگ 400-747 اف فریگتر (Boeing 747-400F Freighter) است. چهار فروند از دریم‌لیفتر ساخته شده که رکورد طولانی‌ترین حمل بار را نیز از آن خود کرده‌اند و قادرند تا 125 تن محموله را بارگیری و حمل کنند.

آنتونوف آن–124 روسلان (Antonov An-124 Ruslan​​)

یکی دیگر از هیولای‌های ساخته شده توسط مرکز طراحی آنتونوف در اوکراین تحت اداره اتحاد جماهیر شوروی سابق، آنتونوف آن – 124 روسلان است که امروزه توسط نیروی هوایی ارتش روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و بزرگ‌ترین هواپیمای نظامی دنیا محسوب می‌شود.

آنتونوف آن–124 روسلان (که ناتو آن را به نام کندور می‌شناسد) تقریبا به مدت 30 سال تا 1984 به عنوان بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین هواپیمای باری دنیا نیز محسوب می‌شد تا اینکه جانشین غول‌پیکر‌تر، یعنی آنتونوف آن–225 از راه رسید و سرانجام در سال 2011 نیز، بوئینگ 747–اف 8 از رکورد روسلان عبور کرد.

توانایی بارگیری آنتونوف آن–124 بیش از 165 تن گزارش شده که از گلکسی سی–5 ارتش آمریکا بسیار بیش‌تر بوده اما شعاع پروازی‌اش کوتاه‌تر است. به لطف مهندسان کارکشته روسی، آنتونوف آن–124 هنوز هم قادر به پرواز و در حال خدمت به ارتش روسیه و انجام ماموریت‌های هوایی است.

بوئینگ بی-52 استراتوفورترس (Boeing B-52 Stratofortress)

سری هواپیما‌های B-52 در سال 1955 وارد خدمت شدند و اولین مدل B-52H که هنوز هم در حال فعالیت است در سال 1961 به ارتش آمریکا پیوست. به همین خاطر بمب‌افکن B-52 را به عنوان پدربزرگ نیروی هوای ارتش آمریکا می‌دانند، با این حال هنوز هم قادر است ضربات مهلکی را به دشمن وارد آورد.

البته بمب‌افکن B-52 در بین نیرو‌های خود ارتش آمریکا به غول زشت خیکی یا BUFF مشهور است! B-52 می‌تواند بیش از 70000 پوند (حدود 31750 کیلوگرم) سلاح، شامل بمب‌های دقیق هدایت شونده تا کلاهک‌های هسته‌ای را با خود حمل کند.

نکته جالب توجه اینجاست، در حالی که قرار بر این است بمب‌افکن پنهان‌کار B-2 و بمب‌افکن مافوق‌صوت B-1 با معرفی بمب‌افکن B-21،  بازنشسته شوند با این حال نه تنها خبری از بازنشستگی B-52 نیست بلکه نیروی هوایی ارتش آمریکا قصد دارد با نصب موتور‌های جدید، برد پروازی و کارایی این پیرمرد کارکشته و قابل اعتماد را بهبود دهد.

در حالی‌که این هواپیما وارد ششمین دهه از دوره خدمتش می‌شود، با به‌روزرسانی تجهیزات و سیستم‌های ناوبری و راداری تکامل خواهد یافت و حتی نیروی هوایی ارتش آمریکا برنامه‌ریزی کرده تا آن را با موشک‌های دور‌برد آماده به شلیک یا LRSO و موشک‌ کروز هسته‌ای پنهان‌کار (Stealthy Nuclear Cruise Missile) تجهیز نماید.

ایرباس بلوگا (Airbus Beluga)

هواپیمای غول‌پیکر ایرباس ای300-600 سوپر ترانسپورتر که به بلوگا ملقب است (نام نوعی نهنگ سفید در اقیانوس منجمد شمالی)، به مانند دریم‌لیفتر، برای حمل بار‌های بسیار حجیم و سنگین وزن نامتعارف طراحی شده بود. بلوگا در سال 1995 در جهت رفع نیاز اروپا برای حمل‌بار‌های بزرگ به صورت هوایی و جایگزینی هواپیمای سوپر گوپی، وارد ناوگان هوایی شد.

طراحی بخش‌های مختلف این نهنگ هوایی سفید با همکاری مهندسان ایرباس در سراسر قاره اروپا از جمله کشور‌های انگلیس، آلمان، فرانسه و اسپانیا انجام گرفت. طول محفظه باری آن 124 فوت (حدود 38 متر) بوده و قادر است تا 52 تن بار را حمل نماید.

بوئینگ 747 (Boeing 747)

با اینکه در لیست موجود نام دریم‌لیفتر نیز به چشم می‌خورد اما آن در مقایسه با ملکه آسمان‌ها تنها دستاورد کوچکی محسوب می‌شود. تاکنون بیش از 1500 هواپیمای بوئینگ 747 ساخته شده است که بیش از چهل سال لقب بزرگ‌ترین هواپیمای مسافربری- باری دنیا را با خود یدک می‌کشید و آخرین مدل ساخته شده آن 8-747 بود تا آنکه سرانجام ایرباس A-380 این جایگاه را از آن خود کرد.

به علاوه بوئینگ 747 عناوین دیگری نیز دارد، از جمله مرکز فرماندهی نظامی در آسمان، شماره یک نیروی‌ هوایی (منظور فرماندهی کل)، حمل کننده شاتل فضایی، تلسکوپ مادون قرمز پروازی ناسا، بانوی آهنین و Ed Force One.

طراحی این هواپیمای از نوع باریک‌پیکر است به همین خاطر آن را قادر ساخته بود تا با دارا بودن قابلیت دامنه پروازی بسیار طولانی، بدون سوخت‌گیری مجدد، امکان عبور از روی اقیانوس‌ها را داشته باشد و به عنوان تنها هواپیمای جت غول‌پیکر چهار‌موتوره صنایع ایالات متحده، بوئینگ 747 در طی‌سال‌های متمادی هنوز بدون تغییر مانده است.

بوئینگ سی-17 گلوبمستر ۳ (Boeing C-17 Globemaster III)

شاید هواپیمای گلکسی سی–5 بزرگ‌ترین هواپیمای نظامی ارتش آمریکا محسوب شود اما سی- 17 گلوبمستر نقش اصلی ترابری را در نیروی هوایی ایالات متحده بر عهده دارد. سی–17 اولین پرواز خود را در سال 1991 انجام داد و از آن تاریخ تاکنون 279 فروند از گلوبمستر ساخته شده است.

سی-17 گلوبمستر، قادر است بیش از 85 تن بار را در آسمان حمل کند و در سراسر جهان ماموریت‌های پروازی شامل انتقال نیرو و حمل محموله، تخلیه نیرو و اورژانس هوایی و همچنین پرتاب و فروریزی تجهیزات از آسمان را انجام دهد.

ایرباس ای380 (Airbus A380)

می‌توان گفت ایرباس ای380، نسخه اروپایی بوئینگ 747 محسوب می‌شود و مدل A380-800 بزرگ‌ترین هواپیمای مسافرتی در دنیاست که به دست بشر ساخته شده و قادر به حمل 850 مسافر است. آنها در طولانی‌ترین خطوط پروازی کره زمین مشغول به پرواز هستند اما ممکن است مانند بوئینگ 747، با هواپیمای‌های کوچک‌تر و با دامنه پروازی مشابه، جایگزین شوند.

با این حال هنوز هم تولید ای380 ادامه دارد و تاکنون 222 فروند از آن ساخته شده است که 101 فروند از آن به بزرگ‌ترین مشتری ایرباس یعنی امارات متحده عربی تحویل داده شده است. ایرباس ای380 را حقیقتا باید تنها اتوبوس هوایی جهان نامید که بیشتر از هر هواپیمایی در تاریخ، مردم را به پرواز درآورده است.

مک‌دانل داگلاس کی‌سی-10 اکستندر (McDonnell Douglas KC-10 Extender)

بزرگ‌ترین تانکر سوخت‌رسان هوایی دنیا که در سال 1981 وارد خدمت شد. کی‌سی-10 اکستندر گنجایش 52250 گالن یا حدود 175 تن سوخت را دارد. این تانکر به منظور افزایش ظرفیت حمل سوخت تانکر سوخت‌رسان بوئینگ کی سی–135 طراحی شد که بیش از 25 سال پیش از کی‌سی-10 اکستندر تولید شده بود.

البته نیروی‌هوایی ارتش آمریکا قصد دارد تا بوئینگ کی‌سی-46 پگاسوس (Boeing KC-46 Pegasus) را جایگزین کی‌سی-10 اکستندر نماید. با این حال هنوز هم کی‌سی-10، نسبت به پگاسوس، به میزان بیش از 70 تن، ظرفیت سوخت بیشتری دارد. کی‌سی-10 دارای سه مخزن بزرگ ذخیره سوخت جت در بال‌های اصلی است، به علاوه چندین مخازن بزرگ دیگر نیز در زیر محفظه بارگیری جاسازی شده‌اند.

این تانکر همچنین قادر است در مواقع مورد نیاز که نقش سوخت‌رسانی را بر عهده ندارد، با یک گروه 75 نفره و 73 تن بار و یا 85 تن محموله دسته‌بندی شده در محفظه بارگیری، به پرواز درآید.

استراتولانچ (Stratolaunch)

هواپیمای عجیب و غریب استراتولانچ ساخت پائول آلن تاکنون پرواز نکرده است، پس ما نمی‌توانیم بگوییم از فاتحین آسمان‌ها محسوب می‌شود، اما قطعا این هواپیما یک هیولای تمام عیار است. زمان پرواز آزمایشی نیز سال 2019 اعلام شده است.

هواپیمایی با طرحی ترکیبی از شش موتور و دو بدنه که دراز‌ترین طول بال در بین هواپیمای‌های دنیا را با 385 فوت (حدود 129 متر) از آن خود کرده است. برای درک بهتر اندازه این هیولا، اگر استراتولانچ را در یک زمین فوتبال قرار دهیم، نوک بال‌های آن از هر دروازه نیز به اندازه حدود 12.5 فوت (حدود چهار متر) فراتر می‌رود.

این هواپیما برای حمل موشک به لایه استراتوسفر جو طراحی شده است. وظیفه‌اش حمل و رها‌سازی موشک‌ها در آنجاست و سپس موشک‌ها از آن ارتفاع به فضا پرتاب خواهند شد. با جایگزینی این هواپیما برای پرتاب موشک‌ها، مقدار سوختی که در این فاصله برای پرتاب موشک و غلبه بر نیروی جاذبه زمین نیاز است، صرفه‌جویی خواهد شد و برای ادامه مسیر موشک در مدار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین با این امکان، می‌توان از موشک‌های کوچکتر بهره‌ گرفت که با سرعت بیشتری نیز حرکت خواهند کرد. گفته می‌شود استراتولانچ به طور همزمان توانایی حمل سه راکت فضایی کوچک را دارا خواهد بود. شرکت ویرجین اربیت (Virgin Orbit) نیز پیش از این با بهره‌گیری از بوئینگ 400-747 از همین روش برای پرتاب ماهواره‌های کوچک به فضا استفاده کرده بود.

استراتولانچ به تازگی تست‌های حرکت با سرعت پایین بر روی باند را پشت سر گذاشته و برای اولین بار از نیروی هر شش موتور توربوفن Pratt & Whitney خود استفاده کرده است. تست بعدی نیز حرکت با سرعت بالا بر روی باند است و زمانی که سرانجام از تست‌ها سربلند خارج شود و به آسمان پرواز کند، تبدیل به بزرگ‌ترین هیولای تمام دوران خواهد شد.