شاید این افسانه را درباره شیر شنیده باشید که خوردن آن باعث تولید مخاط‌های چسبنده بیشتری در منافذ هوایی بدن می‌شود. تحقیقات جدید نشان داده است که این موضوع واقعیت ندارد.
معمولا در بین والدین این نگرانی وجود دارد که دادن شیر به بچه‌هایی که مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس و فیبروز سیستیک دارند، ممکن است نفس کشیدن را برای آن‌ها سخت‌تر کند. اما به گفته دکتر Ian Balfour-Lynn، متخصص بیماری‌های ریوی کودکان در بیمارستان Royal Brompton لندن، ارتباط شیر با مخاط (Mucus) صرفا یک افسانه است. وی می‌گوید وقتی مردم این باور غلط را به‌عنوان یک توصیه پزشکیِ درست می‌پذیرند، نتایج آن می‌تواند بسیار جدی باشد: ندادن شیر به بچه‌ها ممکن است مشکلات فراوانی را به‌خاطر عدم جذب کلسیم، ویتامین و کالری کافی، برای آن‌ها به وجود بیاورد. مطالعات نشان می‌دهد که کودکانی که شیر کافی نمی‌خورند، بسیار مستعد به شکستگی‌ها و قدهای کوتاه‌تر هستند.
دقیقا مشخص نیست که این باورهای غلط درباره شیر از چه زمانی و توسط چه کسانی آغاز شدند. ممکن است منشا این گفته‌ها، موسی ابن میمون، فیلسوف و پزشک قرن ۱۲ میلادی باشد که در نوشته‌های خود درباره شیر گفته است که این ماده باعث تجمع مخاط در سر می‌شود. همچنین متون پزشکی قدیمی چینی مصرف لبنیات را با مخاط‌های غلیظ مرتبط دانسته‌اند.
حتی کتاب تاثیرگذار دکتر Spock به‌نام Baby and Child Care که از زمان انتشار آن در سال ۱۹۴۶، بیش از ۵۰ میلیون نسخه از آن به چاپ رسیده، این ادعا را تکرار کرده است. ویرایش سال ۲۰۱۱ این کتاب در جایی اشاره کرده که محصولات لبنی ممکن است باعث تولید مخاط‌های بیشتری شده و در عفونت‌های تنفسی برای بیماران ناراحتی فراوانی ایجاد نماید.
بنابراین جای تعجبی ندارد که با وجود این افسانه، در بررسی که به‌طور تصادفی از ۳۴۵ مشتری استرالیایی به‌عمل آمده بود، ۵۱ نفر (۴۶ درصد) از ۱۱۱ نفری که شیر می‌خوردند موافق این گفته بودند که شیر باعث مخاط می‌شود. اما ظاهرا نوع شیر هم در تصمیم مشتریان تاثیر داشته است: تنها ۳۰ نفر (۲۵ درصد) از ۱۲۱ نفری که در برنامه غذایی خود شیر کم‌چرب داشتند و فقط ۱۲ نفر (۱۱ درصد) از ۱۱۳ نفری که شیر سویا می‌خوردند، با این موضوع موافق بودند.
این باور نادرست شاید از ویژگی‌های منحصربه‌فرد شیر نشات گرفته باشد. شیر، یک امولوسیون به‌حساب می‌آید؛ به این معنی که این ماده حاوی ذرات ریز چربی است که در داخل مایع شیر معلق هستند. بنابراین وقتی کسی آن را می‌خورد، همین ویژگی باعث می‌شود که شیر با بزاق دهان قاطی شود.
Balfour-Lynn به وب‌سایت Live Science گفته است: مواد چسبنده موجود در بزاق دهان ممکن است چسبندگی شیر یا غلظت آن را افزایش دهند. بنابراین امکان دارد لایه‌ای از شیر که بعد از نوشیدن آن، روی زبان را می‌پوشاند و احساسی که بعد از آن به ما دست می‌دهد، باعث شود این‌گونه فکر کنیم که خوردن شیر منجر به افزایش مخاط می‌شود.
او صحبت‌هایش را این‌طور ادامه داده که: توضیح دیگری که برای این باور غلط می‌تواند وجود داشته باشد، این است که تجزیه شیر در بدن، پروتیینی آزاد می‌کند که گفته می‌شود باعث افزایش فعالیت ژن مخصوصی می‌گردد که مرتبط با تولید مخاط است. اما این اتفاق در روده رخ می‌دهد و نه در منافذ تنفسی.
او گفته: این مخاط می‌تواند گذر راه‌های تنفسی را در صورتی تحت تاثیر قرار دهد که روده در اثر عفونت ضعیف شده باشد که در این صورت ممکن است مخاط این فرصت را پیدا نماید تا به هر جای بدن حرکت کند. این پدیده، با یک سرماخوردگی معمولی اتفاق نمی‌افتد، اما ممکن است افراد مبتلا به فیبروز سیستیک را تحت تاثیر قرار دهد که این حالت گاهی با التهاب روده همراه می‌شود.
در مجموع می‌توان گفت، قطعا بافتِ شیر می‌تواند این احساس را در مردم ایجاد کند که تصور کنند مخاط و بزاق آن‌ها غلیظ‌تر شده و به‌سختی می‌توان آن را قورت داد، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد شیر منجر به ترشح بیشتر مخاط می‌گردد. Balfour-Lynn تاکید کرده که این باور نادرست باید به‌شدت از طرف کسانی که دست‌اندرکار بخش سلامت جامعه هستند رد شود.
دکتر Corey Wasserman، یکی دیگر از مشارکت‌کنندگان در این مطالعه، گفته است که: این مطالعه بسیار مهم است؛ چرا که آگاهی ما را در این‌باره که، نوشیدن شیر با وجود داشتن مشکلات تنفسی هیچ مساله‌ای ایجاد نمی‌کند، افزایش خواهد داد.
بنابراین نباید به این شایعات درباره شیر توجهی کرد و باید بدانید که خوردن آن حتی می‌تواند درد گلو را در بچه‌هایی که دچار سرماخوردگی شده‌اند تا حد زیادی کاهش دهد.
