امسال برای علاقهمندان به فضا و کهکشانها، سالی بسیار خوب و پر از شگفتی و پدیدههای فضایی جذاب بود. با یک خورشیدگرفتی جزئی شروع شد و در ادامه ابرماهگرفتگی خونین گرگینه و پیوستگی ونوس و مشتری، چشم هر بینندهای را خیره ساخت.
و اکنون خبر بسیار مهم دیگری دنیای علم را تکان داد. همانطور که پیشبینی شده بود سرانجام انتظار چند دههای دانشمندان به پایان رسید و اولین تصویر از یک سیاهچاله ثبت شد. براساس اطلاعات منتشر شده محققان مشغول به کار بر روی تلسکوپ Event Horizon در 10 آوریل نتایج اولیهای از این کشف خارقالعاده علمی را اعلام کردند و بلافاصله بعد از آن کنفرانسهای مطبوعاتی در شهرهای مختلف جهان و شبکههای خبری مختلف، اخبار مربوط به آن را پوشش دادند. این پروژه عظیم و هیجانانگیز که اکنون با نام اختصاری EHT شناخته میشود، شبکهای جهانی متشکل از تعداد زیادی تلسکوپ است که همگی با همکاری یکدیگر توانستند اولین تصویر از یک سیاهچاله را ثبت نمایند.
اولین سیاهچالهای که به عنوان سوژه هدف انتخاب شده سیاهچاله Sagittarius A بود که در فاصله 26000 سال نوری از زمین قرار دارد و دومین سیاهچاله غولی به اسم M87 است که در مرکز کهکشان قرار دارد. براساس توضیحات ناسا، به زبان ساده سیاهچاله متشکل از حجم بسیار زیادی از مواد است که در فضایی بسیار کوچک به صورت بسیار متراکم فشرده شدهاند و یک میدان گرانشی بسیار قدرتمند را تشکیل دادهاند که هرچیزی در دور و بر آن حتی نور را به درون خود میکشد!
طبق گزارش رصدخانه جنوبی اروپا که به عنوان بخشی از شبکه تلسکوپی EHT محسوب میشود، محققان برای تحقق این طرح و ثبت اولین تصویر از یک سیاهچاله، اطلاعات و توانایی هشت تلسکوپ رادیویی قدرتمند در سراسر دنیا را به کمک تداخلسنجی خط پایه بسیار طولانی با یکدیگر ترکیب کردند که در نهایت موفق به ایجاد یک تلسکوپ مجازی به وسعت سیاره زمین شدند. به طوری که بنابر گفته دونگ لای، استاد ستارهشناسی دانشگاه کرنل و متخصص سیاهچالهها، تیم EHT خود را برای یک آشکارسازی بزرگ رویدادی تاریخساز آماده ساختند!
هرچند او در این پروژه نقش خاصی برعهده نداشت ولی در مصاحبه مطبوعاتی خود حدس زده بود که تیم EHT قادر به ثبت تصویری از یک ابرسیاهچاله در اطراف مرکز کهکشان راه شیری و عکس دیگری از مرکز کهکشان در اطراف سیاهچاله غولپیکر M87 خواهند شد. البته باید به این نکته دقت داشت که این تصویر از گازها بسیار داغ تابشی که در نزدیکی یک سیاهچاله در حال گردش هستند گرفته میشود و در مرکز این گازها دهانه سیاهچاله (افق رویداد) که به علت گرانش بسیار شدید سیاهچاله به صورت تیره دیده میشود و هیچ نوری از آن خارج نمیشود، متمایز خواهد شد و ما میتوانیم آن را به صورت یک ناحیه مدور سیاه و به عنوان خود سیاهچاله مشاهده نماییم.
ضمنا باید توجه کنید که چون ما از گازهای بینستارهای تصویر میگیریم پس طبیعتا قادر به دریافت یک تصویر بسیار واضح از سیاهچاله نخواهیم بود که این امر خود یک چالش پیچیده در پیشروی تیم EHT است. کنفرانس مطبوعاتی اعلام رسمی این لحظه مهم روز گذشته از طریق کانال یوتیوب European Commission YouTube و همچنین National Science Foundation به زبان انگلیسی و به صورت زنده پخش شد.
وجود سیاهچالهها امروز در بین جامعه علمی جهان کاملا پذیرفته شده است اما باید اعتراف نمود عملا هنوز هیچ چیزی در مورد آنها نمیدانیم. در ژوئن سال 2018، محققان دانشگاه ملی استرالیا موفق به یافتن سیاهچالهای با بیشترین سرعت رشد ثبت شده در کائنات شده بودند. یک ابرسیاهچاله به نام Quasar که قادر است هر دو روزی تودهای از مواد به جرم خورشید را به درون خود بکشد! امروزه بیش از 13 میلیارد سال از تشکیل اولین سیاهچالهها میگذرد و نورهای مربوط به زمان خلقت این سیاهچالههای شگفتانگیز تازه در حال رسیدن به تلسکوپهای ما هستند.