قشم، بزرگترین جزیره به شکل دلفین در خلیج فارس، دارای جاذبه های طبیعی فراوانی و از نظر اکوتوریسم و ژئوتوریسم بسیار غنی است. قشم را بهشت دوستداران طبیعت می دانند. بسیاری از غارها، درها، جنگل ها و گذرگاه های طبیعی، بکر و دست نخورده باقی مانده اند.
بیشتر اقوام ایرانی ساکن در جزیرۀ قشم عرب یا از نژاد آفریقایی هستند که قرن ها پیش اجداد آنها به عنوان ملوان وارد ایران شدند. فرهنگ مردم در مناطق جنوبی و جزایر جنوبی ایران متمایز با بقیه نقاط کشور نیست اما تفاوت پوششی در آنها وجود دارد. در قشم معمولاً زنان دو نوع نقاب دارند که به این نقاب ها ریشه در فرهنگ آنها دارد. برقع بر روی صورت زنان جنوبی چیزی شبیه ابرو و سبیل را به ذهن می آورد که در قدیم برای محافظت زنان در برابر مهاجمان احتمالی و شبیه سازی آنها به مردان، برای زنان رایج شد. روبنده هم یک پارچه مستطیلی روی صورت است که برای محافظت از صورت در برابر باد، شن و ماسه و آفتاب سوختگی استفاده می شود. در این مناطق استفاده از چادرهای سیاه کمتر است و زنان لباس های گلدار و رنگی می پوشند.
لنج سازی بندر تاریخی لافت
یونسکو هنر ساخت لنج (قایق های کوچک چوبی) را در فهرست آثار فرهنگی نامشهود خود ثبت کرده است. لنج ها از صنایع دستی قشم محسوب می شوند چون که در ساخت آنها هیچ نقشۀ از پیش تعیین شده ای، وجود ندارد و هنر ساخت لنج از پدر به پسر و نسلی به نسل دیگر در بین مردم منتقل می شود. مهد لنج سازی در جزیرۀ قشم روستای پی پشت است. در مسیر اسکله لافت تا جزیرۀ قشم چندین کارگاه لنج سازی به چشم می خورد که گردشگران داخلی و خارجی از آن ها بازدید می کنند.
جزایر ناز
جزایر ناز در واقع دو جزیره است که در نزدیکی سواحل شرقی جزیرۀ قشم قرار گرفته است و از ساحل در حدود یک کیلومتر فاصله دارند. محلی ها به این دو جزیره «دو کَردَه» هم می گویند، یعنی جایی که نیمی از روز در آب است و نیم دیگر روز به خشکی وصل می شود. وقتی سطح آب دریا بالاست، این دو جزیره را فقط از ساحل قشم می شود دید ولی وقتی سطح آب پایین می رود، راه نسبتاً باریکی از ساحل تا این دو جزیره نمایان می شود که پیاده می توان به آنها رسید. همین دلیل این دو جزیره به ناز معروفند و از جاهای دیدنی قشم هستند. در این جزایر، کسی سکونت ندارد و تنها ماهیگیران محلی، چندین انبار و سایه بان برای محل استراحت خود ایجاد کرده اند.
جنگل حرا
حرا نام درختی است در اندازه های ۳ تا ۶ متر با شاخ و برگ های سبز و روشن که در آب های شور زندگی می کند و نام علمی اش (Avicennia Marina) به ابوعلی سینا دانشمند ایرانی منسوب است. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد، این درختان شورزی هنگام مد آب دریا تا گلوگاه در آب فرو می روند. با خاصیت تصفیه ای که در پوست درخت حرا وجود دارد، بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می کند.
جنگل دریایی حرا، با ۲۰۰ کیلومتر مربع وسعت، در تنگۀ خوران، بین جزیرۀ قشم و بخشی از استان هرمزگان (فاصله بین شمال جزیرۀ قشم و بندر خمیر) قرار دارد و از جاهای دیدنی جزیرۀ قشم محسوب می شود. این جنگل ها مهد انواع گوناگون آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان می توان به مرغ ماهیخوار یا حواصیل، لک لک، مرغ سقا، مرغابی و مرغ دریایی و از آبزیان به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد.
جزیرۀ هنگام
جزیرۀ هنگام از مجموعه جزایر خلیج فارس است که در مجاورت جزیرۀ قشم واقع شده است و به واسطۀ حضور دلفین ها در آب های نزدیک جزیره، شهرت زیادی دارد. این جزیرۀ کوچک در جنوب جزیرۀ قشم قرارگرفته است و فاصلۀ آن تا شهر قشم در حدود ۲۹ مایل دریایی است. اگر اوایل صبح به جزیرۀ هنگام راهپیمایی کنید، می توانید دلفین هایی را که برای بازی بیرون می آیند ببینید.
از جاهای دیدنی قشم ساحل ماسه های نقره ای جزیره هنگام است. زمانی که امواج به ساحل می رسند و با ذرات نورانی آمیخته می شوند درخشندگی خاصی پیدا می کنند که در شب بسیار خیره کننده است این درخشندگی تا مدتی روی ماسه ها به جا می ماند و کم کم از بین می رود. طبق بررسی هایی که دانشمندان علوم دریایی انجام داده اند به این نتیجه رسیدند که درخشندگی ماسه ها ناشی از فیتوپلانکتون های دریایی است.
در جزیرۀ هنگام کوه ها و خاک های قرمز رنگی وجود دارد که به «گِلَک» معروف است. از این خاک قرمز در صنعت سنگ های تزئینی برای ساخت و ساز استفاده می شود. مردم جنوب، برای تهیۀ نوعی غذای محلی که به نام «سوراغ» معروف از این خاک استفاده می کنند.
در جزیرۀ هنگام آکواریوم طبیعی خلیج فارس با انواع ماهیان گرمسیری رنگارنگ و مرجان ها وجود دارد.
درۀ ستارگان
از دیگر جاهای دیدنی قشم درۀ ستارگان است که مردم محلی بر این باورند که یک ستاره بر روی این منطقۀ سقوط کرده و این اشکال صخره ایجاد ایجاد کرده است. اما در واقع درۀ ستارگان از فرسایش خاک، ماسه و سنگ موجود در این منطقه به وجود آمده است و بر اساس تحقیقات متعلق به دورۀ زمین‌شناسی سنوزوئیک است و بیش از ۲ میلیون سال قدمت دارد و عارضه ای که ما امروزه شاهدش هستیم با تغییرات طبیعت در طول این سال ها به وجود آمده است. در افسانه های محلی گفته می شود که درۀ ستارگان مملوء از ارواح است.
غار نمکدان قشم
غار نمکدان قشم به طول ۶۶۰۰ متر طولانی ترین غار نمکی جهان است. این غار در جنوب غربی قشم از جمله جاهای دیدنی قشم محسوب میشود و حاصل تجمع آب دریا در گسل ها است.
غار خربس
یکی از جاهای دیدنی قشم و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این غار در پانزده کیلومتری شهر قشم در سمت راست جاده قشم به روستای خربس قرار دارد. آثاری معماری صخره ای در این جزیره نشان دهندۀ این است که این غار نیایشگاه پیروان مهرپرستی و پرستشگاه آناهیتا (خدای آب) بوده است. غارها از داخل به وسیله مجموعه ای از تونل ها به هم متصل شده اند.
درۀ چاه کوه
این دره در فاصلۀ ۷۰ کیلومتری شهر قشم و در کنار روستای چاهو شرقی قرار دارد. درۀ چاه‌کوه به عمق ۱۰۰ متر مشابه درۀ ستارگان نمایشی از فرسایش سنگ های رسوبی است و بخشی از ژئوپارک قشم محسوب می شود که به تأیید یونسکو رسیده است. در کف یکی از دره ها که امتداد شمالی جنوبی دارد حفره های کم عمق و نیمه عمیق چاه مانندی وجود دارند که محل انباشت و ذخیره آب های جاری شده در دره ها بوده و مورد استفاده اهالی منطقه قرار می گیرند.
قلعۀ پرتغالی ها
این قلعه توسط پرتغالی ها در قرن شانزدهم توسط آلفونسو آلبرکرک در ضلع شمالی جزیرۀ قشم ساخته شد و بیش از یک قرن مورد استفاده قرار گرفت. قلعۀ پرتغالی های قشم با مساحتی بیش از ۲ هزار متر مربع از سنگهای آهکی و گچی با ملاط ساروج محلی ساخته شده است و در یک قرن گذشته چندین بار مرمت و محکم سازی شده است. این قلعه، بعنوان انبار بزرگ و جای نگهداری مهمات و سلاح بود که در مواقع ضروری به دژهای دیگر کمک می کرد.
مقبره بی بی مریم (تم سنیتی)
مقبره بی بی مریم، آرامگاهی است باقی مانده از قرن ۸ هجری قمری که در روستای تم سنیتی جزیرۀ قشم قرار دارد. این بنای کهن، یکی از جاهای دیدنی قشم است. در این بنا می توان ویژگی های معماری سلجوقی را مشاهده کرد. جنس گنبد از مرجان های دریایی است و داخلش را نیز با آهک صدفی پوشش داده‌اند. درب کوتاه بقعه نیز به گورستانی وسیع باز می شود که روی مزارهای آن گل های کاکتوس کاشته‌اند.
درگهان
شهر درگهان در سمت غرب شهر قشم و به فاصله ۲۰ کیلومتری آن واقع گردیده است، بعد از شهر قشم، مهم ترین شهر جزیره و قطب عمده فروشی پوشاک ،کیف و کفش جنوب کشور محسوب می گردد. دارای بازارها و پاساژهای متعدد اعم از قدیم و جدید بوده که همگی در کنار ساحل درگهان قرار دارند. درگهان به دلیل تنوع فروشگاه ها و قیمت های مناسب مورد توجه گردشگران و مسافران جزیرۀ قشم است.
- بازار قدیم درگهان با قدمت طولانی، مرکز عمده فروشی جنوب کشور است. هرچه بخواهید از لباس، عطر و لوازم آرایش بصورت عمده یا خرده فروشی در این بازار قدیمی پیدا می کنید.
- بازار مروارید درگهان جزء قدیمی ترین مجتمع های تجاری درگهان محسوب و مقابل بازار قدیم قرار دارد بازار صدف با راهروی به بازار مروارید متصل می شود.
- بازار نگین درگهان در کنار مجتمع صدف و مجاورت بازار قدیم قرار دارد و جزء قدیمی ترین مجتمع های درگهان محسوب می گردد.
- بازار دودلفین درگهان مجتمعی نسبتاً بزرگ که در سالیان اخیر تأسیس گردیده که طبقۀ دوم این مجتمع مرکز عمده فروشی پوشاک زنانه محسوب می گردد. این مجتمع با دالانی هوایی به مجتمع نور که در مقابلش قرار دارد متصل است.
- مجتمع نور درگهان بازاری نوساز است که با دالان هوایی در طبقه دوم با مجتمع دودلفین اتصال دارد.
- بازار اطلس مجتمعی کوچک در درگهان که در سالیان اخیر ساخته شده و بورس عمده فروشی کیف و کفش درگهان است و در مجاورت بازار دودلفین قرار دارد.
- بازار نخل زیباترین بازار درگهان است و همه درب ها و سقف آن با چوب پوشیده شده که همراه با بادگیرهای آن بخوبی جلوه گر معماری جنوبی است.
- بازار زمرد بازاری قدیمی و مرکز عمده فروشی در درگهان است که در مجاورت بازار مروارید قرار دارد.
جمع بندی
اگر دنبال آرامش با هزینۀ کم هستید قشم گزینۀ مناسبی است. جدا از مراکز خرید شلوغ قشم، در این جزیره آرامش موج میزند. ممکن است ساعت ها در کنار سواحل جزیره باشید و هیچ انسانی دیگر غیر از خودتان نبینید و تنها شترها شریک تنهایی شما شوند. هزینۀ اقامت پایین و دیدن جاذبه های گردشگری قشم رایگان و یا بسیار کم هزینه است و شاید بیشترین هزینه های شما مربوط به رزرو بلیط پرواز داخلی ارزان قیمت و هتل باشد.
