طبق آمار هماکنون بیش از ۲ میلیارد نفر از مردم دنیا دچار چاقی یا اضافه وزن هستند. براساس این آمار، از سال 1975 تا الان تعداد افراد چاق تقریبا سه برابر شده است. این موضوع در مورد بچهها و نوجوانان حتی بدتر بوده و تعداد آنها ۱۰ برابر شده است. بنابراین سوالی که پیش میآید این است که کجای کار ما اشتباه بوده است؟
دانشمندان میگویند که شاید نوع نگاه ما به موضوع چاقی اپیدمیک نادرست بوده است. آنها در یک مطالعه جدید نشان دادهاند که تصوری که ما از چاقی داریم کاملا متفاوت از آن چیزی است که در واقعیت وجود دارد.
در این مطالعه ادعا شده است که چاقی اساسا شکلی از پیری زودرس است؛ چیزی که دقیقا مشابه پیری معمولی و بیماریهای مربوط به آن، سلامتی ما را به خطر میاندازد و طول زندگی ما را کوتاه میکند.
سیلویا سانتوسا (Sylvia Santosa) از دانشگاه کونکوردیا کانادا میگوید: ما در این مطالعه تلاش کردیم تا نشان دهیم چاقی با پیری ارتباط نزدیکی دارد. در واقع، مکانیسمهایی که تحت آنها چاقی و پیری توسعه پیدا میکنند، بسیار شبیه به هم هستند.
سانتوسا و همکارانش در تحقیق خود، بیش از ۲۰۰ مطالعه قبلی درباره اثرات مختلف چاقی بر روی بدن، از تغییرات سلولی و مولکولی گرفته تا تاثیر آن بر روی سیستم ایمنی، قوه شناخت و تحرکپذیری را بررسی کردند.
نتیجه بررسی آنها این شد که اثر چاقی بر روی سلامتی انسان، بازتابی از پیری است. به عبارت دیگر، چاقی، زمینهای را برای ابتلای زودهنگام افراد به بیماریهای مزمنی فراهم میکند که این بیماریها معمولا با پیرشدن معمولی افراد اتفاق میافتند.
گرچه تیم تحقیق عقیده دارد که چاقی باعث تسریع پروسه پیری میشود، اما این به معنای آن نیست که پیر شدن و چاقی در واقع یک چیز هستند. بلکه اگر بخواهیم از دید پاتولوژی به این موضوع نگاه کنیم، سانتوسا و همکارانش معتقدند که چاقی و پیری درواقع دو روی یک سکه هستند. سانتوسا میگوید: ما اگر از مردم بخواهیم که همه بیماریهای ناشی از چاقی را لیست کنند و سپس از آنها بپرسیم که چند مورد از آنها مرتبط با پیری است، خواهند گفت که همه آنها. بنابراین مطمئنا چیزی در چاقی اتفاق میافتد که پروسه پیر شدن ما را تسریع میکند.
او درباره اینکه این اتفاق چگونه میافتد، به مکانیسمهای احتمالی متعددی از جمله التهابهای سیستماتیک در بدن، پاسخهای ضعیف سیستم ایمنی و همچنین به اثر چاقی بر روی تلومرها (telomer) که بهعنوان کلاهکهای محافظتی در انتهای رشتههای DNA عمل میکنند و با طول عمر انسان ارتباط دارند، اشاره میکند.
بنابراین نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که هدف سانتوسا و همکارانش اساسا مقایسه چاقی و پیری است و به هیچوجه قصد ندارد که آن دو را معادل هم قرار دهند.
آنها با انجام این مقایسهها، درنهایت به دنبال این هستند که پارادایم جدیدی را برای فکر کردن درباره چاقی در اختیار ما قرار دهند تا از این طریق بتوانیم مساله چاقی اپیدمیک را به نحوه موثرتری درمان کنیم.
سایر مطالعات مرتبط با چاقی نیز به نحو مشابهی سعی کردهاند تا این مشکل سلامت جهانی را از زوایای دیگری مورد بررسی قرار دهند و نگاه تازهای را درباره آن در اختیار ما قرار دهند.
الیزابت کروچ (Elizabeth Crouch)، یکی دیگر از اعضای گروه میگوید: من فکر میکنم که مطالعه ما میتواند زنگ هشدار خوبی برای بسیاری از مردم باشد تا مساله چاقی را جدیتر از قبل بگیرند و سعی کنند که وزن خودشان را کاهش دهند.
یافتههای مطالعه حاضر در مجله Obesity Reviews چاپ شده است.