چالش‌های اطلاع رسانی کووید19 در عصر ارتباطات
بیماری کرونا، ویروس ناشناخته‌ای است که در کمتر از یک ماه صدر رسانه‌های دنیا قرار گرفت و امروز هر انسانی در دنیا اطلاعات بسیاری از آن دارد.
این بیماری هرچند هنوز منشاء پیدایشش برای همه دانشمندان مجهول است اما بسیاری از اطلاعات مرتبط با شیوع و گسترش آن در ژورنال‌های پزشکی و دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی منتشر شده است.
مهم ترین راه انتقال کرونا ارتباطات و تعاملات فیزیکی انسانی معرفی می‌شود، چنانچه از تماس دست با هرنوع اجسام قابلیت انتقال دارد و بین 30 دقیقه تا 9 ساعت روی سطح اشیاء دوام می‌آورد. در چنین شرایطی که گسترش ویروس بسیار زیاد و دامنه واگیر آن نیز عمومی است، خود مراقبتی و قرنطینه خانگی موثرترین راه پیشگیری از ابتلا به آن قلمداد می‌شود. در کشور ما نیز با شروع این بیماری از روزهای آغازین رسانه‌ها نسبت به ترویج و تشویق مردم به پرهیز از رفتارهایی که سبب انتقال ویروس می‌شود اقدام کردند اما آنچه بررسی می‌شود گستره انتشار و فراگیری اطلاعیه‌های ایمنی و بهداشتی نهادهای مرتبط در فرایند مقابله با کرونا بوده است.
چهار شیوه اطلاع رسانی گسترده در کشور بر اساس ظرفیت‌های ارتباطی وجود دارد که هر یک نقاط قوت و ضعف خود را دارند.
گروه اول رسانه‌های جمعی و چاپی هستند. مانند رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها و بیلبوردهای سطح شهرها که نقش بسیار مهمی در توزیع پیام و ارسال آن به مخاطب دارند. هر چند رسانه‌های مکتوب به علت تیراژ کم و تأخیر در سرعت انتقال پیام ضعف دارند اما رکن مهمی از این ابزارها محسوب می‌شوند.
گروه دوم رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر وب هستند که از گستردگی و ضریب نفوذ بالایی برخوردارند و یک شیوه سریع در ارسال پیام به مخاطب محسوب می‌شوند اما یافتن محتوای علمی و قابل استناد مهم ترین معضل موجود در بهره گیری از این رسانه‌هاست. انتشار اخبار و ویدئوهای کذب و گاهی ساختگی جز ایجاد حس رعب، وحشت و سردرگمی برای عموم مردم حاصلی به دنبال ندارد. لذا بر خلاف سرعت، دقت انتشار اخبار در این رسانه‌ها بسیار کم است و برای مخاطب غیر قابل استناد است.
شیوه سوم در اطلاع رسانی نیز به صورت پیامکی است که توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود. این شیوه نیز پیام را به طور دقیق از فرستنده به گیرنده انتقال می‌دهد اما گاهی به دلیل عدم وجود آنتن، دسترسی به شبکه، مسدود بودن دریافت هر نوع پیامک و یا اختلال‌های موجود در بسترهای مخابراتی اپراتورهای ارسال کننده، پیامک‌ها کامل به دست مخاطبان نمی‌رسیدند، این شیوه که قابلیت بازگشت پیام را ندارد، نوعی اطلاع رسانی یکطرفه محسوب می‌شود.
روش چهارم اطلاع رسانی در مواجهه با پدیده‌هایی نظیر کرونا استفاده از ابزارهایی همگانی‌تر و در دسترس‌تر است. تلفن وسیله‌ای کاربردی که در این روزها نیز نقش بسیار موثری دارد. قابلیت ارسال پیامک (sms) در بخش قبلی بررسی شد که ویژه تلفن‌های همراه است. اما این روزها که همه توصیه به ماندن در خانه دارند، وسیله‌ای پرکاربرد مانند تلفن می‌تواند در کنار عمل به رسالت ذاتی خود در انتقال پیام‌های صوتی به صورت مستقیم به مخاطب، در فرایندهایی نظیر بررسی و آمارگیری احتمال ابتلا افراد نیز نقش ایفا کند. تکنولوژی ارسال پیام‌های صوتی انبوه در لحظه به تلفن‌های ثابت و همراه در سراسر کشور با احتمال رسیدن پیام به دست مخاطب به صورت 100درصد، چند سالی است که در ایران و توسط یک شرکت خصوصی راه اندازی شده است. ارتباط مستقیم با افراد خانوار، انتقال پیام دقیق به مخاطب هدف، قابلیت ارسال انبوه به صورت همزمان و همچنین حالت دریافت نظر سنجی و تعاملی بودن را می‌توان از جمله ویژگی‌های این روش در اطلاع رسانی در ایام بحرانی عنوان کرد.
آوانک، تنها سامانه ارسال پیام صوتی در ایران، اکنون و در این شرایط که همه مردم در تب و تاب مقابله با ویروس کرونا هستند، در قالب عمل به مسئولیت اجتماعی خود عنوان می‌کند که آمادگی دارد با همکاری وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور و همچنین ستاد کل نیروهای مسلح در طرح غربالگری مبتلایان و فرایندهای اطلاع رسانی دقیق و منظم با بهره گیری از تمام ظرفیت‌های گویندگی، سرورها و منابع انسانی خود همکاری لازم را اجرا کند.
