امروزه گوشی‌های هوشمند نقش پررنگی در زندگی روزمره ما دارند. در این مطلب قصد داریم تا به تاریخچه این گجت‌های محبوب پرداخته و روند تکامل آن‌ها را برای شما توضیح دهیم.
گوشی‌های هوشمند یا گوشی‌های ویژه؟
این همان جایی است که باید تاریخچه را آغاز کنیم، زیرا شباهت‌های نزدیکی در این بین وجود دارند. آیا می‌توان Sidekick را به‌عنوان اولین گوشی هوشمند در نظر گرفت؟ در جواب باید گفت که بله، البته با استانداردهای برخی از اشخاص. اما برای برخی دیگر، این دستگاه فقط یک گوشی ویژه بود که یک صفحه‌کلید جالب و چندین قابلیت دیگر نیز داشت. به‌عنوان مقدمه‌ای برای استدلال، بیایید بگوییم که یک گوشی هوشمند لزوما نباید فقط یک صفحه‌کلید (فیزیکی و یا لمسی) داشته باشد، بلکه چند قابلیت اساسی دیجیتال را نیز باید در خود جای دهد. با این اوصاف باید به گذشته سفر کرده و به سال 1992 و معرفی IBM Simon بازگردیم.
روزهای اول
شرکت IBM برنامه‌های زیادی برای Simon داشت، اما در حقیقت هیچ‌کدام از آن‌ها به نتیجه موردنظر دست نیافتند. ظاهرا گوشی یاد شده برای زمان خود، زیاد از حد پیشرفته بوده است. این دستگاه از یک صفحه لمسی برخوردار بود و شما با استفاده از یک قلم مخصوص می‌توانستید به دریافت و ارسال پیام‌های فکس بپردازید. البته Simon یک دفترچه یادداشت، یک رابط ایمیل و یک تقویم نیز داشت. بدون شک، ساخته شرکت IBM را می‌توان اولین گوشی هوشمند تاریخ نام نهاد، هر چند که پیش از کسب شهرت، بازنشسته شد.
در حقیقت Ericsson اولین برندی بود که برای اولین بار توانست عبارت «گوشی هوشمند» را ابداع کند و این کار را در سال 1997 با گوشی GS88 انجام داد. اما با توجه به شواهد و مدارک، در سال 1996، نوکیا توانسته بود که با عرضه Nokia 9000 Communicator، از رقیب خود یعنی Ericsson پیشی بگیرد. بسیاری معتقد هستند که اولین گوشی هوشمند در اصل همان Nokia 9000 Communicator است.
در سال 2001 نیز در رسانه‌های غربی، نسخه جدیدتر Communicator با نام جدید 9500 مورد تبلیغ قرار می‌گرفت. این اولین باری بوده که گوشی‌های هوشمند نوکیا از یک نمایشگر رنگی بهره می‌بردند و همین موضوع توانست این شرکت را از رقبای خود متمایر کند.
در سال‌های پس از این جریان‌ها (از 1996 تا 2011)، سیستم‌عامل Symbian پیشرو سیستم‌عامل‌های گوشی‌های هوشمند بود. Ericsson R380 اولین گوشی مجهز به این سیستم‌عامل بود و توانست که در جهان به محبوبیت دست یابد. تا اینکه در اوایل سال 2011، ورود اندروید به بازارها توانست سیستم‌عامل Symbian را با مشکل جدی روبه‌رو سازد.
در ادامه تاریخچه گوشی‌های هوشمند باید به سال 2001 و ورود سیستم‌عامل‌های Palm ،BlackBerry و Windows CE اشاره کنیم. پس از عرضه گوشی Kyocera 6035، سیستم‌عامل Palm جایگاه قابل احترامی در بازار داشت. این گوشی در واقع فرم فاکتور اساسی دستگاه‌های مبتنی بر Palm بود و تا ظهور WebOS نیز این وضع همچنان پابرجا بود.
طراحی Kyocera 6035 بسیار محبوب بود. در حقیقت، تولیدکننده این دستگاه جهت عرضه گوشی Treo که مبتنی بر PalmOS بود، ایده ساخت Kyocera 6035 را مجددا منبع الهام خود قرار داد. Treo برندی بود که در بیشتر عمر خود، به‌عنوان مترداف سیستم‌عامل Palm شناخته می‌شد.
در نهایت اینکه دوره‌ای آغاز شد که طی آن کاربران، گوشی‌ها را با توجه به نیازهای کاری خود تهیه می‌کردند. برخی از کسب‌و‌کارهای حوزه آی‌تی فقط با گوشی‌های بلک بری (BlackBerry) کار می‌کردند. گوشی‌های RIM برای سال‌های آتی نیز توانستند جایگاه مناسبی را در بازار شرکت‌ها به خود اختصاص دهند. در این بین، برخی دیگر نیز طرفدار Windows CE بودند. این سیستم‌عامل موبایلی به طرز فوق‌العاده‌ای با نسخه‌های دسکتاپی ویندوز هماهنگ بود، هرچند که این شکوه و عظمت دیری نپایید.
اشتباه کشنده‌ای که در رابطه با گوشی‌های مبتتی بر سیستم‌عامل ویندوز رخ داد این بود که مایکروسافت دو نوع تجربه و طعم را ارائه می‌کرد. Windows CE بیشتر یک سیستم‌عامل میان-رده بود و اغلب خود را از Windows Mobile جدا می‌کرد. Windows CE بر روی دستگاه‌هایی نصب می‌شد که از قابلیت‌های کمتری بهره می‌بردند. در مقابل، Windows Mobile به‌گونه‌ای طراحی شده بود که شباهت بسیاری به نسخه دسکتاپی ویندوز داشته باشد. همین موضوع باعث شد تا توسعه‌دهندگان بتوانند اپلیکیشن‌هایی را برای گوشی‌های مبتنی بر این سیستم‌عامل، توسعه دهند.
شوربختانه، Windows Mobile هیچ‌گاه نتوانست که در حد انتظارها ظاهر شود. در سال 2010، این سیستم‌عامل جایگاه پنجم را در بازار موبایل به دست آورد و مایکروسافت نیز سعی کرد تا این سیستم‌عامل را به سمت استفاده شرکتی سوق دهد.
اندروید و iOS
قصد داریم که پرشی عمدی را در تاریخچه گوشی‌های هوشمند انجام دهیم. گوشی‌های هوشمند از سال 2002 تا 2007 بسیار تغییر کردند، اما تغییر عمده‌ای را در سیستم‌عامل آن‌ها شاهد نبوده‌ایم. این تحول بیشتر به ویژگی‌های سخت‌افزاری مانند نمایشگر، توان پردازشی و … مربوط می‌شد.
هنگامی‌که اپل گوشی آیفون را معرفی کرد، می‌توان گفت که بزرگ‌ترین تغییر این صنعت از زمان شکل‌گیری آن به وقوع پیوست. تا آن زمان، گوشی‌های موبایل دستگاه‌هایی بودند که بیشتر توسط تجار و صاحبان مشاغل مورد استفاده قرار می‌گرفتند. کاری که اپل انجام داد این بود که ایده گوشی‌های موبایل را به همان سمتی تغییر داد که مصرف‌کنندگان عادی انتظار آن را داشتند.
در ابتدا، رابطه تنگاتنگی میان گوشی‌های آیفون و سیستم‌عامل آن‌ها برقرار بود (چیزی که امروزه نیز شاهد آن هستیم، اما به دلایلی متفاوت‌تر)، زیرا کاربران نمی‌توانستند اپلیکیشن‌های شخص ثالث را بر روی گوشی‌های آیفون خود نصب کنند. این رویه تا 6 ماه به طول انجامید و در نهایت کاربران این دستگاه‌ها نیز توانستند چنین اپلیکیشن‌هایی را به گوشی خود اضافه کنند.
در این بین، سیستم‌عامل دیگری نیز به‌آرامی خود را آماده ورود به بازار گوشی‌های هوشمند می‌کرد و آن، اندروید بود. اندروید یک پروژه متن-باز بود که در نهایت نیز به تصرف شرکت گوگل درآمد. این سیستم‌عامل وعده یک سازوکار قابل اعتماد و قدرتمند را می‌داد که می‌توانست بر روی هر دستگاهی نیز نصب شود.
در سال 2008 پس از خرید اندروید توسط گوگل، HTC اولین شرکتی بود که تصمیم گرفت یک گوشی هوشمند مبتنی بر این سیستم‌عامل را روانه بازارها کند. مدتی بعد، توجه بسیاری از تولیدکنندگان از جمله سامسونگ، ال‌جی، موتورولا و … به سمت اندروید جلب شد و این موضوع را می‌توان نقطه عطف دیگری در تاریخچه گوشی‌های هوشمند دانست.
عامل موفقیت گوشی‌های هوشمند در طول زمان فقط کارایی مناسب آن‌ها نیست، بلکه دسترسی به انبوهی از اپلیکیشن‌های شخص ثالث نیز در این بین بسیار حائز اهمیت است. بدون شک، Apple App Store اپلیکیشن‌های مناسب بسیاری دارد، اما فروشگاه گوگل پلی، نرم‌افزارهای بیشتری را در خود جای داده است.
تقریبا تمامی شرکت‌های فعال در حوزه گوشی‌های هوشمند، کم و بیش با دعاوی حقوقی گاها بیهوده دست‌وپنجه نرم کرده‌اند. چنین قضایایی، موارد مختلفی از جمله ژست‌های چند لمسی، فناوری 3G و … را در بر می‌گیرند. جالب است که در این بین بیش از همه مایکروسافت توانسته که از این‌گونه مسائل دوری گزیند، حداقل محصولات مبتنی بر Windows Phone چنین وضعیتی داشته‌اند.
Windows Phone نسبت به اندروید و iOS جدیدتر بود و همچنین رویه متفاوتی را نیز در طراحی رابط کاربری به‌کار گرفت. مایکروسافت تصمیم گرفت که از خشم اپل و گوگل دوری کند، بدین ترتیب نیز یافته‌های متعلق به خود را بر کپی‌برداری از سایرین ترجیح داد.
زمانی شرکت نوکیا تصمیم گرفت که گوشی‌های مبتنی بر Windows Phones را تولید کند. اگر این شرکت فنلاندی چنین کاری را انجام نمی‌داد، آنگاه باید به کلی از بازار گوشی‌های هوشمند کناره‌گیری می‌کرد. اولین همکاری مایکروسافت و نوکیا مربوط به Lumia 800 است. Lumia 800 در زمان خود توانست درخواست‌های پیش‌خرید مناسبی را دریافت کند. در همین زمان نیز آیفون و گوشی‌های اندرویدی نیز طرفداران خاص خود را پیدا کرده بودند.
پس از این سال‌ها شاید بزرگ‌ترین تغییر را بتوان شکست کامل سیستم‌عامل موبایلی مایکروسافت دانست. به علاوه این‌ها، اندروید نیز روزبه‌روز گستردگی بیشتری پیدا کرده و اپل نیز سعی در تکامل هر چه بیشتر گوشی و سیستم‌عامل موبایلی خود دارد. در بین سال‌های 2012 تا 2020، تمرکز صنعت گوشی‌های هوشمند از روی سیستم‌عامل برداشته شده و بر روی اندازه این دستگاه‌ها و سخت‌افزار پردازشی آن‌ها معطوف شد. موضوعی هم که امروزه در کنار توان پردازشی به مشخصه رقابتی شرکت‌ها تبدیل شده، بحث دوربین‌های چندگانه است.
