هنگامی که ویروس کرونا در سراسر جهان به طور گسترده شیوع پیدا کرده بود، سوالات مشابهای برای بسیاری از ما به وجود آمد. چگونه ویروس کرونا گسترش مییابد؟ چگونه باید از خود و دیگران در برابر این بیماری محافظت کنیم؟
اما حقیقت این است که هنوز هم داریم ویژگیهای مختلف ویروس کرونا را بررسی میکنیم. مرکز مبارزه با بیماریها نشان داده است که اصلیترین روش انتشار این ویروس از طریق قطرات تنفسی یا ذرات کوچکی است که از دهان یا بینی افراد مبتلا به ویروس کرونا خارج میشود و سپس توسط دیگران تنفس میشود.
اما این تنها راه انتقال این ویروس همهگیر نیست. مرکز مبارزه با بیماریها گفته است که همان قطرات و ذرات عفونی میتوانند بر روی سطح زمین قرار گرفته و با لمس منتقل شوند. این به این معنی است که اگر چیزی را که ذرات ویروس روی آن وجود دارد، لمس کنید و سپس به دهان، بینی یا چشم خود دست بزنید، احتمالا بیمار خواهید شد.
اگرچه این توصیه عمومی توسط مقامات بهداشتی به سراسر جهان گفته شده است، اما هنوز بسیاری از ما نمیدانیم که چگونه ویروس کرونا از طریق چشم به بدن وارد میشود، اگرچه دانشمندان معتقدند که «از نظر زیستی این چنین مواردی امکانپذیر است».
با این حال، شواهد جدید نشان میدهد که حداقل برخی از چشمها حتی در صورت حساس بودن به سایر ویروسها در حقیقت ممکن است در برابر ویروس کرونا مقاوم باشند.
در مطالعه جدیدی، محققان دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس دریافتند که به نظر میرسد در آزمایشات قرنیه (بافت گنبدیشکل شفاف جلوی چشم، که عنبیه و مردمک چشم را میپوشاند) در برابر بیماری ویروس کرونا مقاوم است.
میکروبشناس مولکولی جاناتان جی. ماینر (Jonathan J. Miner)، اولین نویسنده این پژوهش، این چنین گفته است:
چیزی که ما بدست آوردهایم اثبات نکرده است که همه قرنیهها به ویروس کرونا مقاوم هستند. اما هر فردی که اهدا کننده قرنیه بود را بررسی کردیم، در برابر ویروس کرونا مقاوم بود. پس هنوز هم ممکن است افرادی وجود داشته باشند که دارای قرنیهای باشند که باعث انتقال ویروس به بدن میشود، اما هیچ یک از قرنیههایی که پژوهش کردیم، ویروس کرونا را به بدن انتقال نمیدادند یعنی در برابر ویروس کرونا مقاوم بودند.
در آزمایشاتی که با استفاده از بافت قرنیه از 25 اهدا کننده انسانی و همچنین قرنیه موش انجام شد، محققان بافت چشم را در معرض سه ویروس جداگانه قرار دادند: ویروس کرونا، ویروس زیکا و ویروس هرپس سیمپلکس 1 (HSV 1، که باعث ایجاد تبخال میشود).
در آزمایش ریزنمونههای قرنیه انسان (که شامل مقداری غشای مخاطی پشت پلک، غشایی که بقیه قسمت جلوی چشم را میپوشاند)، نشان داده شد که ویروس تبخال و زیکا قادر به تکثیر در بافت هستند؛ اما چنین نتیجهای برای ویروس کرونا مشاهده نشد.
نویسنده ارشد این پژوهش و چشم پزشک راجندرا اس. اپت (Rajendra S. Apte) گفته است:
قرنیه و غشای مخاطی پشت پلک تشخیص داده شده است که گیرندههایی برای ویروس کرونای جدید دارند، اما در مطالعات نیز دریافتیم که ویروس کرونا در قرنیه چشم تکثیر نمیشود. دادههای ما نشان میدهد که ویروس کرونا ویروس جدیدی به نظر نمیرسد؛ در نتیجه نمیتواند به قرنیه نفوذ کند.
اینکه چگونه قرنیه چشم و غشای مخاطی پشت پلک در برابر ویروس کرونا مقاوم هستند، کاملا اثبات نشده است. بازدارنده مولکولی ویروسها در چشم (که اینترفرون نامیده میشود) توانست رشد ویروس زیکا و تبخال در قرنیه انسان را محدود کند، اما به نظر نمیرسد که برداشتن این پروتئین بتواند باعث افزایش توانایی رشد ویروس کرونا شود.
محققان در حال حاضر گمان میکنند که مقاومت قرنیه انسان در برابر ویروس کرونا «احتمالاً توسط یک مسیر ضد ویروسی مشخص تنظیم میشود». این حدسیات و پژوهشات هنوز کاملا ثابت نشدهاند و تیم پژوهش نیز اظهار داشت که برای تأیید این یافتهها به مطالعه بیشتری نیاز است.
به عبارت دیگر، متخصصان بهداشت هنوز هم نباید محافظ چشم خود را کنار بگذارند تا وقتی که خلاف این قضیه ثابت شود. اکنون هیچکس نباید تصور کند که ویروس کرونا علیرغم مقاومت ظاهری قرنیه نمیتواند از طریق چشم به بدن وارد شده و باعث بیماری شود.
ماینر اینچنین اظهار کرده است:
باید اقدامات احتیاطی مناسب در برابر این ویروس را به کار بگیریم. ممکن است اکنون یاد گرفته باشیم که پوشش چشم برای محافظت در برابر عفونت در جامعه لازم نیست، اما پژوهشات ما در واقع فقط آغاز کار است.