هنگامی‌که قصد نصب یک توزیع لینوکس را دارید، با دو مورد مواجه خواهید شد: نام و محیط دسکتاپی. تفاوت لینوکس ها در چیست؟ طی یک جست‌و‌جوی سریع می‌توانید تفاوت‌های بین Ubuntu ،Fedora ،Linux Mint ،Debian ،openSUSE و سایر نسخه‌های لینوکس را متوجه شوید. اما دلیل وجود نسخه‌های مختلف لینوکس چیست و همچنین چه تفاوتی در بین آن‌ها وجود دارد؟
5 تفاوت کلیدی توزیع‌های لینوکس با یکدیگر
آیا به دنبال نسخه جدیدی از لینوکس می‌گردید؟ شاید از خود بپرسید که دلیل وجود توزیع‌های مختلف لینوکسی چیست؟ مگر نه اینکه همه آن‌ها لینوکس هستند. می‌دانیم که ویندوز 10 نیز ویرایشهای مختلفی دارد، اما این ویرایش‌ها تحت سیستم‌عامل‌هایی کاملا جداگانه، بازاریابی نمی‌شوند. این در حالی است که macOS فقط یک نوع دارد (حداقل برای دسکتاپ). پس چرا توزیع‌های مختلفی از سیستم‌عامل لینوکس وجود دارند؟
توسعه لینوکس مدیون تلاش‌های گروه‌های همکار و متفاوت از یکدیگر است. به همین دلیل از زمان عرضه Linux Kernel برای اولین بار، این رویه باعث به وجود آمدن توزیع‌های گوناگون شده است. همه این نسخه‌ها در اصل لینوکس هستند، اما طبیعتا تفاوت‌هایی را در بین آن‌ها احساس خواهید کرد، مخصوصا:
- محیط دسکتاپی
- مدیرهای پکیج‌ها
- سرورهای بصری (Display servers)
- اهداف و منظورها
- فلسفه متن-باز بودن
شاید بازهم از خود بپرسید که این تفاوت‌ها تا چه حد مهم هستند؟
این مطلب را نیز بخوانید: تفاوت بین لینوکس و یونیکس شامل چه مواردی می‌شود؟
محیط دسکتاپی
اکثر توزیع‌های لینوکسی را می‌توان با توجه به محیط دسکتاپی آن‌ها، از یکدیگر تمایز داد. به‌عنوان مثال، Ubuntu بسته به طعم (flavor) انتخابی شما، چندین محیط دسکتاپی مختلف را پیشنهاد می‌دهد. شما می‌توانید از بین موارد زیر به انتخاب بپردازید:
- Ubuntu (نسخه اصلی که دسکتاپ GNOME را نیز در بر می‌گیرد)
- KDE) Kubuntu)
- LXQt) Lubuntu)
- Ubuntu Budgie (به همراه دسکتاپ Budgie)
- Ubuntu MATE (به همراه دسکتاپ کلاسیک Ubuntu)
- Xfce) Xubuntu)
در سایر توزیع‌های دیگر، انتخاب‌های دسکتاپی متعادل‌تری وجود دارند. به هر حال، این دسکتاپ‌ها به‌صورت چرخشی ارائه شده و دربرگیرنده محیط‌های مختلفی هستند. یکی از نمونه‌ها در این زمینه، Fedora است. در عین حال می‌توانید دسکتاپ Pantheon الهام گرفته شده از macOS را بر روی Elementary OS نیز مشاهده کنید.
مدیر پکیج و سایر فناوری‌ها
یکی دیگر از موارد تفاوت لینوکس ها به مدیر پکیج و سایر تکنولوژی‌های مربوطه، بازمی‌گردد. کسانی که نسخه‌های لینوکس را توسعه می‌دهند، می‌توانند نرم‌افزارهای موجود در این سیستم‌عامل (مواردی همچون فایل منیجر و پکیج منیجر) را نیز تعیین کنند. رهبران توزیع‌ها، این امکانات را در اختیار دارند، زیرا هر دسته‌بندی از لینوکس می‌تواند چندین اپلیکیشن داشته باشد.
به‌عنوان مثال، چندین فایل منیجر برای لینوکس در دسترس قرار دارند که به‌عنوان نمونه می‌توان به Konqueror و Nautilus اشاره کرد. هرکدام از این موارد، راهی متفاوت جهت کار با فایل‌ها را ارائه می‌دهند. یکی دیگر از موارد موجود در این زمینه، پکیج منیجر است. راه‌های گوناگونی جهت نصب نرم‌افزار در یک توزیع لینوکسی وجود دارند، اما همه آن‌ها از یک پکیج منیجر اساسی استفاده می‌کنند.
در توزیع‌های مبتنی بر Debian همانند Ubuntu و Linux Mint، نرم‌افزار dpkg مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نرم‌افزار نیز از طریق یک dependency resolver مناسب، قابل دسترسی است. در CentOS، پکیج منیجر RPM مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پکیج منیجر نیز از yum پیروی می‌کند.
این مطلب را نیز بخوانید: نحوه اجرای ماشین مجازی در لینوکس
سرورهای بصری مختلف
در لایه‌های نامشهود لینوکس، می‌توانید مجموعه‌ای از ابزارها، اپلیکیشن‌ها، فرایندها و سرورهایی را که شیوه اجرای یک نسخه لینوکسی را تعیین می‌کنند، پیدا کنید. یکی از نمونه‌های بارز در این زمینه، سرور بصری است. این نرم‌افزار وظیفه هماهنگی داده‌های مابین سخت‌افزار کامپیوتر و نمایشگر را برعهده دارد. بدین ترتیب کاربر می‌تواند با یک رابط کاربری گرافیکی، تعامل داشته باشد.
در طول تاریخ سیستم‌عامل لینوکس، X.Org Server بیشترین کاربرد را داشته است. البته جایگزین‌هایی نیز برای این نرم‌افزار وجود داشته که از جمله آن‌ها می‌توان به Mir و SurfaceFlinger که در سیستم‌عامل اندروید به کار گرفته شده است (اندروید از Linux Kernel استفاده می‌کند)، اشاره کرد. Wayland نیز می‌تواند در آینده نقش پررنگ‌تری داشته باشد و هم‌اکنون نیز اکثر توزیع‌های محبوب، از آن استفاده می‌کنند.
اهداف و مقاصد
هدف نیز یکی دیگر از موارد تفاوت بین لینوکس ها است. دلیل وجودی برخی از توزیع‌های لینوکس این است که آن‌ها به برخی از جنبه‌های یک نسخه موجود علاقه‌مند بوده و در عین حال نیز برخی از پکیج‌های نرم‌افزاری را جایگزین کرده‌اند. در عین حال، توزیع‌های لینوکسی می‌توانند بسته به اهدافشان، متفاوت باشند. به‌عنوان مثال، Linux Mint مبتنی بر Ubuntu است، اما از ابزارهای سیستمی، محیط‌های دسکتاپی و یک تم سبز نعنایی برخوردار است. هدف اصلی این توزیع این است که نقطه شروعی را برای کاربران ویندوز و macOS که تازه قصد استفاده از لینوکس را دارند، فراهم کند.
به طرز مشابهی، Debian سعی دارد که یک توزیع بسیار پایدار باشد، بنابراین از نرم‌افزارهای قدیمی‌تر استفاده می‌کند. فرای قلمرو توزیع‌های جهانی، برخی از پروژه‌های لینوکسی، اهداف خاصی دارند. مثلا توزیع‌های گیمینگ همانند Steam OS و یا توزیع‌های چند رسانه‌ای همانند Fedora Design Suite، از جمله این موارد هستند.
فلسفه متن-باز بودن در مقابل اختصاصی بودن
در حالی که خود GNU/Linux شاید مشهورترین پروژه متن-باز باشد، اما تمامی توزیع‌ها لزوما 100 درصد این‌گونه نیستند. رهبران توسعه‌دهنده توزیع‌های لینوکس، موضع‌هایی متفاوت بر سر متن-باز بودن پروژه‌های خود دارند. همین موضوع می‌تواند برای طرفداران پروژه‌های متن-باز، از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
به‌عنوان نمونه، Ubuntu مشکلی با قرار دادن نرم‌افزارهای خصوصی در بطن خود ندارد. مثلا کلاینت Steam و درایورهای گرافیکی شرکت‌های انویدیا و AMD نیز در این توزیع، قابل نصب هستند. از طرفی دیگر، Fedora یک سیاست محکم متن-باز بودن را در پیش گرفته و بنابراین اجازه نصب نرم‌افزارهای خصوصی را نمی‌دهد.
البته در نهایت می‌توانید باب میل خود، با توزیع لینوکسی دلخواه، تعامل داشته باشید. فارغ از سیاست‌های یک پروژه، سدی در برابر راه شما قرار نخواهد گرفت. به‌صورت خلاصه، شاید بسیاری از نسخه‌های لینوکس، به سیاست متن-باز بودن وفادار باشند، اما همگی از این قاعده پیروی نمی‌کنند.
این مطلب را نیز بخوانید: چگونه از دستور Type در لینوکس استفاده کنیم؟
موارد اشتراک تمامی توزیع‌ها در چیست؟ Linux Kernel
در بالا به موارد تفاوت لینوکس ها پرداختیم. با این وجود، بازهم می‌توان همه آن‌ها را لینوکس نامید، اما چرا؟ همه این نسخه‌ها حداقل در یک چیز مشترک هستند: هسته لینوکس. این نرم‌افزار را می‌توان هسته این سیستم‌عامل به حساب آورد. در واقع هسته لینوکس به‌عنوان پلی عمل کرده و نرم‌افزار مورد استفاده شما (مثلا مرورگر اینترنت) را به سخت‌افزار رایانه شما، ارتباط می‌دهد. همچنین هسته لینوکس، درایورهای سخت‌افزاری بسیاری را نیز در خود جای می‌دهد. بنابراین می‌توانید از سخت‌افزارهای گوناگون، استفاده کنید.
به همین دلیل است که به‌روز نگه داشتن هسته و یا کامپایل کردن آن به دست خودتان (در صورت وجود نیازهایی مخصوص)، این‌چنین حائز اهمیت است. توسعه‌دهندگان سرتاسر جهان، در زمینه توسعه هسته لینوکس با یکدیگر و همچنین با خالق آن یعنی لینوس توروالدس (Linus Torvalds) نیز همکاری می‌کنند.
از تفاوت‌ها استفاده کرده و توزیع مناسب خود را برگزینید
در بالا سعی کردیم تا به تفاوت لینوکس ها بپردازیم. آگاهی از چگونگی این تفاوت‌ها می‌تواند شما را در دسترسی به تجربه‌ای بهتر، یاری کند. در غیر این صورت شاید تجربه کاری شما آسیب ببیند.
تمامی توزیع‌ها برای همگان مناسب نیستند، بنابراین باید کمی دقت و حوصله به خرج داده و گزینه‌ای را انتخاب کنید که با علایق و نیازهای شما، بیشترین تطابق را داشته باشد. البته اگر فرصتش را داشته باشید، آنگاه امتحان کردن نسخه‌های مختلف می‌تواند بهترین ایده را در زمینه انتخاب یک توزیع مناسب، در اختیار شما قرار دهد.
