سیاره زهره در طول این سالها، تغییرات زیادی کرده است، ما میتوانیم چیزهای زیادی در مورد تغییر اقلیم از این سیاره یاد بگیریم. ونوس یا سیاره زهره در حال حاضر دارای دمای سطح 450 درجه سانتیگراد (دمای اجاق گاز) و جو تحت سلطه دی اکسید کربن (96 درصد) با تراکم 90 برابر زمین است. در ادامه با آیتیرسان همراه باشید.
سیاره ونوس مکانی بسیار عجیب و کاملا غیرقابل سکونت است، اما در ابرها حدود 60 کیلومتری که اخیرا فسفین کشف شده است ممکن است حیات میکروبی شناور را نشان دهد. اما این سطح کاملاً غیرقابل سکونت نیست.
با این حال، زهره احتمالا روزی دارای آب و هوایی شبیه کره زمین ما بوده است. با توجه به مدلسازی اخیر آب و هوا، در بیشتر تاریخ زهره دارای دمای سطح مشابه زمین امروزی بوده است. همچنین احتمالاً دارای اقیانوسها، باران، شاید برف و قارهها و زمین ساخت ورقهای و حتی احتمالا شاید دارای حیات سطحی بوده باشد.
کمتر از یک میلیارد سال پیش به دلیل اثرات گلخانهای، آب و هوا به طرز چشمگیری تغییر کرد. میتوان حدس زد که یک دوره فشرده آتشفشانی به اندازه کافی دیاکسید کربن را به اتمسفر میفرستاد تا باعث این رویداد بزرگ تغییر آب و هوا شود که اقیانوسها را بخار کرده و باعث پایان چرخه آب شد.
شواهد موجود نشاندهنده تغییرات سیاره زهره است!
سارا خواجا (Sara Khawja)، دانشجوی کارشناسی ارشد با نظارت کلار سامسون (Claire Samson)، متخصص زمین شناسی به دنبال شواهدی در سنگهای سیاره زهره برای این رویداد پیشنهادی تغییرات آب و هوایی بودند.
از اوایل دهه 1990، تیم تحقیقاتی دانشگاه کارلتون و اخیراً تیم سیبری در دانشگاه ایالتی تومسک، نقشهبرداری و تفسیر تاریخ زمینشناسی و زمینساختی سیاره زهره را انجام دادهاند.
در مأموریتهای شوروی ونرا و وگا در دهههای 1970 و 1980 در ونوس فرود آمدند، عکاسی کردند و قبل از اینکه کاوشگر به دلیل دما و فشار بالا از کار بیفتند، ترکیب سنگها را ارزیابی کردند. با این حال، جامعترین منظره از سطح زهره توسط فضاپیمای ماژلان ناسا در اوایل دهه 1990 ارائه شده است که با استفاده از رادار از لایه ابر متراکم دیدن کرده بود و تصاویر دقیق بیش از 98 درصد از سطح زهره را نشان داد.
سنگهای قدیمی
جستجوی ما برای یافتن شواهد زمین شناسی از وقایع بزرگ تغییر آب و هوا باعث شد تا ما تمرکز خود را بر روی قدیمیترین نوع سنگهای موجود در ناهید به نام tesserae بگذاریم که دارای ظاهری پیچیده و حاکی از یک تاریخ زمینشناسی طولانی و پیچیده هستند. گمان کردیم که این قدیمیترین صخرهها بیشترین شانس را برای حفظ شواهد فرسایش آب دارند که این یک فرایند مهم در زمین است و باید قبل از واقعه بزرگ تغییرات آب و هوایی در ناهید اتفاق میافتاد.
با توجه به دادههای ارتفاع به دست آمده، برای شناسایی درههای رودخانه قدیمی از یک روش غیر مستقیم استفاده کردیم. متوجه شدیم که جریانهای گدازه جوانتر از دشتهای آتشفشانی اطراف، درههای حاشیه رودخانهها را پر کرده بود.
در کمال حیرت، این الگوهای دره tesserae بسیار شبیه به الگوی جریان رودخانه در زمین بود و احتمالا این درههای در اثر فرسایش رودخانه در یک زمان با شرایط آب و هوایی مانند زمین تشکیل شدهاند. گروههای تحقیقاتی در دانشگاههای ایالتی کارلتون و تومسک در حال مطالعه جریانهای گدازه tesserae برای یافتن هرگونه شواهد زمینشناسی هستند.
شباهتهای زهره به زمین
برای درک اینکه چگونه آتشفشانی در ناهید میتواند چنین تغییری در آب و هوا ایجاد کند، میتوان به نمونههای زمینی مراجعه کرد. میتوان در فورانهای فوقالعاده آتشفشان شباهتهایی را یافت مانند آخرین فوران در Yellowstone که 630 هزار سال پیش اتفاق افتاده است.
اما چنین آتشفشانی در مقایسه با مناطق بزرگ آذرین (LIP) که تقریباً هر 20 تا 30 میلیون سال یک بار اتفاق میافتد، ناچیز است. این رویدادهای فورانی میتواند به اندازه کافی دیاکسید کربن آزاد کنند تا باعث تغییرات فاجعهبار آب و هوایی در زمین از جمله انقراض جمعی شوند. برای مقایسه باید کوچکترین ایالتهای آذرین وسیع ماگمای کافی تولید کنند تا کل کانادا را تا عمق حدود 10 متر پوشش دهد. بزرگترین ایالتهای آذرین شناخته شده به اندازه کافی ماگما تولید میکنند که بتواند منطقهای به اندازه کانادا تا عمق نزدیک به هشت کیلومتر را پوشش دهد.
شباهتهای ایالتهای وسیع آذرین در سیاره زهره شامل آتشفشانهای تکی است که تا 500 کیلومتری گسترده شدهاند، کانالهای گسترده گدازه که تا 7000 کیلومتر طول دارند و همچنین مناطق شکاف (جایی که پوسته از هم جدا میشود) تا 10 هزار کیلومتر طول نیز وجود دارد.
اگر آتشفشانی مانند ایالتهای وسیع آذرین علت وقوع رویداد بزرگ تغییر آب و هوایی در سیاره زهره باشد، پس آیا تغییرات آب و هوایی مشابهی ممکن است در سیاره ما نیز رخ دهد؟
میتوان در میلیونها سال آینده صحنهای را تصور کرد که چندین مناطق بزرگ آتشفشانی به طور تصادفی در یک زمان فوران کنند و سپس منجر به تغییرات آب و هوایی زمین شوند و شرایطی مانند شرایط زهره کنونی ایجاد کند.