در حال حاضر آلودگی اقیانوس‌ها رو به افزایش است و خطری آشکار و خطرناک برای سلامتی انسان محسوب می‌شود. اما میزان این خطر هنوز کاملا درک نشده است. مطالعه اخیر ما اولین ارزیابی جامع از تأثیرات آلودگی اقیانوس‌ها بر سلامت انسان را ارائه می‌دهد.
آلودگی اقیانوس ترکیب پیچیده‌ای از فلزات سمی، پلاستیک، مواد شیمیایی تولید شده، نفت، زباله‌های شهری و صنعتی، سموم دفع آفات، کودها، مواد شیمیایی دارویی، رواناب‌های کشاورزی و فاضلاب است. بیش از 80 درصد از منابع زمینی ناشی می‌شود و از طریق رودخانه‌ها، رواناب‌ها، رسوبات جوی، جایی که آلاینده‌های هوا توسط باران و برف به اقیانوس وارد می‌شوند و تخلیه مستقیم، مانند آلودگی در تصفیه خانه‌های فاضلاب، به اقیانوس‌ها می‌رسد. آلودگی اقیانوس در نزدیکی سواحل شدیدترین و در امتداد خط ساحلی کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط بسیار متراکم است.
آلودگی اقیانوس‌ها را می‌توان فراتر از حوزه‌های قضایی-ملی در اقیانوس‌های آزاد، عمیق ترین سنگرهای اقیانوسی و در سواحل جزایر دور افتاده نیز یافت. آلودگی اقیانوس‌ها هیچ مرزی نمی‌شناسد.
به این مطلب نیز توجه کنید: بزرگترین اقیانوس جهان در معرض خطر قرار دارد!
خطرناک‌ترین آلودگی اقیانوس‌ها
زباله‌های پلاستیکی بارزترین عنصر آلودگی اقیانوس‌ها است. سالانه بیش از ده میلیون تن پلاستیک وارد دریاها می‌شود. بیشتر این به ذرات ریز پلاستیک تجزیه می‌شود و در رسوبات ساحلی و اعماق دریا تجمع می‌یابد.
برخی از قطعات بزرگ برای دهه‌ها در آب شناورند و در نهایت به عنوان غلظت‌های عظیم در جاهایی که همگرایی و گردش جریان دارند، انجام می‌شود. اقیانوس آرام به اصطلاح تکه زباله یک نمونه مشهور است. میکروپلاستیک‌ها حاوی مواد شیمیایی سمی متعددی هستند که به پلاستیک‌ها اضافه می‌شوند تا انعطاف پذیر، رنگارنگ، ضد آب یا در برابر شعله مقاوم شوند. این‌ها شامل مواد سرطان‌زا، سموم عصبی و اختلالات غدد درون ریز هستند؛ مواد شیمیایی که با هورمون‌ها تداخل دارند و می‌توانند باعث سرطان، نقایص مادرزادی و کاهش باروری شوند.
این ذرات مملو از مواد شیمیایی وارد زنجیره غذایی می‌شوند و در ماهی و صدف تجمع می‌یابند. هنگامی که انسان غذاهای دریایی آلوده به این مواد را می‌خورد، میلیون‌ها ذره ریز پلاستیک و بسیاری از مواد شیمیایی موجود در آنها وارد بدنش می‌شود. اگرچه هنوز بحث در مورد آسیب‌های ناشی از ریزپلاستیک به انسان وجود دارد، قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی خطر ابتلا به همه بیماری‌هایی را که ایجاد می‌کنند افزایش می‌دهد. تقریباً همه ما امروزه میکروپلاستیک در بدن خود داریم.
جیوه در اقیانوس‌ها به طور گسترده‌ای وجود دارد و عامل اصلی آن سوختن زغال سنگ در خانه‌ها و صنایع است. تمام زغال‌سنگ حاوی جیوه است و وقتی می‌سوزد، جیوه بخار می‌شود، وارد جو می‌شود و در نهایت وارد دریا می‌شود. استخراج طلا منبع دیگری است، زیرا از جیوه برای حل طلا از سنگ معدن استفاده می‌شود.
جیوه می‌تواند در ماهی‌های درنده مانند ماهی تن و شمشیر که به نوبه خود توسط ما خورده می‌شوند، به مقدار زیادی تجمع یابد. ماهی‌های آلوده به خصوص اگر توسط مادران باردار خورده شوند می‌توانند خطرناک باشند. قرار گرفتن در معرض جیوه در نوزادان در رحم می‌تواند به مغز در حال رشد آسیب برساند، ضریب هوشی را کاهش داده و خطرات اوتیسم، بیش فعالی و سایر اختلالات یادگیری را افزایش دهد. قرار گرفتن در معرض جیوه بزرگسالان خطر بیماری‌های قلبی و زوال عقل را افزایش می‌دهد.
آلاینده‌های نفتی ناشی از نشت نفت با کاهش ظرفیت فتوسنتز، میکروارگانیسم‌های دریایی را که اکسیژن زمین را تولید می‌کنند تهدید می‌کنند. این میکروارگانیسم‌های مفید از انرژی خورشید برای تبدیل کربن دی اکسید اتمسفر به اکسیژن استفاده می‌کنند و همچنین تحت تأثیر آلاینده‌های آلی و سایر مواد شیمیایی قرار دارند. وقتی نشت عمده نفت وجود دارد، تأثیر آن می‌تواند بسیار زیاد باشد. آلودگی سواحل ناشی از زباله‌های صنعتی، رواناب‌های کشاورزی، سموم دفع آفات و فاضلاب، دفعات شکوفایی جلبک‌های مضر قرمز، قهوه‌ای و سبز را افزایش می‌دهد. این جلبک‌ها سموم قدرتمندی مانند ciguatera و domoic acid تولید می‌کنند که در ماهی و صدف تجمع می‌یابد. این سموم در هنگام بلع می‌توانند باعث زوال عقل، فراموشی، فلج و حتی مرگ سریع شوند. با استنشاق آن نیز می‌تواند منجر به ایجاد آسم شود.
میکروارگانیسم‌های خطرناک از ترکیبی از آلودگی ساحل و گرم شدن دریاها ناشی می‌شوند که گسترش آنها را تشویق می‌کند. باکتری‌های مضر مانند گونه ویبریو که در آب‌های گرمتر یافت می‌شود و مسئول لرزش، یک بیماری بالقوه کشنده است، اکنون در شمال غربی ظاهر شده و باعث عفونت‌های تهدید کننده زندگی می‌شود. خطر زیادی وجود دارد که بیماری وبای ناشی از ویبریو به مناطق جدیدی که قبلاً تحت تأثیر آن نبوده، سرایت کند. تأثیرات بهداشتی ناشی از آلودگی اقیانوس‌ها به طور نامتناسبی بر روی مردم بومی، جوامع ساحلی و جمعیت‌های آسیب پذیر در جنوب کره جنوبی می‌افتد و این امر باعث برجسته شدن مقیاس سیاره‌ای این بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌شود.
اراده سیاسی و شواهد علمی
اگرچه یافته‌های این گزارش نگران‌کننده است، خبر خوب این است که می‌توان از آلودگی اقیانوس‌ها مانند سایر انواع آلودگی کنترل و جلوگیری کرد. ممنوعیت استفاده از پلاستیک‌های یکبار مصرف و مرتب‌سازی بهتر زباله می‌تواند آلودگی را در منبع آن، به ویژه ضایعات پلاستیکی، چه در خشکی و چه در دریا مهار کند. دولت‌ها با به کارگیری استراتژی‌های کنترل مبتنی بر قانون، سیاست، فناوری و اجرای هدفمند، سایر اشکال آلودگی را مهار کرده‌اند. به عنوان مثال، ایالات متحده از زمان تصویب قانون هوای پاک در 1970، آلودگی هوا را تا 70 درصد کاهش داده است. این اقدامات جان هزاران نفر را نجات داده است. این اقدامات بسیار مقرون به صرفه هستند.
کشورهای جهان اکنون از همین ابزارها برای کنترل آلودگی اقیانوس‌ها استفاده می‌کنند. بندر بوستون در ماساچوست و بندر ویکتوریا در هنگ کنگ تمیز شده است. خورهای خلیج چساپیک در ایالات متحده تا دریای داخلی ستو در ژاپن جانی دوباره گرفته‌اند. برخی از صخره‌های مرجانی، از جمله در ساموآ آمریکا که هوشیاری، حفاظت و پاسخ سریع در رابطه با تهدیدهای مختلف آلودگی اتفاق افتاده است، بازسازی شده‌اند.
این موفقیت‌ها موجب رونق اقتصادی، افزایش گردشگری، بازیابی شیلات و بهبود سلامت شده است. آنها نشان می‌دهند که کنترل گسترده آلودگی اقیانوس‌ها عملی است و مزایای آنها قرن‌ها ادامه خواهد داشت. مطالعه ما برخی توصیه‌های روشن را برای جلوگیری و کنترل آلودگی اقیانوس‌ها، از جمله انتقال به انرژی پاک‌تر، توسعه گزینه‌های مقرون به صرفه برای پلاستیک‌های مبتنی بر سوخت فسیلی، کاهش تخلیه انسانی، کشاورزی و صنعتی و گسترش مناطق حفاظت شده دریایی ارائه می‌دهد.
حفاظت از کره زمین یک نگرانی جهانی است و مسئولیت جمعی ماست. رهبرانی که شدت آلودگی اقیانوس‌ها را تشخیص می‌دهند، خطرات فزاینده آن را تصدیق می‌کنند، جامعه مدنی را درگیر می‌کنند و برای جلوگیری از آلودگی در مبدأ اقدام جسورانه و مبتنی بر شواهد برای جلوگیری از آلودگی اقیانوس‌ها و حفاظت از سلامتی ما ضروری هستند.
