در این مقاله به پرسشی که برای همه ما پیش آمده پاسخ می‌دهیم: معنی استوک چیست و خرید کالای استوک چه مزایا و خطرهایی دارد و اصلا دلیلی هست که جنس استوک بخریم یا خیر؟!
حتماً شما هم تاکنون هنگام خرید وسایل الکترونیکی گران‌قیمت مورد نظر خود، با کلمه «استوک» و کالاهای استوک برخورد داشته‌اید. اگر قیمت کالاهای استوک را هم دیده باشید، احتمالاً بسیار کنجکاو و به نوعی مشتاق شده‌اید که درمورد این کالاها اطلاعات بیش‌تری کسب کنید.
حتی اگر با واژه «Stock» هم آشنا باشید، احتمالاً نتوانسته‌اید منظور از کالای استوک را متوجه شوید و هم‌چنان سردرگم هستید که کالاهای استوک دقیقاً چه مدل کالاهایی هستند و مهم‌تر از آن چرا این کالاها قیمت ارزان‌تری نسبت به کالای آکبند دارند.
آیا این قیمت ارزان کالاهای استوک، کیفیت پایین هم به همراه دارد؟ لپ‌تاپ یا گوشی استوک بخریم یا خیر؟ خرید کالای استوک چه‌قدر ریسک دارد و سود آن در چیست؟ چرا یک فروشگاه باید کالاهای استوک را با قیمت پایین به فروش برساند؟ آیا منظور از استوک همان کالای دست دوم است؟
در این مقاله به تمام پرسش‌ها و گمان‌های مختلف پیرامون کالاهای استوک، از گوشی و تبلت گرفته تا لپ‌تاپ یا قطعات گران‌قیمت کامپیوتر، صادقانه و به زبان ساده پاسخ خواهیم داد.
معرفی کلمه استوک (Stock)
بهترین راه برای شناخت هر عبارتی، شروع از کلمات و ریشه‌یابی آن در زبان است؛ اما همان‌گونه که در مقدمه گفتیم، متاسفانه معنی واژگانی این‌جا خیلی به کار ما نخواهد آمد. دلیل آن را در ادامه با هم مرور خواهیم کرد.
استوک (Stock) در لغت به معنی کالای آماده فروش یا موجودی کالا در انبار است و در بازار سرمایه هم برای بیان ارزش سهام به کار می‌رود. حال مشکل ما از جایی شروع می‌شود که استفاده از این کلمه در زبان معاملات در کشور ما ارتباط چندانی با معنی لغوی آن ندارد. حتی شاید بتوان گفت از این لغت در مواردی از سوی فروشنده در راستای یک بازی زبانی برای پوشاندن بار منفی کلمه «دست دوم» استفاده می‌شود!
از آن‌جایی که معنی لغوی این کلمه کمکی به ما نمی‌کند، اکنون بهتر است به معنای واقعی کالای استوک و اتفاقی که روزانه در بازار خرید و فروش ما رخ می‌دهد، بپردازیم.
منظور از جنس استوک چیست ؟
به طور کلی هر کالایی که در گروه کالاهای آکبند و نوی آماده فروش نباشد و بخواهد به فروش برسد، به عنوان چیزی که ما در ایران آن را به عنوان «کالای استوک» می‌شناسیم، فروخته می‌شود. بگذارید این کالاهایی که گفتیم آماده فروش هستند اما به عنوان کالای آکبند در نظر گرفته نمی‌شوند را به زبان ساده شرح دهیم و تقسیم‌بندی کنیم.
کالایی که ما به عنوان آکبند و نو می‌شناسیم، چند ویژگی دارد که با آن‌ها آشنا هستیم:
- از لحاظ ساخت و استاندارد تولید تایید شده است و کیفیت لازم را دارد.
- این کالا توسط فرد دیگری قبلاً به هیچ عنوان استفاده نشده است.
- از رده خارج نشده است و هم‌چنان بنا بر طول عمر مفید و تاریخ انقضای خود، مهلت مصرف دارد.
- جعبه آن به هیچ عنوان باز نشده و هیچ کسی پس از بسته‌بندی، حتی برای تست یا نمایش، از آن استفاده نکرده است.
پس محصولی که این 4 شرط بالا را داشته باشد، همه ما به عنوان کالای آکبند می‌شناسیم و معمولاً با خیال راحت‌تر اقدام به خرید آن می‌کنیم.
اکنون کالایی را تصور کنید که شاید حتی از نظر کارایی و کیفیت مانند یک کالای نو باشد، اما یکی از این شروطی که با هم مرور کردیم را نداشته باشد، آنگاه چه اتفاقی برای این کالا خواهد افتاد؟ پاسخ همانی است که خودتان حدس می‌زنید، آن کالا به عنوان کالای استوک در ایران با قیمت ارزان‌تر فروخته خواهد شد.
انواع کالاهای Stock
اکنون بهتر است برای نقض هرکدام از 4 شرط بالا مثالی بزنیم تا بهتر متوجه شویم شرایط یک کالای استوک و تفاوت آن با کالای آکبند چیست و درواقع به انواع مختلف کالاهای استوک بپردازیم.
-
کالایی که از ابتدا به عنوان کالای نو به فروش نرسیده است
یک کیف یا کفش برند را تصور کنید که باید مراحل مختلف و حساس دوخت را پشت سر بگذارد تا با قیمتی بالا به عنوان یک کیف یا کفش لوکس به فروش برسد. اما آیا تمام کیف‌ها و کفش‌های یک برند معتبر و معروف، به سلامت پروسه تولید و دوخت را پشت سر می‌گذارند؟ قطعاً این‌طور نیست و تعدادی از آن‌ها دچار مشکلاتی در مراحل تولید یا دوخت خواهند شد و دیگر استاندارد لازم برای رفتن به ویترین مغازه‌ها را نخواهند داشت. پس به عبارتی این اتفاق همان شرط اول ما را که بالاتر اشاره کرده بودیم، نقض می‌کند.
راه پیش روی هر شرکتی برای اتفاقاتی از این قبیل، آن است که محصول خود را با تخفیف و کاهش قیمتی قابل توجه یا آنگونه که ما آن را می‌شناسیم، به عنوان کالای استوک بفروشند. این کاهش قیمت هم طبیعتاً بسته به آسیبی است که به آن محصول در پروسه تولید رسیده است.
پس درواقع یک کالای استوک، ممکن است در همان مراحل تولید دچار مشکل شده باشد و به این دلیل به لیست محصولات استوک منتقل شده باشد. این مشکل هم از یک خط کوچک روی بدنه لپ‌تاپ گرفته تا پارگی قسمتی از یک لباس می‌تواند متفاوت باشد. حتی در برخی موارد ممکن است این مشکل در کارخانه رفع شده باشد، ولی بازهم جنس به صورت استوک فروخته شود.
-
کالای آکبندی که پس از فروش، توسط مشتری پس داده شده است
همه ما از سیاست‌های مرجوع کردن یک کالا یا تعویض آن توسط شرکت تولیدکننده مطلع هستیم. اکثر کمپانی‌های مطرح دنیا برای جلب رضایت مشتری خود، شرایط بسیار ساده‌ای برای پس دادن کالا فراهم می‌کنند؛ به گونه‌ای که تقریباً می‌توانید بدون هیچ دلیلی کالای نویی که به تازگی خریده‌اید را تحویل دهید و تمام پول خود را پس بگیرید.
حالا همان‌طور که خودتان حدس می‌زنید، اگر چنین اتفاقی بی‌افتد، شرط دومی که بالا به آن اشاره کردیم درمورد این کالا نقض شده است و فروشنده دیگر نمی‌تواند آن را در کنار کالاهای آکبند خود به فروش برساند. در این شرایط کالای پس داده شده به انباری جدا خواهد رفت و توسط کارشناسان بررسی خواهد شد. در صورتی که مشکلی در آن وجود نداشته باشد یا مشکل آن حل شود یا حتی اگر مشکلی جزئی در آن باقی بماند، این کالا به عنوان کالای استوک با قیمتی پایین‌تر به فروش خواهد رسید.
میزان افت قیمت یا تخفیف این کالاها هم بسته به مشکل محصول و یا مدت زمان پس داده شدن آن متغیر خواهد بود. به برخی از این کالاها، اصطلاحاً اوپن‌باکس یا جعبه‌باز نیز گفته می‌شود. این کالاها معمولاً مشکلاتی خیلی جزئی دارند یا حتی در بعضی موارد، مطلقاً هیچ مشکلی ندارند و به دلیل عدم تطابق با سلیقه خریدار پس داده شده‌اند.
-
کالای نویی که به فروش نرفته و مدت خدمات و یا طول عمر آن به پایان رسیده است
مشخصاً به سراغ حالت نقض شرط سوم لیست بالا برای یک کالای آکبند می‌رویم. زمانی که مدت خدمات پس از فروش یک کالا به پایان برسد و هم‌چنان به فروش نرفته باشد یا حتی طول عمر مفید آن سپری شده باشد، شرکت فروشنده چاره‌ای جز خارج کردن آن محصول از لیست محصولات آکبند قابل فروش خود ندارد. پس از آن، این محصولات به عنوان کالاهای استوک به فروش خواهند رسید.
پس تا به این‌جا انواع مختلف کالاهای استوک و اتفاقاتی که ممکن است رخ بدهد تا یک محصول از لیست کالاهای نو خارج شود و به عنوان استوک فروخته شود را بررسی کردیم. اگر حالت چهارم شروط بالا که به آن اشاره کردیم نقض شود، یعنی مثلاً محصولی برای نمایشگاه و یا آموزش از آن استفاده شده باشد، به عنوان «کالای نمایشگاهی» از آن یاد می‌شود و معمولاً فروش آن در بین کالاهای استوک جایی ندارد (البته در خارج از کشور).
کیفیت کالاها و گریدبندی
اساساً به این سوال که «سطح کیفی کالاهای استوک چیست؟» نمی‌توان پاسخ مشخصی داد. همان‌طور که در مثال‌های مختلف به دفعات اشاره کردیم، کیفیت کالاهای استوک با یک‌دیگر بسیار تفاوت دارند. کالایی که پس از یک سال استفاده به دلیل نقض فنی پس داده شده است با کالایی که پس از 2 روز به دلیل مشکل جعبه آن پس داده شده، قابل مقایسه نیستند. طیف وسیعی از ایرادات در کالاهای استوک می‌توانند یافت شوند. ممکن است یک گوشی آیفون استوک مطلقاً هیچ ایرادی نداشته باشد، از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که یک کامپیوتر استوک به طور کلی یک مشکل سخت‌افزاری بزرگ داشته باشد.
کالاهای استوک در همه جای دنیا گریدبندی دارند و هر محصول گرید (grade) مخصوص خود را بین A تا D از کارشناسان دریافت می‌کند که نشان‌دهنده سلامت و کیفیت آن است. در فروشگاه‌های داخلی این طبقه‌بندی گوناگون است و گاهی گریدهایی از A یا +A (سلامت قابل قبول) تا +++A (کیفیت عالی) می‌بینید.
قیمت کالاهای استوک؛ ارزانی هیچ‌وقت بی‌دلیل نیست!
طبیعتاً دلیل اصلی محبوبیت و رونق کالاهای استوک، قیمت پایین آن است. اما ملاک قیمت‌گذاری کالاهای استوک چیست؟
همان‌طور که گفتیم ممکن است یک کالای استوک هیچ تفاوتی در کارکرد و کیفیت با یک کالای نوی آکبند نداشته باشد؛ اما طبیعتاً در این شرایط نباید انتظار داشته باشید که آن کالا را با 80 درصد تخفیف بتوانید بخرید! به طور کلی درصد افت قیمت کالاهای استوک می‌تواند بسیار متفاوت باشد. مطابق انتظار، کارشناسان کالاهای استوک را نسبت به کیفیت و گرید آن‌ها قیمت‌گذاری می‌کنند. پس وقتی کالای استوکی کم‌تر از نصف مدل آکبند خود قیمت دارد، قطعاً بی‌دلیل نیست؛ اما این امکان هم وجود دارد که آن مشکل برای شما خیلی مهم نباشد.
فروشگاه‌های استوک؛ کالای استوک یا دست دوم؟
مواردی که تاکنون بیان کردیم، استاندارد و تعریف کلی یک کالای استوک بود. در هر نقطه‌ای از کشور ما هم که کالاهای استوک به فروش می‌رسند، فروشنده ادعا می‌کند که گریدبندی درست رعایت شده و به شما اطمینان خواهد داد که محصول مورد نظر، دست دوم نیست!
این‌که شما چه‌قدر این موضوع را باور کنید، به خودتان و اعتبار فروشنده بستگی دارد. واقعیت آن است که متاسفانه در کشور ما که اغلب محصولات با واسطه و به وسیله دلالان خرید و فروش می‌شود، نمی‌توان اطمینان داشت که کالای دست دوم به عنوان استوک به فروش نرسد.
گوشی یا لپ‌تاپ استوک بخریم یا خیر؟
تا به این‌جا شرایط مختلف را بررسی کرده‌ایم که در نهایت به این سوال مهم پاسخ دهیم که آیا خرید اجناس استوک به نفع شما خواهد بود یا به ضرر شما. در جدول زیر هر بخش، شرایط خوب و یا خطرهایی که ممکن است در خرید یک محصول استوک با آن مواجه شوید را بیان کردیم. اکنون بیایید نگاهی به این جدول داشته باشیم تا به یک جمع‌بندی کلی برسیم:
| مزایای خرید محصول استوک چیست؟ | خطرهای خرید کالای استوک چیست؟ |
| + قیمت ارزان‌تر؛ یک کالای استوک حتی ممکن است تا 70 درصد ارزان‌تر فروخته شود
+ ممکن است کیفیت محصولی که به عنوان استوک می‌خرید، هیچ فرقی با محصول آکبند نداشته باشد |
– قابل اعتماد نبودن اکثر فروشگاه‌های داخلی؛ ممکن است اجناس دست دوم را به عنوان استوک به شما بفروشند!
– ریسک داشتن مشکلات بزرگ برای محصولات حساس و دیجیتالی – فاقد گارانتی معتبر |
صادقانه بگوییم، پاسخ این پرسش با «بلی» یا «خیر» ممکن نیست؛ چرا که فاکتورهای متعدد و بسیار مهمی در تعیین آن نقش دارند. مهم‌ترین مشکلی که در مواجهه با فروشگاه‌های داخلی فروشنده کالای استوک به آن برمی‌خوریم، قابل اعتماد نبودن آن‌هاست!
اگر ASUS داخل کشور ما نمایندگی داشت و به طور رسمی محصولات استوک خود را به فروش می‌رساند، قطعاً به شما پیشنهاد می‌کردیم که آن‌ها را خریداری کنید! فرض کنید مثلاً یک لپ‌تاپ گیمینگ که یک خط بزرگ پشت آن افتاده را می‌توانستید با قیمتی بسیار پایین‌تر و با همان کارایی بخرید. این احتمالاً ایده‌آل همه ما خواهد بود؛ اما در شرایطی که نه می‌توان به فروشگاه واسطه و گریدبندی آن‌ها اعتماد کرد و نه می‌توان دانست مشکل اصلی محصول چیست، شما ریسک بسیار بزرگی را با خرید یک گوشی هوشمند استوک بدون گارانتی خواهید پذیرفت.
تلاش ما در این مقاله آشنایی هرچه بیش‌تر شما با مفهوم کالاهای استوک و سود و ضررهای احتمالی خرید آن و پاسخ به این سوال که «استوک چیست؟» بود. به شما پیشنهاد می‌کنیم تمام فاکتورهایی که با هم مرور کردیم را در ذهن خود داشته باشید و شرایط را بررسی کنید. اعتبار فروشگاهی که قصد خرید از آن را دارید، مهم‌ترین فاکتور برای موفقیت یا شکست بزرگ خرید شما خواهد بود.
اگر اطلاعات بیش‌تر یا تجربه‌ای در خرید و استفاده از کالاهای استوک دارید، از گوشی یا لپ‌تاپ گرفته تا پوشاک، با ما و سایر مخاطبان آی‌تی‌رسان درمیان بگذارید. اگر هم برای خرید محصولی در دوگانگی به سر می‌برید، می‌توانید در بخش نظرات شرایط خود را شرح دهید و از سایر مخاطبان و کارشناسان ما راهنمایی بگیرید.
عالی، جهان بازار استوک بهترین قیمت عمده مانیتور، لپ تاپ و آی مک استوک رو داره