کمیسیون حفاظت از داده‌های ایرلند (DPC)، نهاد اصلی نظارتی بر حریم خصوصی اطلاعات برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری که مقر اروپایی‌شان در دوبلین قرار دارد، حکمی قاطع علیه شبکه اجتماعی محبوب تیک تاک صادر کرده است. این پلتفرم ویدئوی کوتاه با جریمه‌ای سنگین به مبلغ ۵۳۰ میلیون یورو (معادل تقریبی ۶۰۰ میلیون دلار آمریکا) مواجه شده است. این مجازات مالی عظیم در پی تحقیقات DPC و به دلیل تشخیص نقض قوانین سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا در زمینه حفاظت از داده‌ها، موسوم به GDPR، اعمال شده است.
طبق یافته‌های رگولاتور ایرلندی، تیک تاک اطلاعات شخصی کاربران اروپایی خود را به سرورهایی در کشور چین منتقل کرده است، اقدامی که مغایر با مقررات اتحادیه اروپا تلقی می‌شود. اکنون به تیک تاک فرصت شش ماهه‌ای داده شده تا فرآیندهای مربوط به پردازش و انتقال داده‌های خود را با چارچوب قانونی اروپا منطبق سازد؛ مگر آنکه تصمیم به ارائه درخواست تجدید نظر در مورد این حکم بگیرد.
تحقیقات و بررسی‌های صورت گرفته توسط DPC نشان داد که تیک تاک نتوانسته اطمینان لازم را ایجاد کند که داده‌های منتقل شده به چین در سطحی از امنیت و حفاظت قرار دارند که معادل با استانداردهای تعیین شده در اتحادیه اروپا باشد. یکی از نگرانی‌های کلیدی که در طول این فرآیند و توسط مراجع قضایی مطرح شد، امکان دسترسی احتمالی دولت چین به داده‌های کاربران اروپایی بود. این نگرانی به ویژه با توجه به وجود قوانین ضدتروریسم و ضدجاسوسی در چین تشدید شد که می‌تواند به دسترسی مقامات دولتی به اطلاعات ذخیره شده در این کشور منجر شود. این فقدان تضمین کافی در مورد امنیت و کنترل داده‌ها، یکی از دلایل اصلی صدور این حکم سنگین بوده است.
جریمه ۵۳۰ میلیون یورویی اعمال شده بر تیک تاک دارای دو بخش مجزا است. مبلغ ۴۸۵ میلیون یورو از این رقم به طور مشخص به دلیل اقدام تیک تاک در انتقال غیرقانونی داده‌ها به خارج از حوزه قضایی اتحادیه اروپا اختصاص یافته است. ۴۵ میلیون یورو باقی‌مانده نیز بابت عدم شفافیت کافی در سیاست حریم خصوصی این شرکت در رابطه با نحوه و مکان انتقال داده‌های کاربران تعیین شده است.
لازم به ذکر است که تیک تاک در سال ۲۰۲۲ سیاست حریم خصوصی خود را بازبینی و به‌روزرسانی کرد و نسخه جدید آن توسط DPC مطابق با قوانین فعلی شناخته شد، اما این تغییرات دیرهنگام نتوانست جریمه مربوط به نقض‌های گذشته را لغو کند. همچنین، تیک تاک وعده داده بود که ۱۲ میلیارد یورو در ساخت و توسعه مراکز داده در خاک اروپا سرمایه‌گذاری کند، اما این تعهد مالی نتوانست نظر رگولاتور ایرلندی را در مورد تخلفات گذشته تغییر دهد.
در جریان بررسی پرونده، تیک تاک در ابتدا ادعا می‌کرد که هرگونه دسترسی به داده‌های کاربران اروپایی از چین صرفاً به صورت دسترسی از راه دور انجام می‌شود و این اطلاعات به طور فیزیکی در چین ذخیره نمی‌شوند. اما ماه گذشته، این شرکت موضع خود را تغییر داد و اعتراف کرد که “بخش محدودی” از داده‌های کاربران اروپایی در واقع در چین ذخیره شده بودند، هرچند اعلام کرد که این داده‌ها اکنون حذف شده‌اند. در همین راستا، گراهام دویل، معاون کمیسیون حفاظت از داده‌های ایرلند، نسبت به احتمال انجام اقدامات نظارتی بیشتر علیه تیک تاک به دلیل این تخلف جدید مبنی بر ذخیره‌سازی داده‌ها در چین هشدار داده است.
این جریمه ۵۳۰ میلیون یورویی، سومین جریمه بزرگ تاریخ اجرای مقررات عمومی حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا (GDPR) محسوب می‌شود و تنها شرکت‌های متا و آمازون پیش از این با جریمه‌های سنگین‌تری روبرو شده‌اند. این نشان‌دهنده جدیت نهادهای نظارتی اروپایی در اعمال قوانین حفاظت از حریم خصوصی است. دفتر اروپایی تیک تاک، مانند بسیاری از غول‌های فناوری، در ایرلند مستقر است و همین امر DPC را به رگولاتور اصلی این شرکت در اتحادیه اروپا تبدیل کرده است. گفتنی است، تیک تاک سال گذشته نیز به دلیل نحوه مدیریت و پردازش داده‌های کاربران کودک خود، با جریمه‌ای ۳۶۷ میلیون دلاری مواجه شده بود که نشان از سابقه چالش‌های نظارتی این شرکت در اروپا دارد.
صدور این حکم سنگین در اروپا در حالی صورت می‌گیرد که آینده فعالیت‌های تیک تاک در ایالات متحده همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در آمریکا، این اپلیکیشن به دلیل نگرانی‌های مرتبط با امنیت ملی و احتمال نفوذ و دسترسی دولت چین به داده‌ها و عملیات آن، تحت فشار قرار گرفته است. قوانین جدیدی در آمریکا تصویب شده که تیک تاک را مجبور می‌کند تا یک خریدار آمریکایی برای بخش عملیات خود در این کشور پیدا کند، در غیر این صورت با ممنوعیت فعالیت مواجه خواهد شد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، ماه گذشته اجرای این ممنوعیت را به مدت ۷۵ روز به تعویق انداخت تا روند مذاکرات احتمالی فروش تیک تاک به شرکت‌های آمریکایی ادامه یابد. این وضعیت نشان می‌دهد که تیک تاک نه تنها در اروپا، بلکه در سایر نقاط جهان نیز با چالش‌های نظارتی و ژئوپلیتیکی قابل توجهی روبرو است که آینده جهانی این پلتفرم را تحت تأثیر قرار داده است.
