منظره‌یاب (Viewfinder) همان قسمتی است که هنگام عکس گرفتن از درون آن به منظره مورد نظر نگاه کرده و کادر تصویر را انتخاب می‌کنیم. دو نوع منظره‌یاب وجود دارد: منظره‌یاب‌های اپتیکال و الکترونیکی، هرچند که از نمایشگرهای نمای زنده (Live view) هم می‌توان برای این منظور استفاده کرد. اجازه بدهید نگاهی به تفاوت آن‌ها بیندازیم.
منظره‌یاب‌های اپتیکال در برابر الکترونیکی
دوربین‌های عکاسی DSLR از منظره‌یاب اپتیکال بهره می‌برند. در واقع چیزی که آن‌ها را DSLR می‌کند، همین منظره‌یاب اپتیکال است. «SLR» به معنای «بازتاب تک لنزی» است و شامل مکانیسمی میشود که در آن، نور از طریق آینه‌ها و یک منشور از لنز به سمت منظره‌یاب هدایت می‌گردد. زمانی که شما دکمه شاتر را فشار می‌دهید، آینه کنار می‌رود و نور مستقیما به سنسور تابیده شده و عکس گرفته میشود.
منظره‌یاب‌های الکترونیکی (EVF) را بر روی تعدادی از دوربین‌های بدون آینه می‌توان یافت. اگرچه آن‌ها احتمالا جزئی از استاندارد مدل‌های بالارده‌تر هستند، اما ممکن است در مدل‌های پایین‌تر هم به عنوان گزینه اضافی ارایه شوند. در این نوع منظره‌یاب، برای مشاهده سوژه به‌جای اینکه از یک آینه استفاده شود، سنسور دیجیتال دوربین همواره فعال بوده و نوری که بر آن تابیده میشود، بر روی یک صفحه‌نمایش الکترونیکی نمایش داده میشود. در واقع، دلیل اینکه دوربین‌های بدون آینه نسبت به دوربین‌های DSLR کوچک‌تر هستند، همین حذف آینه داخل دوربین است.
نمایشگرهای نمای زنده را بر روی هر دو دوربین DSLR و بدون آینه می‌توان پیدا کرد. همانند یک منظره‌یاب الکترونیکی، قابلیت نمای زنده نیز از خود سنسور برای نشان دادن تصاویر سوژه استفاده می‌کند. زمانی که شما از این امکان در یک دوربین DSLR استفاده می‌کنید، آینه از مسیر سنسور کنار رفته و نور مستقیما به سنسور تابیده میشود. مزیت نمایشگرهای نمای زنده این است که دارای صفحه بزرگی (معمولا ۳ اینچی) هستند.
از کدام منظره‌یاب باید استفاده کنیم؟
اینکه از چه منظریابی استفاده کنید بستگی به این دارد که دوربین شما از چه مدلی باشد. شما نمی‌توانید یک منظره‌یاب اپتیکال را بر روی یک دوربین بدون آینه داشته باشید و برعکس. بنابراین اگر قصد خرید یک دوربین جدید را دارید، باید تفاوت‌های آن‌ها را مدنظر قرار دهید.
به‌طور کلی، هر منظریابی در کنار قابلیت نمای زنده، از تک نمایشگر نمای زنده بهتر است. در حالی‌که این نمایشگرهای نمای نزدیک برای کادربندی تصویر مناظر (landscape) یا برای فوکوس کردن دقیق بسیار مفید هستند، اما استفاده از آن‌ها بدون یک سه‌پایه چندان کارایی ندارد؛ چرا که شما نیاز به این دارید که دوربین را در امتداد بازوهای خود نگه دارید و این کمی کار را مشکل می‌کند. این قابلیت، برای استفاده در نورهای روشن نیز توصیه نمی‌شود؛ برای اینکه صفحات استفاده شده در آن از نوع LCD بوده و این نوع صفحات در محیط‌های آفتابی چیز زیادی را نشان نمی‌دهند.
منظریاب‌های الکترونیکی قدیمی، اغلب کوچک و دارای رزولوشن پایین بودند. اما مدل‌های جدیدتر این مشکلات را برطرف کرده‌اند. مورد اذیت کننده درباره آن‌ها این است که شما همچنان احساس نگاه کردن به یک نمایشگر را دارید. ضمن اینکه، محدوده دینامیکی (dynamic range) آن‌ها نیز به‌خوبیِ منظره‌یاب‌های اپتیکال نیست.
مزیت بزرگ نوع الکترونیکی منظره‌یاب این است که اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد که از آن جمله می‌توان به میزان فوکوس و اُوراکسپوز بودن تصویر اشاره کرد. با این امکان می‌توانید به‌طور دقیق عمق میدان و اکسپوژر را بررسی نمایید.
بسیاری از مردم، به‌خاطر مزیت‌های منظره‌یاب‌های اپتیکال، به جای دوربین‌های بدون آینه به دوربین‌های DSLR گرایش پیدا می‌کنند. وقتی شما از داخل منظره‌یاب اپتیکی یک سوژه یا یک منظره را مشاهده می‌کنید، در واقع مستقیما از طریق لنز دوربین به آن نگاه می‌کنید. این موضوع باعث میشود که تصویر دیده شده در منظره‌یاب، بسیار شارپ و شفاف باشد. شاهد تاخیر یا تارشدگی در آن نخواهید بود و علاوه بر این، احساس نه چندان خوب زل زدن به صفحه‌نمایش منظره‌یاب‌های الکترونیکی را نیز نخواهید داشت.
