تفاوت بازی‌های دو بعدی و سه بعدی در چیست؟

سبک‌های بسیاری در دنیای بازی‌های ویدیویی وجود دارند، اما تقریبا تمامی بازی‌ها را می‌توان به دو سبک گرافیکی دو بعدی و سه ‌بعدی تقسیم کرد. تفاوت اصلی بین این دو سبک، واضح است، اما موارد دیگری هم وجود دارند که باید به آن‌ها توجه کنید. بیایید تا نگاهی به تاریخچه و ژانرهای رایج این دو سبک گرافیکی بیندازیم. در ادامه به موارد فرق بین بازی دو بعدی و سه بعدی می‌پردازیم.

فرق بین بازی دو بعدی و سه بعدی

شاید در این زمینه سررشته نداشته و یا اینکه قصد یادگیری مباحث پایه‌ای را داشته باشید. اگر این‌طور است، پس بیایید تا نگاهی نزدیک‌تر به تفاوت بین این دو نوع بازی‌ها بیندازیم. لازم به ذکر است که بگوییم انواع مختلف بازی‌های دو بعدی و سه ‌بعدی وجود دارند، پس این قضیه مطلق نیست.

توضیحی در رابطه با بازی‌های دو بعدی

بازی‌های دو بعدی همان‌طور که از نامشان پیدا است، دو محور حرکتی دارند. معمولا چنین بازی‌هایی دارای تصویری تخت بوده و بنابراین بازی‌باز نیز می‌تواند به چپ و راست یا بالا و پایین، حرکت کند. یکی از نمونه‌های این بازی‌ها، Celeste است.

از آنجایی که گزینه‌های زیادی برای حرکت شخصیت اصلی بازی وجود ندارند، پس می‌توان گفت که بازی‌های دو بعدی نسبت به همتایان سه ‌بعدی خود، ساده‌تر هستند. بسیاری از بازی‌های دو ‌بعدی، خطی هستند؛ یعنی اینکه هدف اصلی شما این است که از ابتدا تا پایان یک مرحله، پیش بروید. به علاوه، کنترل در بازی‌های دو‌بعدی نسبتا آسان‌تر است. از آنجایی که شخصیت اصلی بازی از تمامی جنبه‌های حرکتی سه ‌‌بعدی ‌برخوردار نیست، پس بنابراین طیف حرکتی محدودتری داشته و همچنین تعامل کمتری نیز با محیط و اشیای آن خواهد داشت.

در بسیاری از بازی‌های دو بعدی، اشیا در قالب یک sprite (یک بلوک از پیکسل‌ها) حضور دارند. در واقع یک تصویر کوچک بر روی تصویری بزرگ‌تر، ترسیم می‌شود. به دلیل دو ‌بعدی بودن فضا، هر sprite دارای مختصات X/Y مختص به خود است، بنابراین محل دقیق قرارگیری آن مشخص می‌شود. این‌ها تصاویر دو بعدی هستند، بنابراین برخلاف بازی‌های سه بعدی، نمی‌توانید آن‌ها را از زوایای مختلف مشاهده کنید.

همچنین دوربین در بازی‌های دو بعدی نیز بسیار ساده است. در واقع دوربین مستقیما از کنار بازی، به آن نگاه می‌کند. بنابراین خبری از چشم‌اندازهای بازی‌های سه بعدی نیست. برخی از عناوین دو بعدی از افکتی به نام پیمایش اختلاف منظر (parallax scrolling) بهره می‌برند. در این تکنیک، پس‌زمینه نسبت به پیش‌زمینه، در سرعتی متفاوت پیمایش می‌شود، بنابراین به نوعی بازی‌باز دچار توهم عمق می‌شود. به همین دلیل، کنترل کاراکتر بسیار ساده‌تر می‌شود.

در بازی‌های دو بعدی، اگر فلش سمت راست را فشار دهید، آنگاه شخصیت بازی نیز به سمت راست می‌رود، اما نتیجه انجام این کار در بازی‌های سه‌ بعدی، به زاویه دوربین و مکانی که به آن نگاه می‌کنید، بستگی دارد.

این مطلب را نیز بخوانید: معرفی بهترین گوشی‌های مناسب برای بازی در بازار ایران

توضیحی در رابطه با بازی‌های سه بعدی

بازی‌های سه بعدی، تمامی جهات حرکت در فضای سه بعدی را برای بازی‌باز فراهم می‌آورند. این قضیه بدین معنا است که گیمر می‌تواند همانند دنیای واقعی به اطراف رفته و همچنین چرخشی 360 درجه نیز داشته باشد. همچنین در این بازی‌ها، اشیا دارای طول، ارتفاع و عمق هستند. برای نمونه می‌توان به
Super Mario Odyssey اشاره کرد.

همان‌طور که می‌دانید، بازی‌های سه بعدی نسبت به عناوین دو بعدی، بسیار پیچیده‌تر هستند. یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌ها در این زمینه، به چشم‌انداز دوربین بازمی‌گردد. در بسیاری از بازی‌‎های سه بعدی می‌توانید دوربین را به‌صورت مستقل از کاراکتر بازی، حرکت دهید. چنین مزیتی باعث می‌شود که بتوانید از زوایای مختلف، به جهان بازی نگاه کنید.

برخلاف sprite‌های تخت، در بازی‌های سه بعدی می‌توانید از بالا و یا از زاویه 45 درجه، به کاراکتر خود نگاه کنید. در چنین عناوینی باید جهت حل معما و یا انجام پرش‌های حساس، زاویه دوربین را به‌درستی تنظیم کنید.

انیمیشن‌های کاراکترها در بازی‌های سه‌ بعدی نیز پیشرفته‌تر هستند. sprite‌های بازی‌های دو بعدی فقط چند انیمیشن از پیش تعیین شده دارند. این در حالی است که مدل‌های سه بعدی، به عناصر موجود در فضای بازی نیز واکنش نشان می‌دهند. انیمیشن‌های این بازی‌ها، پیوستگی خاصی داشته و همین موضوع باعث روان‌تر شدن آن‌ها می‌شود. این در حالی است که انیمیشن‌های بازی‌های دو بعدی، بیشتر حس و حال کتاب‌های کمیک را به مخاطب القا می‌کنند.

در بازی‌های دو بعدی، اشیا به‌صورت از پیش رندر شده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این در حالی است که بازی‌های سه بعدی، بافت‌ها (textures) را بر روی سطوح مختلف رندر کرده تا بدین شیوه آن‌ها را واقعی‌تر جلوه دهند. در بازی‌های پیچیده سه بعدی، عناصری همانند نور و صدا، رفتاری مشابه دنیای واقعی دارند. این پیچیدگی بر روی گیم‌پلی نیز تأثیرگذار است. به‌جای صرفا “رسیدن به انتهای مرحله”، بسیاری از بازی‌های سه بعدی، مبتنی بر کاوش محیط، حل کردن معماهای فیزیکی و … هستند.

این مطلب را نیز بخوانید: Smart Delivery چیست و چه تأثیری بر بازی‌های ایکس‌باکس خواهد داشت؟ 

تاریخچه بازی‌های دو بعدی و سه بعدی

تاریخ صنعت بازی‌ می‌تواند جهت درک بهتر فرق بازی دو بعدی و سه بعدی مفید باشد. به همین دلیل در ادامه به شیوه تأثیرگذاری و تغییرات این دو سبک گرافیکی در طول زمان می‌پردازیم.

بازی‌های دو بعدی: ساده اما تأثیرگذار

بازی‌های ویدیویی اولیه در ابتدای این راه بودند، بنابراین جای تعجب ندارد که از سبک گرافیکی دو بعدی استفاده کنند. بازی‌های مبتنی بر متن، در دهه 1970 محبوب بودند. جهت انجام چنین بازی‌هایی باید به خوانش و تایپ کردن متون می‌پرداختید. زمانی هم که بازی‌ها می‌خواستند به سمت استفاده از گرافیک‌های سه بعدی بروند، عملا انجام چنین چیزی امکان‌پذیر نبود. بنابراین گرافیک دو بعدی به یک هنجار تبدیل شد.

بازی‌های ویدیویی اولیه همانند Pong در آرکیدها و کنسول‌های خانگی (همانند Magnavox Odyssey)، اشیای ساده را در فضایی دو بعدی مورد استفاده قرار می‌دادند. بنابراین کاربران جهت به تصویر کشیدن تنیس و یا هاکی، باید از قوه تخیل خود استفاده می‌کردند. حتی با پیشرفت کنسول‌ها، بازهم گرافیک دو بعدی همچنان یک هنجار بود. این قضیه تا اواسط دهه 1990 ادامه داشت. کنسول‌هایی همانند NES، Super Nintendo و Sega Genesis، تقریبا تمامی بازی‌های دو بعدی از جمله ژانرهای پلتفرمر، ورزشی، معمایی و … را در خود جای می‌دادند.

برخی از بازی‌ها همانند Star Fox در سال 1993، قادر بودند تا به یک گیم‌پلی سه بعدی ساده، دست یابند. این دستاورد در آن زمان چشمگیر بود، اما SNES قادر به اجرای نرم و روان گرافیک‌های سه بعدی سطح بالا نبود. البته این قضیه در کنسول‌های نسل بعد، تغییر کرد.

بازی‌های سه بعدی: به سوی آینده

کنسول‌های نسل پنجم که توسط برندهای پلی‌استیشن و نینتندو 64 رهبری می‌شدند، سرانجام توانستند که اجرای گرافیک سه بعدی واقعی را ممکن کنند. این دستاورد نیز به لطف قدرت پردازشی بیشتر این کنسول‌ها، امکان‌پذیر شده بود.

Super Mario 64 که در سال 1996 به‌عنوان بازی زمان عرضه (لانچ تایتل) کنسول Nintendo 64، منتشر شده بود، اولین پلتفرمر سه بعدی بسیار موفق به شمار می‌آمد. این بازی توانست که استاندارد سال‌های آینده را نیز پایه‌ریزی کند. بسیاری از عناوین برتر پلی‌استیشن همانند ‌Spyro ،Dragon و Metal Gear Solid، بازی‌هایی تمام سه بعدی بودند. از زمان تبدیل شدن بازی‌های سه بعدی به جریان اصلی این صنعت، کنسول‌ها نیز به قدری قدرتمند شده‌اند که می‌توانند به‌راحتی بازی‌های دو و سه بعدی را اجرا کنند. حال بیایید تا فرق بازی دو بعدی و سه بعدی را با بررسی ژانرهای محبوب این دو سبک گرافیکی، ادامه دهیم.

این مطلب را نیز بخوانید: تاریخچه شرکت Rockstar Games | ستاره درخشان بازی‌های ویدیویی

ژانرهای دو بعدی محبوب

از آنجایی که بازی‌های دو بعدی فقط از یک نما قابل مشاهده هستند، پس طبیعی است که ساده‌تر نیز باشند. بیایید تا نگاهی به محبوب‌ترین‌ ژانرهای این سبک بیندازیم.

پلتفرمر (Platformer)

پلتفرمر یکی از رایج‌ترین‌ سبک‌های بازی‌های دو بعدی است. از آنجایی که باید فقط به انتهای یک مرحله برسید، پس دویدن و پریدن در دو جهت عمودی و افقی، چیزی است که از گیم‌پلی چنین بازی‌‎هایی انتظار می‌رود. در این زمینه برای نمونه می‎توان به Sonic the Hedgehog و Rayman Legends اشاره کرد.

مبارزه‌ای (Fighting)

امروزه بازی‌های سه بعدی مبارزه‌ای نیز وجود دارند، اما نمونه‌های کلاسیک در گرافیک دو بعدی ظاهر شدند. در چنین عناوینی، شما و حریفتان در یک صحنه قرار داده شده و جهت‌های حرکتی شما نیز به جلو، عقب و پریدن به بالا، محدود می‌شوند. در این سبک نیز می‌توان به Street Fighter و Mortal Kombat اشاره کرد.

معمایی (Puzzle)

“کنار هم قرار دادن سه آیتم” و یا “رفع مسدودی” را می‌توان از سبک‌های محبوب بازی‌های معمایی کلاسیک دانست. این بازی‌ها معمولا فضای دو بعدی دارند، زیرا به جز جابجا کردن قطعات، انتظار دیگری از گیم‌پلی آن‌ها نمی‌رود. معمولا بازی‌های معمایی سه بعدی، پیچیده‌تر بوده و شامل معماهای مبتنی بر حرکت نیز می‌شوند. در این سبک نیز می‌توان به Tetris و Bejeweled اشاره کرد.

ژانرهای رایج سه بعدی

یا ظهور گرافیک سه بعدی، ژانرهای جدیدی به وجود آمده و همچنین سایرین نیز شکلی دیگر به خود گرفتند. در زیر به برخی از این ژانرها اشاره می‌کنیم.

شوتر اول شخص (First-Person Shooter)

از آنجایی که شوترهای اول شخص، مبتنی بر نگاه شخصی بوده که یک اسلحه در دست دارد، پس تنها در حالت سه‌ بعدی می‌توانند منطقی و واقعی به نظر برسند، زیرا باید بتوانید در یک جهان واقعی به حرکت بپردازید. بازی Doom در سال 1993، نقطه شروع این ژانر بود. از دیگر نمونه‌ها نیز می‌توان به Half-Life و Call of Duty اشاره کرد.

هک اند اسلش (Hack And Slash)

“اکشن” یک ژانر وسیع است. هک اند اسلش نیز یک ژانر فرعی بوده و مربوط به عناوین سه بعدی است. در این‌گونه بازی‌ها، گیمر باید با استفاده از یک سلاح سرد و کمبوهای مختلف، بر دشمنان زیادی غلبه کند. البته در بازی‌های دو بعدی نیز ژانری مشابه به نام “beat ’em up” وجود دارد. اما به دلیل گزینه‌های گسترده مبارزه، بازی‌های هک اند اسلش می‌توانند فقط به‌صورت سه بعدی ارائه شوند. از بازی‌های این ژانر نیز می‌توان به Bayonetta و Devil May Cry اشاره کرد.

مسابقه‌ای (Racing)

بازی‌های مسابقه‌ای ساده نیز می‌توانند خود را در گرافیک دو بعدی نشان دهند. چنین عناوینی معمولا دارای زاویه دوربین از بالا به پایین هستند. بازی‌های مسابقه‌ای مدرن از گرافیک سه بعدی برخوردار هستند. چنین مزیتی علاوه بر جلوه‌های بصری بهتر، کنترل‌های پیشرفته‌تری را نیز به این بازی‌ها ارائه می‌دهد. بازی‌هایی همانند Forza Horizon و Need for Speed را می‌توان از این دسته به شمار آورد.

این مطلب را نیز بخوانید: هر آنچه که بایستی در رابطه با سرویس استریم بازی GeForce Now بدانید

نقاط اشتراک بازی‌های دو بعدی و سه بعدی

در بالا سعی کردیم تا به فرق بازی دو بعدی و سه بعدی بپردازیم. همچنین به ژانرهای هرکدام نیز تاحدودی اشاره کردیم. اما لازم به ذکر است که بگوییم همیشه این قوانین، مطلق نیستند.

ژانرهای بسیاری در هر دو سبک گرافیکی دو و سه بعدی وجود دارند. بازی‌های دو بعدی، ساده‌تر هستند. این در حالی است که همان یک بعد اضافی، باعث می‌شود تا بازی‌های سه بعدی، گزینه‌ها و ویژگی‌های بسیار بیشتری داشته باشند. بازی‌های پلتفرمر سه بعدی همانند A Hat in Time، معمولا اهداف مختلفی را در خود جای داده‌اند. به‌عنوان نمونه، می‌توان به جمع‌آوری مقدار زیادی از یک آیتم، اشاره کرد.

برخی از سری بازی‌ها نیز به‌صورت منظم بین گرافیک‌های دو و سه بعدی، جابجا می‌شوند. مثلا سری بازی Metroid، به‌صورت دو بعدی کار خود را در کنسول‌های NES و SNES آغاز کرد. در ادامه نیز این سری با عرضه Metroid Prime بر روی کنسول GameCube، وارد فضای سه بعدی شد. اما از زمان عرضه Metroid Prime، شرکت نینتندو عناوین دو و سه بعدی Metroid را توسعه داده است. بازی Sonic the Hedgehog نیز یکی دیگر از نمونه‌های مشابه است.

بازی‌هایی هم که از گرافیک 2.5 بعدی استفاده می‌کنند، تا حدودی باعث پیچیده‌تر شدن این قضیه می‌شوند. این اصطلاح معمولا به بازی‌هایی اشاره دارد که از گیم‌پلی دو بعدی و گرافیک سه بعدی استفاده می‌کنند. عناوینی همچون Donkey Kong Country: Tropical Freeze ،Trine 2 و Street Fighter V، از جمله این موارد هستند.

در چنین بازی‌هایی، شخصیت‌ها و اشیا به‌صورت سه بعدی طراحی شده، اما فقط می‌توانید در دو بعد، بازی را کنترل کنید. تصویر زیر مربوط به بازی Donkey Kong Country: Tropical Freeze است. به گرافیک محیط و نحوه پیشبرد گیم‌پلی، توجه کنید.

حال به تصویر زیر که از اولین نسخه The Legend of Zelda گرفته شده، دقت کنید.

هر دو بازی بالا، از گیم‌پلی دو بعدی برخوردار هستند، اما تفاوت زیادی در نحوه نمایش جلوه‌های بصری دارند.

خود را از هیچ‌کدام محروم نکنید!

صنعت بازی‌های ویدیویی، امروزه بسیار پررونق بوده و هزاران بازی دو و سه بعدی را به شما ارائه می‌دهد. زیاد خودتان را درگیر گرافیک نکنید. فقط کافی است که ژانر مناسب خود را پیدا کرده و سپس بازی‌های مشابه بیشتری را تجربه کنید.