معرفی 10 مورد از کشنده‌ترین بلایای طبیعی تاریخ!

هر ساله نزدیک به صد هزار نفر در بلایای طبیعی مثل زمین‌لرزه، فوران آتشفشان، طوفان، سونامی، سیل، آتش‌سوزی و خشکسالی از بین می‌روند، این در حالی است که طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، بیش از 150 میلیون نفر تحت تأثیر این بلایا قرار دارند. بلایای طبیعی کشنده از ابتدای زندگی بشر وجود داشته است، اما میزان تلفات قدیمی‌ترین این بلایا دیگر در تاریخ وجود ندارد. به عنوان مثال، جزیره باستانی مدیترانه ترا (سانتورینی، یونان فعلی) فوران آتشفشانی فاجعه‌باری را تجربه کرد که کل تمدن مینوان را در حدود سال 1600 قبل از میلاد ریشه‌کن کرد. این آمار طبق مطالعه سال 2020 منتشر شده است. اما دقیقاً چند نفر جان خود را در این حوادث از دست داده‌اند؟ هرگز اطلاعات درستی در اختیار نداشتیم که دقیق بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم.

این مطلب را هم بخوانید: بلایای طبیعی نشانگر خشم زمین در سال 2020 است!

با این حال، به لطف سوابق و مجلات تاریخی، مورخان می‌توانند حداقل تعداد تلفات مربوط به بلایایی را که در دوران مشترک رخ داده است، تخمین بزنند. بر اساس چنین سوابقی، بلایای طبیعی زیر مرگبارترین موارد در همه زمان‌ها بوده‌اند و از کمترین به بالاترین میزان تلفات تخمین‌زده شده رتبه‌بندی شده‌اند (برای آن دسته از بلایایی که دامنه تلفات برای آنها در نظر گرفته شده است، فاجعه با بیشترین برآورد رتبه‌بندی می‌شود). در ادامه این مقاله با آی‌تی‌رسان همراه باشید.

10.‌زلزله حلب سال 1138 بعد از میلاد مسیح

در روز 11 اکتبر سال 1138، زمین زیر شهر حلب سوریه شروع به لرزیدن کرد. این شهر در محل تلاقی صفحات عربستان و آفریقا قرار دارد. همین عامل این شهر را مستعد زلزله می‌کند، اما زمین‌لرزه این شهر به شدت کشنده و خشن بود. عظمت این زمین‌لرزه به مرور زمان از یادها رفته است، اما تواریخ معاصر گزارش داده‌اند که ارگ شهر فرو ریخته و خانه‌ها در سراسر حلب خراب شده‌اند. تعداد کشته‌شدگان حاصل از این حادثه حدود 230،000 نفر تخمین زده می‌شود، اما طبق مقاله‌ای موجود در مجله سال 2004، این رقم مربوط به قرن پانزدهم است و مورخی که آن را گزارش کرده است، ممکن است زمین‌لرزه حلب را با زلزله‌ای که در کشور اوراسیا امروزی جورجیا اتفاق افتاده است، ترکیب کرده باشد. هنوز هم، مورخان این تعداد تلفات احتمالی این رویداد را به عنوان دهمین فاجعه طبیعی مرگبار در همه زمان‌ها می‌دانند.

10. زلزله و سونامی اقیانوس هند در سال 2004

زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 9.1 ریشتر که در 26 دسامبر 2004 در زیر دریا در ساحل غربی سوماترا، اندونزی و کشورهای شرق آفریقا رخ داده است، مقام دهم را از آن خود کرده است. سونامی با سرعتی معادل 500 مایل در ساعت (804 کیلومتر در ساعت) در فاصله 15 تا 20 دقیقه‌ای پس از وقوع زلزله به زمین رسید و فرصت کمی را برای ساکنان به جا گذاشت به مناطق بالاتر فرار کنند. طبق World Vision، که سازمانی برای کمک به افراد است، در بعضی از مناطق به ویژه مناطق صدمه‌دیده اندونزی، ارتفاع موج سونامی به بیش از 30 فوت (30 متر) رسیده است.

خسارات ناشی از زلزله و سونامی 10 میلیارد دلار تخمین زده شده است. طبق اعلام مراکز ملی اطلاعات زیست محیطی سازمان ملی اقیانوسی و جوی، این رویداد سومین زمین‌لرزه بزرگ جهان از سال 1900 تاکنون محسوب می‌شود و سونامی آن نیز بیش از هر سونامی دیگری که در تاریخ ثبت شده است، تلفات داده است.

9. زلزله شهر تانگشان (در شمال شرقی چین) در سال 1976

بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS)، ساعت 3:42 بامداد 28 ژوئیه سال 1976، شهر تانگشان چین در اثر زمین لرزه‌ای به بزرگی 7.8 ریشتر با خاک یکسان شد. تانگشان، یک شهر صنعتی با حدود 1 میلیون نفر جمعیت است که در زمان وقوع فاجعه تلفاتی بیش از 240،000 نفر را متحمل شده است. در حالی که این آمار رسمی قربانیان است، اما برخی از کارشناسان معتقدند که تعداد قربانیان بیشتر از این‌ها بوده است و احتمالاً تلفات جانی به هفتصد هزار نفر رسیده است. گزارش شده است که 85 درصد از ساختمان‌های تانگشان ریزش کرده و این لرزش در پکن چین با بیش از 100 مایل (180 کیلومتر) فاصله نیز احساس شده است. چندین سال طول کشید تا مردم شهر تانگشان، این شهر را مثل قبل بازسازی کنند.

8. زلزله شهر انطاکیه (در جنوب ترکیه) در سال 526 پس از میلاد مسیح

همانند تمام بلایایی که در هزاران سال پیش رخ داده است، به سختی می‌توان تلفات دقیق زلزله شهر انطاکیه را پیش‌بینی کرد. در آن زمان جان مالالاس (John Malalas)، وقایع‌نگار معاصر، در این باره اینچنین نوشت که در ماه مه سال 526 پس از میلاد مسیح، در اثر اصابت اقیانوس به شهر امپراتوری بیزانس (ترکیه و سوریه) حدود 250،000 نفر جان خود را از دست دادند. مالالاس این فاجعه را به خشم خدا نسبت داد و گزارش کرد که برخلاف زلزله، آتش‌سوزی همه چیز را در انطاکیه نابود کرد.

طبق مقاله‌ای که در سال 2007 در مجله تاریخ قرون وسطایی منتشر شد، تعداد قربانیان بیشتر از سایر زمان‌ها بود، زیرا این شهر مملو از توریست‌هایی بود که روز معراج را جشن می‌گرفتند. این جشن، جشن مسیحیان است که عروج عیسی مسیح به بهشت را یادآوری می‌کند.

 7. زلزله شهرستان هاییوان سال 1920

دنگ قیدونگ (Deng Qidong)، زمین‌شناس علوم چین طی یک سمینار در سال 2010 گفت:

زمین‌لرزه شهرستان هاییوان بزرگترین زمین‌لرزه ثبت شده در چین است. این زلزله با بیشترین شدت در قرن بیستم رخ داد.

این زمین‌لرزه که در شانزدهم دسامبر سال 1920 در منطقه هاییوان در شمال مرکز چین رخ داد، استان‌های همسایه گانسو و شاانشی را نیز لرزاند. گزارش شده بود که این زلزله 7.8 ریشتر بوده است، با این حال امروزه کشور چین ادعا می‌کند که آن زمین‌لرزه با بزرگی 8.5 ریشتر بوده است. در میزان قربانیان نیز اختلافاتی وجود دارد. سازمان زمین شناسی ایالات متحده مجموع تلفات را دویست هزار نفر اعلام کرد، اما طبق مطالعه‌ای که توسط لرزه‌شناسان چینی در سال 2010 انجام شد، تعداد کشته‌شدگان می‌توانست به 273،400 نفر برسد. بر اساس مطالعه‌ سال 2020 که در ژورنال Landslides منتشر شده است، رسوبات زیاد خاک‌های لس در منطقه (رسوبات متخلخل و لجن بسیار ناپایدار) باعث ایجاد زمین‌لرزه‌های عظیمی شده است که عامل بیش از سی هزار مورد از این تعداد بوده‌اند.

6. گردباد کورینگا سال 1839

بر اساس بخش تحقیقات آزمایشگاه اقیانوس اطلس و هواشناسی جوی اقیانوس اطلس، طوفان کورینگا در 25 نوامبر سال 1839 در بندر کورینگا در خلیج بنگال هند رخ داد و طوفانی به اندازه 40 فوت (12 متر) ایجاد کرد. سرعت و نوع باد این طوفان مشخص نیست، همانطور که بسیاری از طوفان‌هایی که پیش از قرن 20 اتفاق افتاده‌اند، نیز همین سرنوشت را داشتند. حدود بیست هزار کشتی و قایق از بین رفتند و سیصد هزار نفر نیز جان خود را بر اثر این حادثه از دست دادند.

6. طوفان بندر هایفونگ (در شمال کشور ویتنام) سال 1881

طوفان کورینگا به عنوان ششمین فاجعه مرگبار طبیعی در سال 1881 رخ داد. این حادثه در 8 اکتبر شهر بندری هایفونگ در شمال شرقی ویتنام را لرزاند. همچنین اعتقاد بر این است که طوفان حدود سیصد هزار نفر را به کام مرگ کشانده است.

5. زلزله کشور هائیتی سال 2010

زمین‌لرزه فاجعه‌باری که در هائیتی درست در شمال غربی بندر اوپرنس در 12 ژانویه 2010 رخ داد، به عنوان یکی از سه زلزله کشنده در همه زمان‌ها شناخته می‌شود. این زمین‌لرزه اندازه‌ای معادل 7 ریشتر داشت.

هائیتی به عنوان یکی از فقیرترین کشورها در نیمکره غربی است و تاریخچه محدود آن در زمین‌لرزه‌های بزرگ، این کشور را در برابر خسارات و تلفات جانی به شدت آسیب‌پذیر کرده است. حدود 3 میلیون نفر تحت تأثیر این زمین‌لرزه قرار گرفتند. در همه جای این کشور قربانیانی تخمین زده می‌شد. در ابتدا، دولت هائیتی تلفاتی معادل 230،000 نفر تخمین زد، اما در ژانویه سال 2011، مقامات این رقم را به 316،000 نفر اصلاح کردند. مطالعه‌ای که در سال 2010 در مجله پزشکی، درگیری و بقا منتشر شد، تعداد این افراد را حدود 160،000 نفر اعلام کرد، اما این در حالی است که اداره نقشه‌برداری و زمین‌شناسی ایالات متحده ادعا کرد تعداد کمتری هم وجود دارد، یعنی فقط حدود صد هزار نفر. این اختلافات بیانگر دشواری شمارش تلفات حادثه‌ها حتی در دوران مدرن است ، البته اختلافات سیاسی هم بر سر تعداد رسمی همچنان ادامه دارد.

4. گردباد بولا در سال 1970

این طوفان گرمسیری در تاریخ 12 و 13 نوامبر 1970 رخ داده و به بنگلادش امروزی (پاکستان شرقی آن زمان) خسارت‌هایی وارد کرده است. طبق بخش تحقیقات اداره کل اقیانوس‌شناسی و جو شناسی، شدیدترین سرعت این طوفان 130 مایل در ساعت (205 کیلومتر در ساعت) اندازه‌گیری می‌شود و محققان آن را در نوع 4 ارزیابی می‌کنند. قبل از رخ دادن این گردباد، طوفانی به طول 35 فوت (6/10 متر) بر روی جزایر کم‌ارتفاع حاشیه خلیج بنگال ایجاد شد و طغیان گسترده مناطق را به بار آورد.

این رخداد طبیعی منجر به کشته شده افراد زیادی در حدود سیصد هزار نفر تا پانصد هزار نفر شد. گزارشی از سال 1971 از مرکز ملی طوفان و اداره هواشناسی پاکستان ارائه شده است، برآورد دقیق تلفات را تأیید کرد. دلیل این تلفات زیاد به دلیل وجود کارگران فصلی که برای برداشت برنج در منطقه حاضر بودند، بوده است. از زمان نگارش این مقاله، طبق اعلام سازمان جهانی هواشناسی، طوفان بولا کشنده‌ترین طوفان گرمسیری ثبت‌ شده محسوب می‌شود. تخمین زده می‌شود این طوفان 86 میلیارد دلار خسارت زده باشد.

3. زمین‌لرزه استان شان‌شی (در شمال و مرکز چین) سال 1556

مرگبارترین زمین‌لرزه تاریخ در روز 23 ژانویه سال 1556 استان شان شی (در شمال و مرکز چین) را لرزاند. این زلزله به زمین‌لرزه بزرگ جیاجینگ نیز مشهور است زیرا پس از امپراتوری که سلطنت را بدست آورده بود، رخ داد. طبق گفته موزه‌های علوم چین، این زلزله 621 مایل مربع (1000 کیلومتر مربع) سطح کشور را به آوار تبدیل کرد. در اثر این حادثه هشتصد و سی هزار نفر به علت فروریختن یادونگ، خانه‌های غارنوردی که در فلات لس منطقه تراشیده شده بودند، جان خود را از دست دادند. بزرگی دقیق زمین‌لرزه در طی روزها در تاریخ از یاد رفته است، اما ژئوفیزیکدانان امروزی آن را در حدود 8 ریشتر تخمین می‌زنند.

2. طغیان هوانگ هو (رودخانه زرد) در سال 1887

رودخانه زرد (هوانگ هو) در چین در اواخر دهه 1880 به مراتب بالاتر از بیشتر زمین‌های اطراف آن واقع شده بود و به مجموعه‌ای از سدها نیز برای عبور رودخانه از طریق مزارع مرکزی چین ساخته شده بود. با گذشت زمان، این سدها گسترش پیدا کردند و ارتفاع رودخانه‌ها را نیز به تدریج افزایش دادند. بر اساس دایرالمعارف بلایای طبیعی، فاجعه‌های زیست محیطی و فاجعه‌های بشری، هنگامی که باران‌های شدید سطح رودخانه‌ها را در سپتامبر سال 1887 گسترش می‌داد، این رودخانه‌ها از طریق این سدها در منطقه کم‌ارتفاع اطراف ریخته و 5000 مایل مربع (12949 کیلومتر مربع) را در بر می‌گرفت. در نتیجه این سیل، تخمین زده می‌شود نهصد هزار نفر تا 2 میلیون نفر جان خود را از دست دهند.

1. طغیان رودخانه یانگ تسه در سال 1931

بارش شدید باران در چین در ماه‌های ژوئیه و آگوست سال 1931 منجر به مرگبارترین فاجعه طبیعی در تاریخ جهان شد. در حالی که برف‌های زمستان در بستر رودخانه یانگ تسه در حال ذوب شدن بود، بیش از 24 اینچ (600 میلی‌متر) باران نیز در آن هنگام در آنجا باریده بود (رودخانه زرد و سایر آبراه‌های بزرگ به سطح زیادی از آب رسیدند). طبق گزارش‌های فاجعه‌بار در چین، طغیان رودخانه یانگزی 1931 تقریباً تخریبی معادل 70،000 مایل مربع (180،000 کیلومتر مربع) داشته است. این رویداد رودخانه یانگ تسه را به چیزی شبیه دریاچه یا اقیانوس غول‌پیکر تبدیل کرده بود. اعدادی که دولت برای تعداد کشته‌شدگان گزارش کرده بود، حدود 2 میلیون نفر بود، اما سایر سازمان‌ها از جمله اداره کل اقیانوس‌شناسی و جو شناسی اعلام کرده‌اند که ممکن است این تلفات حدود 3.7 میلیون نفر بوده باشد.