استخراج بیت‌کوین چه تأثیری بر محیط‌ زیست دارد؟

بیت‌کوین را می‌توان شناخته‌شده‌ترین رمزارز جهان دانست. این رمزارز در سال 2017 توانست که سرخط اخبار را به خود اختصاص دهد و حتی اکنون نسبت به آن زمان‌ها نیز عملکرد و ارزش مالی بهتری را از خود نشان دهد. اکنون این ارز توانسته که خود را از تمسخرهایی که نسبت به آن وجود داشتند، رها ساخته و به یک محصول مالی قابل احترام بدل شود. حال شاید شما نیز کنجکاو بوده و بخواهید که از تاثیر استخراج بیت کوین بر محیط زیست آگاه شوید. اگر این‌طور است، پس مطالعه ادامه این مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

در طی عملیات استخراج بیت‌کوین، مقدار بسیار زیادی انرژی الکتریکی، صرف پردازش‌های کامپیوتری شده تا بدین‌ترتیب یک بیت‌کوین جدید به وجود آید. تولید برق در حالت کلی، یک فرایند مضر برای طبیعت است. به همین‌ منوال، نقش بیت‌کوین نیز در تغییرات اقلیمی و آسیب به سیاره زمین، روزبه‌روز در حال پررنگ‌‌تر شدن است.

منظور از استخراج بیت‌کوین چیست؟

در طول سالیان گذشته، تلاش‌های گوناگونی در زمینه ارزهای دیجیتال صورت گرفته است. به هر حال در ابتدا بسیاری از رمزارزها نتوانستند که بر مشکل دو بار خرج کردن (Double-spending) غلبه کنند. هنگامی‌که به بانک رفته و یک اسکناس را به تحویلدار تحویل می‌دهید، آنگاه دیگر آن اسکناس را نداشته و نمی‌توانید که آن را مجددا خرج کنید. پیش‌تر، کپی کردن ارزهای دیجیتال، آسان بود و به همین دلیل می‌توانستید که یک توکن را چندین بار مورد استفاده قرار دهید.

ساتوشی ناکاموتو؛ خالق یا خالقین بیت‌کوین، بلاک‌چین را توسعه داد تا بدین‌ترتیب از استفاده مجددا از یک توکن دیجیتال، جلوگیری شود. بدین‌ترتیب، تراکنش‌ها در یک دفتر کل اشتراکی نوشته شده و این فرایند در سرتاسر شبکه کامپیوترها تکرار می‌شود. در هر صورت، این فرایند نیازمند توان پردازشی شبکه بیت‌کوین است. شاید برخی از مردم بخواهند که این تأمین توان پردازشی را به‌صورت رایگان انجام دهند، اما در هر صورت ناکاموتو قصد تکیه بر عنصر مهربانی را ندارد و بنابراین سعی کرده که راهی را جهت تشویق این اقدام، ابداع کند.

پیش از ارسال تراکنش در بلاک‌چین، کاربران آن تراکنش را تأیید می‌کنند. به این تراکنش‌ها در قالب بلاک‌های 2500 تراکنشی، رسیدگی می‌شود. با تأیید هر بلاک، کاربر دخیل در این فرایند نیز درصدی از یک بیت‌کوین را به دست می‌آورد. این فرایند را استخراج (ماینینگ) نامیده و در بین تمامی رمزارزها، یک قابلیت رایج است. بیت‌کوین اولین شبکه‌ای بود که توانست بر معضل دو بار خرج کردن غلبه کند. البته این روش اکنون به طرز گسترده‌ای در صنعت ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مطلب را نیز بخوانید: پس از مرگ چه اتفاقی برای بیت‌کوین‌های شما می‌افتد؟

چرا استخراج بیت‌کوین مضر است؟

شاید ماینینگ یک فرایند عملیاتی استاندارد در اکثر رمزارزها باشد، اما خود روش دقیق انجام این کار، یکسان نیست. در رابطه با بیت‌کوین، فرایند استخراج بر الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) تکیه دارد. جهت دریافت پرداخت بیت‌کوینی (BTC) برای استخراج یک بلاک، شما باید اولین کاربری باشید که اثبات کار را ایجاد می‌کنید. این یک فرایند محاسباتی جهت پیدا کردن هش موردنظر قرار گرفته در بلاک است. شاید این موضوع بتواند مردم را به سمت فرایند استخراج تشویق کند، اما در عین حال می‌تواند برای محیط‌زیست نیز مضر باشد.

از ماینرها خواسته می‌شود که در ازای دریافت بیت‌کوین، از منابع خود استفاده کرده تا بتوانند یک کد را حدس بزنند. از آنجایی که تنها اولین کاربری که اثبات کار را ایجاد کند، پاداش خواهد گرفت، پس این فرایند را می‌توان یک مسابقه به حساب آورد که نفرات اول آن، آن‌هایی هستند که تجهیزات قدرتمندتری دارند. این موضوع تأثیری 2 برابری بر محیط‌زیست دارد. سخت‌افزاری که در فرایند ماینینگ استفاده می‌شود، می‌تواند در یک کامپیوتر عادی خانگی و یا اداری مورد استفاده قرار گیرد. این موضوع باعث می‌شود که تولید سخت‌افزارها و تجهیزات الکترونیکی نیز افزایش یابد.

در این بین، کارت‌های گرافیک بیش از سایرین تحت تأثیر این موج تقاضا قرار گرفته‌اند. در سال 2017 و با شناخته‌شده‌تر شدن بیت‌کوین، قیمت‌های به‌طرز هشداردهنده‌ای افزایش یافتند و همین موضوع باعث شد تا بسیاری از افراد نتوانند که سخت‌افزارهای لازم جهت انجام این کار را تهیه کنند. این قضیه باعث تأثیر گسترده‌تری بر سخت‌افزارها شد.

شاید دارنده یک کامپیوتر خانگی بخواهد که با تعویض کارت گرافیک، عملکرد رایانه خود را ارتقا دهد، اما طبیعتا با بالا رفتن قیمت‌ها، چنین کاری سخت‌تر می‌شود. شاید هم آن شخص در عوض بخواهد که تمامی سخت‌افزارها را جایگزین کند. اخیرا نیز تقاضای بالای ماینرها با کمبود گسترده قطعات و مشکلات موجود در زنجیره تأمین ترکیب شده و در نهایت اکنون شاهد قیمت سرسام‌آور کارت‌های گرافیک هستیم.

یکی دیگر از موارد تاثیر استخراج بیت کوین بر محیط زیست، به استفاده از انرژی الکتریسیته بازمی‌گردد. درست است که تمامی شبکه نیازمند انرژی برق است، اما فرایند استخراج، بخشی است که بیشترین انرژی را نیاز دارد. خود فرایند محاسبات به‌تنهایی، انرژی زیادی را مصرف می‌کند، اما اگر این قضیه با رویکرد “همه پاداش‌ها نصیب یک نفر می‌شوند” ترکیب شود، آنگاه باید کامپیوترها در دوره‌ای طولانی و به‌سختی کار کنند. بدین‌ ترتیب در قیاس با یک سیستم کاراتر، انرژی الکتریسته بیشتری نیز مصرف می‌شود.

این مطلب را نیز بخوانید: هاوینگ بیت‌کوین چیست و چه تاثیری بر قیمت آن دارد؟

تاثیر استخراج بیت کوین بر محیط زیست

اگر بخواهید که اولین نفری باشید که اثبات کار هر بلاک را انجام می‌دهد، آنگاه به یک کامپیوتر قدرتمند نیاز دارید. در هر صورت در هنگام فعالیت‌های سنگین، گرمای زیادی نیز تولید می‌شود. علاوه بر اینکه گرما را می‌توان قاتل سخت‌افزارها دانست، از طرفی دیگر، دستگاه‌هایی که گرمای زیادی تولید می‌کنند، باعث گرم‌تر شدن محیط اطراف خود نیز می‌شوند. حال اگر به‌طور مداوم حواستان به گرمای اتاق نباشد، آنگاه سخت‌افزارهای شما نیز نمی‌توانند عملکردی بهینه را از خود به جای گذاشته و بنابراین شانس پیروزی شما در مسابقه استخراج نیز کاهش می‌یابد.

جهت فراهم آوردن محیطی ایدئال، به یک سیستم خنک‌کنندگی و همچنین یک فضای مناسب یا یک اتاق مخصوص سرور نیاز دارید. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که درآمد شما می‌تواند هزینه‌های ناشی از اجاره، خرید تجهیزات کامپیوتری و همچنین هزینه برق را پوشش دهد. همزمان با تغییر سختی استخراج، قابلیت و توان استخراج نیز تغییر می‌کند.

یکی از شعارهای بیت‌کوین در ابتدا، آزادی‌خواهی بود، اما اکنون فرایند استخراج در قبضه کسانی است که توانایی مالی بالایی دارند. همانند سایر زمینه‌های مالی دیگر، هر ماینر سعی دارد که نسبت به سایرین، برتری‌هایی داشته باشد. هزینه‌های مربوط به خرید سخت‌افزارها، حالتی نسبتا ثابت داشته، اما هزینه مربوط به برق، از هزینه‌های متغیر قابل توجه است. با تشدید موضوع گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی، بسیاری از کشورها نیز سعی می‌کنند که هر روز بیشتر از مصرف ذغال سنگ فاصله بگیرند.

البته جایگزین‌های پاک‌تر انرژی، معمولا گران‌تر نیز هستند. این در حالی است که برق تولید شده حاصل از ذغال سنگ، اساسا ارزان‌تر است. حال با توجه به ارزان‌تر بودن انرژی ناپاک‌تر، ماینرها نیز سعی دارند که جهت کاهش هزینه‌های خود، از این نوع انرژی استفاده کنند. مثلا کشور چین هنوز قسمت اعظمی از انرژی الکتریسیته خود را از طریق سوزاندن ذغال سنگ به دست می‌آورد. به همین دلیل ماینرهای فعال در این کشور، نسبت به رقبای خود در سرزمین‌هایی که از انرژی‌های پاک‌تر استفاده می‌کنند، در این زمینه برتری نسبی دارند.

به طرز مشابهی، بخش اعظمی از تجهیزات الکترونیکی جهان در کشور چین تولید می‌شوند. همین موضوع نیز باعث می‌شود تا سخت‌افزارها برای ماینرهای این کشور، مقرون‌به‌صرفه‌تر باشند. البته دولت چین اخیرا متعهد شده که در چند سال آینده، بیشتر به سمت تولید پایدار انرژی‌ الکتریسیته، گام بردارد. چنین موردی به‌طور ناخواسته باعث می‌شود که فارم‌های ماینینگ کشور چین، به سمت کشورهای دیگری که انرژی الکتریسیته ارزان‌قیمت دارند (همانند ایران)، جذب شوند.

در اوایل سال 2021 میلادی، شرکت خودروسازی تسلا مبلغی قابل توجه را در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کرد و همچنین طرحی را نیز پایه‌ریزی کرد که بر اساس آن مشتریان می‌توانند اتومبیل‌های جدید خود را با استفاده از بیت‌کوین خریداری کنند. هر چند که این اقدام در ابتدا موجب اشتیاق و خوشحالی طرفداران شد، اما سرمایه‌گذاری تسلا در بیت‌کوین، آسیب‌هایی را نیز به وجهه زیست‌محیطی این شرکت، وارد کرد. بر اساس پلتفرم تحلیلی Digiconomist، شبکه بیت‌کوین به‌صورت سالانه حدود 48.52 مگاتن دی‌اکسید کربن تولید می‌کند که این مقدار تقریبا برابر با مقدار کربن مصرف شده کشوری همانند بلغارستان است.

این مقدار برای یک سال، بسیار قابل توجه است، اما حتی تأثیر زیست‌محیطی یک تراکنش واحد نیز بیشتر هشداردهنده است. با توجه به شاخص مصرف انرژی بیت‌کوین Digitconomist، یک تراکنش بیت‌کوین به اندازه بیش از یک میلیون تراکنش Visa، کربن تولید می‌کند. همچنین مصرف برق این یک تراکنش، برابر با مصرف ماهانه برق یک خانواده متوسط در ایالات متحده بوده و 100 گرم ضایعات الکترونیکی نیز تولید می‌کند.

این ویدیو را نیز ببینید: هر آنچه که باید در رابطه با بلاک چین بدانید

آیا بیت‌کوین نیز می‌تواند سبز باشد؟

برخی از افراد به این نکته اشاره می‌کنند که سیستم‌های مالی سنتی، تأثیر زیست‌محیطی قابل توجهی دارند. با توجه به اینکه تأمین مالی بازرگانی تا چه حد با سرمایه‌داری و اقتصاد بازار درهم تنیده شده است، این قضیه فقط باعث حادتر شدن مسئله می‌شود. به هر حال اگر خطرات محیطی فعلی را از بین نبرده و همچنین خطرات دیگری را نیز اضافه کنیم، آنگاه نمی‌توان گفت که به سمت یک سیاره پاک‌تر و سبزتر حرکت می‌کنیم.

بهتر است که قبول کنیم سیستم‌های مالی سنتی، به محیط‌زیست آسیب‌ رسانده و این موضوع در رابطه با بیت‌کوین نیز صادق است. البته علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال می‌توانند بگویند که بیت‌کوین نسبت به سایر واحدهای پولی، بیشتر حافظ محیط‌زیست است، زیرا می‌توان کارایی مصرف انرژی سخت‌افزارها را بالاتر برد و یا اینکه جهت کاهش مصرف انرژی، پروتکل‌های استخراج بیت‌کوین را تغییر داد.

یکی دیگر از بحث‌و‌جدل‌های اصلی علیه بیت‌کوین این است که در حال حاضر، بخش بسیار کمی از جهان از آن استفاده می‌کنند. راه‌کارهای پرداخت غالب همانند Visa و یا Mastercard، در هر ثانیه حدود 24000 تراکنش را پردازش می‌کنند. شبکه بیت‌کوین در حال حاضر در هر ثانیه حدود 7 تراکنش را می‌تواند مدیریت کند. حتی اگر با اعمال تغییراتی بتوان باعث افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها شد، آنگاه بازهم بیت‌کوین تأثیر زیادی بر محیط‌زیست داشته و در عین حال کمترین تأثیر را نیز بر اقتصاد جهانی دارد.

اساسا بیت‌کوین از طرح پیشنهادی اولیه خود که آن را به‌عنوان یک واحد پولی در نظر گرفته بود، دور شده است. این روزها بیشتر BTC را به‌عنوان یک دارایی می‌شناسند. مؤسسات، اپلیکیشن‌ها و مشاوران پیشنهاد می‌کنند که در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنید، آن‌هم نه به خاطر اینکه این ارز، چشم‌اندازی از آینده را نشان می‌دهد، بلکه به این خاطر که ارزش آن در بازار، همانند ارزش طلا است. قیمت فرار بیت‌کوین نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران هنوز دقیقا نمی‌دانند که چگونه این رمزارز را ارزش‌گذاری کنند.

ارزهای دیجیتال نیز هدف‌هایی برای خود دارند. پلتفرم‌هایی همانند اتریوم به شما این امکان را می‌دهند که بر بستر بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند تنظیم کنید. این مورد را می‌توان یک نمونه بسیار کاربردی از این فناوری دانست. در مقام مقایسه نیز باید گفت که اتریوم نسبت به بیت‌کوین، تأثیر کمتری بر محیط‌زیست دارد.

هنوز هم در فرایند استخراج ارزهای دیجیتال، باید از الکتریسیته استفاده کرد تا بتوان یک سری محاسبات اساسا بی‌فایده را انجام داد. جریان برق وارد سخت‌افزارها شده و بخش اعظمی از آن نیز تبدیل به گرما می‌شود. مادامی که این مشکل برطرف نشود، آنگاه همچنان بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال، برای محیط‌زیست مخرب خواهند بود.

آیا ارزهای دیجیتال آینده روشنی دارند؟

در بالا سعی کردیم که به تاثیر استخراج بیت کوین بر محیط زیست بپردازیم. در این چند سالی که بیت‌کوین وارد میدان شده، هزاران ارز دیجیتال دیگر نیز معرفی شده‌اند. همگی این رمزارزها نیز از فناوری‌های زیرساختی مشابهی استفاده می‌کنند. پایه و اساس تمامی رمزارزها، بلاک‌چین بوده که می‌توان آن را اساسی‌ترین نوآوری بیت‌کوین دانست.

جدا از روش‌های ماینینگ هر رمزارز، در هر صورت باید از منابع و انرژی استفاده کنید. اگر بخواهیم که بهتر از سیاره خود محافظت کرده و از وضعیت آب‌و‌هوایی بحرانی در آینده اجتناب کنیم، آنگاه باید از منابع کمتری استفاده کرده و همچنین سعی کنیم که بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر بهره ببریم.

ظاهرا ارزهای دیجیتال مستقیما با این موضوع در تضاد هستند. به هر حال حفظ این جایگزین پیچیده که شاید به برخی از ویژگی‌های آن نیز نیازی نداشته باشیم، نیازمند مصرف انرژی و منابع زیادی است. به نظر می‌رسد که برخی از سازمان‌ها قصد دارند که به سبزشویی (Greenwashing) پرداخته و جهت ارائه پاداش به رفتارهای پایدار و طرفدار محیط‌زیست، رمزارزهایی را عرضه کنند.