اگر پردازنده را به عنوان مغز متفکر و هارد را به عنوان حافظه ذخیره‌سازی بپذیریم، آنگاه مادربرد به عنوان اسکلت اصلی به‌حساب خواهد آمد. تمامی قطعات بر روی مادربرد نصب شده و همگی از طریق آن با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و اطلاعات را جابه‌جا می‌کنند.
برای این که قطعات روی مادربرد، نصب شده و بتوانند با دیگر قطعات کار کنند، باید توسط مادربرد پشتیبانی شوند. به‌همین دلیل انتخاب و خرید مادربرد مناسب، حائز اهمیت می‌شود.
حالا که از اهمیت انتخاب مادربرد با خبر شدیم، در این مقاله قصد داریم ویژگی‌های مختلف یک مادربرد را توضیح دهیم و یک راهنمای خرید مادربرد کامل را ارائه دهیم. با آی‌تی‌رسان همراه باشید.
راهنمای خرید مادربرد
فرم فاکتور
در کل مادربردها، برای نمایان کردن ابعاد فیزیکی خود، یک استاندارد دارند که در تصویر زیر آن را می‌بینیم. در کل فرم فاکتورهای مختلف تاثیری روی عملکرد و یا کیفیت مادربرد ندارند، اما طبیعی است که مادربردهای بزرگتر، جا برای پشتیبانی تعداد قطعات بالاتر (برای مثال تعداد رم بیشتر) را دارند در حالیکه مادربردهای کوچک‌تر محدودیت فضا خواهند داشت.
در هنگام خرید کیس یا مادربرد باید حواستان به این نکته باشد که کیس شما ابعاد مادربرد را پشتیبانی می‌کند یا خیر. کیس‌های کوچک توانایی پشتیبانی از مادربردهای بزرگ را ندارند و برخی کیس‌های بزرگ نیز با نداشتن جای پیچ‌های مناسب، از برخی مادربردهای کوچک پشتیبانی نمی‌کنند.
سوکت سی‌پی‌یو
این بخش مربوط به پردازنده‌های پشتیبانی شده است. هر پردازنده هنگام ساخته شدن یک سوکت را برای انتقال اطلاعات انتخاب می‌کند. سوکت‌های مختلف، معمولا ابعاد مختلف یا چینش مختلف اجزای پردازنده دارند.
طبیعتا امکان نصب پردازنده بزرگتر از ابعاد پشتیبانی شده توسط مادربرد امکان‌پذیر نیست و اگر پردازنده و مادربرد پروتکل‌های مختلف انتقال اطلاعات داشته باشند، سیستم امکان روشن شدن را نیز ندارد.
برای رفع شدن این مشکلات، سوکت تعریف می‌شود. یک پردازنده با پشتیبانی از یک سوکت ساخته شده و تنها در مادربردی که آن سوکت را پشتیبانی کند، نصب می‌شود.
سمت راست خود پردازنده و سمت چپ محل نصب روی مادربرد است
کمپانی‌های اینتل و ای‌ام‌دی هرکدام از یک سری سوکت مختلف استفاده می‌کنند که معمولا نسل به نسل عوض می‌شود.
ای‌ام‌دی توانسته در نسل‌های مختلف چند سال اخیر خود، از یک نوع سوکت استفاده کند و آن را تغییر ندهد. این باعث می‌شود که هم نیاز به طراحی و ساخت سوکت جدید نباشد و هم برای کاربران، هنگام ارتقا پردازنده نیازی به ارتقا مادربرد نیز نباشد.
در هنگام خرید مادربرد یا پردازنده، باید حواستان باشد هردو از یک سوکت مشابه استفاده کنند.
چیپست مادربرد
چیپست در مادربرد، نقش مدیریت ارتباطات بین قطعات را بر عهده دارد. چیپست تعیین می‌کند چه مقدار اطلاعات با چه سرعتی به‌کدام بخش از سیستم برود. چیپست‌ها هم نقش موثری در مادربردها دارند، زیرا برخی چیپست‌ها از پورت‌های کمتر پشتیبانی کرده و یا توان پشتیبانی از برخی پردازنده‌های به‌روزتر را ندارند.
نام‌گذاری مادربردها معمولا یک حرف و یک عدد سه‌رقمی (مانند B550) بوده که همان نام چیپست مادربرد است.
شرکت‌های سازنده مادربرد، معمولا با استفاده از یک چیپست مدل‌های مختلفی از مادربردها را عرضه می‌کنند. برای مثال B550M-K و B550M-A از یک چیپست استفاده می‌کنند اما در بقیه قطعات متمایز هستند.
در هنگام خرید، نیازی به توجه کردن به چیپست ندارید چرا که در کل، چیپست تعیین کننده بقیه ویژگی‌های مادربرد بوده و دقت کردن به بقیه ویژگی‌ها بهتر و راحت‌تر است. طبیعتا هرچه چیپست به‌روزتر و بهتر باشد امکان پشتیبانی از قطعات آینده را نیز به شما می‌دهد.
درگاه‌های ورودی و خروجی
در بخش کناری مادربرد که هنگام نصب بر روی کیس معمولا پشت کیس قرار می‌گیرد، جایی به درگاه‌ها اختصاص داده شده است. این بخش تعیین می‌کند که برای مثال چند درگاه USB، با چه نسل و سرعتی پشتیبانی شود. البته تعداد درگاه‌ها توسط چیپست و پردازنده محدود می‌شوند و تعدادشان از یک حد مشخصی بالاتر نمی‌رود.
همچنین بخش خروجی تصویر نیز در این قسمت قرار گرفته که معمولا خروجی‌های VGA و… را پشتیبانی می‌کند. توجه داشته باشید که این درگاه‌ها فقط در صورتی استفاده خواهند شد که از کارت گرافیک داخل پردازنده استفاده کنید. اگر از کارت گرافیک جدا استفاده می‌کنید، درگاه‌های مختص به آن بر روی خود کارت گرافیک تعبیه شده است.
در هنگام خرید مادربورد شما باید حساب کنید که به چه نوع و تعداد از درگاه‌ها نیاز دارید. برای مثال ممکن است شما ماوس و کیبوردتان هر دو از USB استفاده کنند و همزمان تمایل به استفاده از دیگر قطعات پرتابل را هم دارید، پس نیاز هست که حداقل 4 پورت USB و یا بیشتر داشته باشید.
اسلات‌های رم
همان‌طور که در مقاله راهنمای خرید رم گفتیم، مادربرد و پردازنده باید از رم انتخاب شده شما، پشتیبانی کنند.
(4 اسلات رم بر روی مادربرد)
مادربرد باید از نسل و فرکانس رم شما پشتیبانی کند، همچنین باید به تعداد رمی که قصد نصب کردن دارید، جا داشته باشد. اگر از فرم فاکتورهای خیلی کوچیک استفاده نکنید، معمولا 4 اسلات خواهید داشت.
اسلات‌های PCI-E در مادربرد
این اسلات‌ها توانایی انتقال اطلاعات را دارند و از آن‌ها استفاده‌های مختلفی می‌شود. برای مثال کارت گرافیک در یک اسلات 16 مسیره PCI-E نصب می‌شود و برخی افزونه‌هایی (مانند افزایش تعداد درگاه USB) که ممکن است خریداری کنید، به اسلات PCI-E نیاز خواهند داشت.
در هنگام خرید مادربورد قطعاتی که نیاز به این اسلات دارند، مانند کارت گرافیک، به نسل 3 یا 4 بودن آن نیز نگاه کنید زیرا که نسل 3 سرعت کمتری دارد و ممکن است روی عملکرد آن قطعه تاثیر بگذارد.
درگاه‌های SATA 3
این درگاه‌ها مسئول اتصال هاردها، اس‌اس‌دی‌ها و دیسک درایو به مادربرد هستند. معمولا مادربردها حداقل 4 درگاه ساتا در خود جا می‌دهند. حداکثر سرعت پشتیبانی شده توسط ساتا برابر با 600 مگابایت بر ثانیه است که این مقدار مناسب برای هارد درایوها و دیسک درایوهاست.
در هنگام خرید مادربرد باید حساب کنید چند هارد دارید و به چند درگاه ساتا نیازمندید.
درگاه M.2 NVME
این درگاه همانند درگاه ساتا است با این تفاوت که سرعت بسیار بالاتری را پشتیبانی می‌کند و برای SSDهای سرعت بالا طراحی شده است.
در هنگام خرید مادربرد و SSD، باید حواستان به درگاه ساتا یا M.2 بودن هر دو بخش باشد.
وای‌فای و بلوتوث
وای‌فای و بلوتوث به صورت پیش‌فرض توسط رایانه‌های شخصی پشتیبانی نمی‌شوند. شما می‌توانید دانگل‌های آن را خریدادی کنید و با نصب آن‌ها به هر سیستمی، این دو ویژگی را به سیستم اضافه کنید.
اما در این میان، مادربردهایی هستند که خودشان، بدون نیاز به دانگل، از این دو ویژگی پشتیبانی می‌کنند.
هنگام خرید، اگر استفاده از این دو ویژگی برای شما مهم است و نمی‌خواهید با استفاده از دانگل، درگاه USB خود را اشغال کنید، باید حواستان به پشتیبانی آن ویژگی‌ها توسط مادربرد باشد.
همچنین اتصال بین منبع تغذیه برق و مادربرد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است که در مقاله راهنمای خرید منبع تغذیه برق به آن خواهیم پرداخت.
