دلیل سقوط وحشتناک ارز دیجیتال لونا چه بود؟

ارز دیجیتال لونا و استیبل کوین اکوسیستم ترا، یعنی UST، در چند روز اخیر سقوط وحشتناک و کاهش شدید قیمت را تجربه کردند. سقوطی که باعث شکست این پروژه شد. در این مقاله ابتدا به طور کامل و ساده با این پروژه و نحوه کارکرد آن آشنا خواهید شد و سپس دلیل اصلی سقوط اخیر رمزارز لونا و استیبل‌کوین UST را متوجه می‌شوید. با آی‌تی‌رسان همراه باشید.

معرفی ترا

ترا یک سیستم مالی بلاکچینی است که مفاهیم جدیدی را به این بازار معرفی کرده است. این شبکه که توسط ترالبز (Terra Labs) در کره جنوبی توسعه داده شده است، شامل یک توکن بومی به نام لونا (Luna) و یک پروتکل برای استیبل‌کوین است.

بلاک‌چین ترا با استفاده از فریمورک Cosmos SDK ساخته شده است. این به کاربران اجازه می‌دهد که بلاک‌چین‌های سفارشی ساخته و برنامه‌های غیرمتمرکز خود را بربستر ترا بسازند.

در حال حاضر بیشتر از صد پروژه روی این اکوسیستم ساخته شده است که این پروژه‌ها شامل توکن‌های غیر مثلی (NFT)، سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و برنامه‌های وب 3.0 است.

هدف اصلی مؤسس شبکه ترا، یعنی دو کوآن (Do Kwon) این بود که مثل بیت‌کوین، یک سیستم مالی همتا به همتا بسازد. برای رسیدن به این هدف، سیستمی از رمزارزها و استیبل‌کوین‌ها ارائه می‌کند، به طوری‌که ارزش آن‌ها به کالاها، یا ارزهای فیات وابسته است.

محبوب‌ترین استیبل‌کوین‌ها، UST است که وابسته به قیمت دلار آمریکاست و حول محور 1 دلار آمریکا نوسان می‌کند.

وابستگی این استیبل‌کوین به دلیل وجود توکن بومی این اکوسیستم یعنی لوناست که نقش بسیار مهمی در قیمت استیبل‌کوین‌های این شبکه بازی می‌کند. حالا می‌رویم سراغ این سوال که…

قیمت UST چگونه روی 1 دلار ثابت می‌ماند؟

به طور کلی قیمت یک واحد UST بر اساس دو چیز تعیین می‌شود:

• تقاضای کاربران
• تعداد UST در دسترس

ابتدا فرض می‌کنیم قیمت یک واحد آن 1 دلار است. افزایش تقاضای مردم روی این ارز، باعث می‌شود قیمت آن نیز افزایش پیدا کند. بعد از اینکه قیمت افزایش پیدا کرد، با اضافه کردن به تعداد UST موجود قیمت آن دوباره به سمت پایین، یعنی 1 دلار برمی‌گردد. اما سوال بعدی این است که این UST‌های جدید از کجا می‌آیند؟

جواب این سوال مربوط به نحوه طراحی اکوسیستم ترا است. فرض کنید دستگاهی در این شبکه وجود دارد که مقداری لونا به ارزش 1 دلار را با یک عدد UST مبادله می‌کند. افرادی که پیش‌بینی می‌کنند در آینده از UST بیشتر استفاده خواهد شد، روی لونا سرمایه‌گذاری می‌کنند و آن را می‌خرند.

بعد از افزایش قیمت UST به بالای 1 دلار، افرادی که لونا داشتند، لونای به اندازه 1 دلار خود را با یک عدد UST به ارزش بیشتر از 1 دلار می‌خرند و به این صورت هر UST را با سود می‌توانند بفروشند.

این افزایش در تعداد UST باعث می‌شود قیمت آن به 1 دلار برگردد و حالا تعداد لونا کاهش پیدا کرده و کمتر شده است، پس ارزش آن افزایش پیدا می‌کند. در این مرحله هم، اگر قیمت UST به زیر 1 دلار رسید، هولدرهای UST می‌توانند با مبادله این ارز با لونا، به سود برسند و در نتیجه تعداد UST کاهش پیدا می‌کند و به 1 دلار آمریکا باز می‌گردد.

وقتی لونا با UST مبادله می‌شود چه اتفاقی می‌افتد؟

در این دوره، مقداری از لونا سوزانده می‌شود و بقیه آن به استخر جامعه کاربری (Community Pool) اضافه می‌شود. از آن طرف هم یک واحد UST پرینت می‌شود. به این فرایند سینیورژ (Signiorage) گفته می‌شود.

هرچه موارد استفاده از UST در برنامه و اپلیکیشن‌ها بیشتر شود، تقاضا به UST باعث می‌شود قیمت آن افزایش پیدا کند و بالای 1 دلار برود. این یعنی به لونای بیشتری برای مبادله با UST نیاز داریم تا عرضه را افزایش دهیم.

در همین حال، ارزش لونا افزایش پیدا می‌کند و سرمایه بیشتری به استخر جامعه کاربردی اضافه می‌شود. حالا از این سرمایه جمع شده در این استخر، برای سرمایه‌گذاری روی برنامه‌هایی که از UST استفاده می‌کنند، بهره گرفته شده و همین روند ادامه پیدا می‌کند.

در زمان توسعه و گسترش، افرادی که لونا را هولد کرده‌اند، شاهد افزایش قیمت لونا خواهند بود. اگر تصمیم داشته باشند آن را استیک کنند، کارمزد تراکنش UST را دریافت می‌کنند. زمانی که تقاضا برای UST کاهش پیدا می‌کند، الگوریتم ترا به طور اتوماتیک هزینه کارمزد را افزایش می‌دهد تا اعتبارسنج‌ها همچنان با مقدار ثابتی جایزه خود را دریافت کنند.

لونا این فرایند را فقط روی UST انجام نمی‌دهد، بلکه ارزهای دیگری مثل Terra KRW (KRT) و Terra IMF SDR هم در بلاک‌چین ترا وجود دارد.

الگوریتم اجماع ترا

این شبکه از الگوریتم اثبات سهام واگذارشده (DPoS) به نام تندرمینت (Tendermint) استفاده می‌کند. هولدرهای توکن لونا، مثل یک شهروند، توکن‌های خود را به تائیدکنندگان، که همان نمایندگان هستند، واگذار می‌کنند. هرچقدر تعداد توکن‌های واگذارشده به یک نماینده بیشتر باشد، قدرت آن برای ساخت بلاک جدید و رأی به اعتبار تراکنش‌ها و دریافت جایزه، بیشتر می‌شود.

ترا که به عنوان یک پلتفرم ساده و جهانی برای پرداخت الکترونیکی ساخته شده بود، در ابتدا در پلتفرم‌های تجارت الکترونیک کره‌ای استفاده شد؛ زیرا این شبکه نسبت به بقیه شرکت‌ها، کارمزد پائین‌تری را متحمل می‌شد.

افراد می‌توانند از ترا برای موارد زیر هم استفاده کنند:

• وام‌دهی
• قرض گرفتن
• بیمه
• سرمایه‌گذاری
• کمک‌های بشر دوستانه

معرفی 2 پروتکل بزرگ بر بستر بلاک‌چین ترا

در این قسمت 2 پلتفرم بزرگی را معرفی می‌کنیم که از پلتفرم‌های پیشرو در شبکه ترا به حساب می‌آیند.

Anchor Protocol

انکر (Anchor) یک پلتفرم وام‌دهی و پس‌انداز است که مثل یک بانک کار سپرده‌گذاری و وام‌دهی انجام می‌دهد، اما با این تفاوت که دیگر واسطه‌ای در کار نیست. در عوض، سپرده‌ها و وام‌ها به‌طور خودکار توسط قرارداد هوشمند (Smart Contract) این پروتکل پردازش می‌شوند.

این پلتفرم ویژگی‌هایی دارد که آن را نسبت به بقیه پلتفرم‌ها در این حوزه برتر نشان داده است. این ویژگی‌های شامل موارد زیر است:

1.حفاظت اصولی (Principal Protection): انکر از پروتکلی استفاده می‌کند که از سرمایه سپرده‌گذاران محافظت می‌کند. به این صورت که اگر نسبت وام به ارزش (LTV) وام گیرنده از 60 درصد بیش‌تر شود، وثیقه‌ وام‌گیرنده، نقد یا به اصطلاح لیکوئید (Liquid) می‌شود. اجازه دهید این مفهوم را با یک مثال بیشتر توضیح دهم.

فرض کنید علی 1 میلیون تومان با استفاده از این پلتفرم وام می‌گیرد و وثیقه‌ای می‌گذارد به ارزش 4 میلیون تومان. در اینجا نسبت وام به ارزش برابر 25 درصد می‌شود.

اگر ارزش وثیقه علی به زیر 1 میلیون و 666 هزار تومان برسد، نسبت LTV برابر با 60 درصد می‌شود. در نتیجه وثیقه علی به دلیل پرداخت وامش نقد می‌شود.

2. نبود حساسیت: این پروتکل، هیچ حداقل واریزی، مسدودیت حساب یا ثبت نامی ندارد. افراد فقط باید کیف پول خود را به این پلتفرم متصل کنند تا کار خود را انجام دهند.

3.برداشت فوری: در این پلتفرم، سپرده‌ها، برعکس پلتفر‌م‌های دیگر قفل نمی‌شوند و افراد هر زمانی که بخواهند می‌توانند سرمایه خود را برداشت کنند.

4.نرخ بهره ثابت و پایدار: این پلتفرم طبق الگوریتمی که توضیح دادیم، نرخ بهره ثابتی را به سپرده‌گذاران خود می‌دهد.

این پروتکل همچنین یک توکن بومی حاکمیتی دارد به نام ANC که می‌تواند برای استیک کردن نیز استفاده شود. توکن‌های حاکمیتی توکن‌هایی هستند که به دارندگان این توکن، در آن پروژه حق رای اعطا می‌کنند.

 

Mirror Protocol

این پروتکل هم یک پلتفرم DeFi به حساب می‌آید که به کاربرانش این اجازه را می‌دهد که دارایی‌های منعکس شده و مصنوعی از قیمت سهام، از جمله سهام بورس آمریکا بسازند که به این دارایی‌ها mAssets هم می‌گویند. این به شما اجازه می‌دهد که قیمت سهام را دنبال کنید بدون اینکه آن را خریداری کنید.

برای ساخت یک دارایی مصنوعی، ابتدا باید یک وثیقه به مقدار 150 درصد ارزش همان دارایی واریز کنید. اگر ارزش دارایی واقعی آن، از ارزش وثیقه‌ای که سپرده‌گذاری کرده‌اید، بیشتر شود، وثیقه شما نقد خواهد شد.

نام توکن بومی حاکمیتی این پروتکل، MIR است.

حالا که به طور کلی با این اکوسیستم آشنا شدیم، می‌رویم سراغ اینکه دلیل سقوط وحشتناک لونا و همین‌طور UST چه بود. پس با ما همراه باشید چون داستان قرار است جذاب‌تر شود.

دلیل سقوط وحشتناک لونا (LUNA)

در چند روز اخیر، تمام بازار ارز دیجیتال روند نزولی داشت، اما در میان آن‌ها، ارز لونا که در بین 10 ارز برتر این بازار قرار داشت، سقوط 100 درصدی را تجربه کرد و توجه همه به آن جلب شد. همینطور استیبل‌کوین UST هم که برای این طراحی شده بود تا در 1 دلار ثابت باقی بماند، به زیر 10 سنت سقوط کرد. در ادامه دلیل این سقوط وحشتناک را متوجه می‌شویم.

به طور کلی دو دلیل اصلی وجود داشت:

• مکانیزم اکوسیستم ترا
• ترس و وحشت سرمایه‌گذاران، که متوجه دلیل سقوط نبودند و با اولین ریزش خارج شدند.

همانطور که توضیح دادیم، پروتکل انکر، یک حساب پس‌انداز برای ترا به حساب می‌آید. مشکل از اینجا شروع شد که در این پروتکل، نرخ بهره‌ای که قرار بود به سپرده‌گذاران UST داده شود و روی 20 درصد ثابت بماند،بعد از پیشنهادی در مورد نحوه ثابت نگه‌داشتن بهره، شروع به کاهش یافتن کرد. این پیشنهاد به این صورت بود که اگر ذخایر انکر 5 درصد افزایش پیدا کرد، نرخ بهره نیز افزایش پیدا کند. اگر هم 5 درصد کاهش پیدا کرد، نرخ بهره نیز کاهش پیدا کند.

انتظار بر این بود که اگر تعداد وام‌ دهندگان از وام گیرندگان بیشتر شد، در هر ماه، 1.5 درصد کاهش پیدا کند و از آن‌جایی که انتظار داشتیم نرخ بهره آن هم کاهش پیدا کند، موارد استفاده از UST متزلزل شد.

تقریباً می‌توان گفت دلیل اصلی ساخت UST، سپرده‌گذاری آن در انکر بود. وقتی مشخص شد که نرخ بهره 20 درصدی آن ثابت نخواهد ماند، سپرده‌گذاران UST شروع به خارج شدن کردند. در جمعه 6 می، مقدار 14 میلیارد UST در انکر وجود داشت و 2 روز بعد، این مقدار به 11.7 میلیارد دلار رسید. در آن زمان همچنان قیمت UST، یک دلار بود.

از آنجایی که هولدرهای UST فقط بخاطر انکر، به شبکه ترا علاقه داشتند، UST‌ها دیگر قابل استفاده نبودند، پس شروع به خارج شدن کردند.

برای خارج شدن و فروختن UST، دو راه وجود دارد:

• با استفاده از مکانیزمی که قبل‌تر در همین مقاله توضیح دادیم و تبدیل UST به LUNA
• استفاده از صرافی استیبل‌کوین Curve Finance

به طور کلی زمانی که قیمت یک استیبل‌کوین به زیر 1 دلار می‌رود، افراد به سراغ استخرهای نقدینگی موجود در این صرافی می‌روند و آن را با یک استیبل‌کوین دیگر که قیمت آن 1 دلار است، مبادله می‌کنند.

اما چگونه همه‌ چیز برای UST بد پیش رفت؟ اول می‌رویم سراغ راه اول.

طبق دو نمودار زیر کاملاً واضح است که در این زمان، عرضه UST به شدت کاهش یافت و عرضه ارز دیجیتال لونا به شدت افزایش پیدا کرد.

از آنجایی که Terra یک شبکه بلاک‌چین است، برای فعالیت، با کارمزد گس (Gas) مواجه می‌شود. همانطور که گفته شد، برای ثابت نگه‌داشتن نرخ بهره، کارمزد گس افزایش می‌یابد و این شبکه همچنین، از نظر مقدار UST یا LUNA که می‌تواند در یک زمان سوزانده یا ساخته شوند نیز محدود است.

در همین حین، برداشت ارز لونا در صرافی‌ها به طور موقت مسدود شد.

این مکانیزم اول، یعنی سوزاندن و تبدیل UST به لونا، روی قیمت لونا هم تاثیر می‌گذارد. به این صورت که باعث ساخته شدن بیشتر لونا و عرضه بیشتر می‌شود. در نتیجه قیمت لونا کاهش پیدا می‌کند.

به علاوه اینکه کاهش قیمت لونا، این نتیجه را دارد که برای تبدیل 1 واحد UST، به مقدار بیشتری لونا نیاز داریم تا به ارزش 1 دلار برسد که همین دوباره باعث ساخته شدن بیشتر لونا می‌شود! در نهایت قیمت لونا به حدی می‌رسد که مقدار کافی از آن برای تبدیل UST به لونا موجود نیست.

حالا می‌رسیم به راه حل دوم یعنی استفاده از صرافی Curve Finance

UST در آخر هفته قبل، تقریباً به مقدار 2 سنت کاهش پیدا کرد. به این دلیل که افرادی که از انکر خارج شدند، در این صرافی UST خود را به استیبل‌کوین‌های دیگر تبدیل کردند.

در نتیجه‌ این کار، استخرهای نقدینگی مرتبط در صرافی، نامتعادل شد. یعنی مقدار بیشتری UST نسبت به بقیه استیبل‌کوین‌ها باقی ماند.

بگذارید این موضوع را بیشتر باز کنم. وقتی فردی UST خود را در این صرافی به USDC تبدیل می‌کند، باعث می‌شود که تعداد UST در این استخر افزایش پیدا کند و USDC کاهش پیدا کند.

صرافی برای متعادل کردن این استخر، UST را با قیمت پائین‌تری ارائه می‌دهد. این باعث شد که در آخر هفته قیمت UST به زیر 1 دلار حرکت کند. مشکل اینجا بود که برای متعادل کردن این استخرها، کسی حاضر نبود که UST را حتی با قیمت پایین بخرد.

در این زمان، تنها یک سرمایه‌گذار، مقدار 85 میلیون دلار UST خود را به USDC تبدیل کرد و این فشارهای وارد شده، باعث حرکت قیمت UST به سمت پایین‌تر شد.

افراد شاهد ریزش قیمت UST و لونا بودند به طوری‌که ریزش 2 سنتی UST از 1 دلار، به 32 سنت تبدیل شد و لونا از 62 دلار به 30 دلار رسید.

همچنین در همین نقطه بود که ارزش بازار UST از ارزش بازار لونا سبقت گرفت. یعنی لونا دیگر نمی‌توانست UST را جذب کند و این باعث ایجاد یک حلقه مرگ شد! بعد از تمام این ماجرا، گارد بنیاد لونا (Luna Foundation Guard) وارد بازی شد.

LFG، یک سازمان غیرانتفاعی است که به ایجاد و ارائه حاکمیت اقتصادی، امنیت و پایداری بیشتر نرم‌افزارها و برنامه‌های منبع‌باز اختصاص دارد و در ایجاد و ترویج اقتصاد غیرمتمرکز کمک می‌کند.

این بنیاد به کمک UST شتافت و باعث شد قیمت آن از 64 سنت به 93 سنت برگردد. اما متاسفانه این تاثیر ادامه پیدا نکرد و قیمت UST، دوباره به روند نزولی خود ادامه داد.

قیمت لونا هم به کاهش شدید خود ادامه داد و به محدوده‌ای رسید که مقدار کافی از آن برای فرار از طریق خرید UST وجود نداشت. هیچ کاری از طرف انجمن ترا و دو کوآن موثر نبود و در نتیجه شکست این اکوسیستم و الگوریتم آن رقم خورد.

طرح پیشنهادی برای حل مشکل ترا

دو کوآن در 13 می، پیشنهادی برای حل مشکل ترا داد. پیشنهاد او حول بازسازی زنجیره و بازنشانی کل عرضه توکن‌ها به 1 میلیارد است.

او گفت: “حتی اگر ارزش لونا به صفر رسیده باشد، هنوز میلیاردها دلار سرمایه، در گردش است.”