رئیس سازمان فضایی ایران از تثبیت توان طراحی و ساخت ماهوارههای کلاس متوسط و برنامهریزی برای پرتاب ماهوارههای سنگینتر تا پایان دولت چهاردهم خبر داد. در گفتوگو با برنامه تلویزیونی، آخرین دستاوردها در زمینه ماهواره، پرتابگر و زیرساختهای فضایی از جمله پروژه پایگاه ملی فضایی چابهار تشریح شد.
دستاوردهای طراحی و ساخت ماهواره: از نانو تا ۳۰۰ کیلوگرم
حسن سالاریه توضیح داد که بخش بالادست صنعت فضایی شامل طراحی ماهواره، زیرسامانهها، پایگاههای پرتاب و ایستگاههای کنترل و دریافت داده است. او گفت توانمندی طراحی و ساخت ماهوارههای کلاس جرمی حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم در کشور تثبیت شده است، هرچند ظرفیت فنی فراتر از این اعداد وجود دارد اما تجربه عملی عمدتاً در این رده شکل گرفته است.
نمونههایی که به عنوان موفقیتهای عملی نام برده شدند شامل بلوک انتقال مداری «سامان»، ماهوارههای «پارس» و «ناهید» و انواع نانو و میکروماهوارهها هستند. دانشگاهها، پژوهشگاه فضایی ایران و مراکز تحقیقاتی همراه با بخش خصوصی در توسعه ماهوارههای سنجش از دور، تصویربرداری اپتیکی و مخابراتی نقش داشتهاند؛ ترکیبی که نشاندهنده رشد زنجیره تامین و اکوسیستم فضایی کشور است.
پرتابگرها: خانوادههای سوخت جامد، مایع و ترکیبی
سالاریه به پیشرفت در حوزه پرتابگرها اشاره کرد و گفت چند خانواده پرتابگر در کشور توسعه یافتهاند. در بخش سوخت جامد، خانواده قائم ۱۰۰ توسط نیروی هوافضای سپاه ساخته شده و در بخش سوخت مایع، ماهوارهبر «سیمرغ» محصول سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع است. این پرتابگرها به کشور امکان قرار دادن ماهوارههایی تا حدود ۳۰۰ کیلوگرم در مدار پایین زمین را دادهاند.
او همچنین از پرتابگرهای ترکیبی با سوخت مایع و جامد مانند «ذوالجناح» و «قاصد» یاد کرد و افزود که پرتابهای موفق این خانوادهها نشانه تثبیت فناوری پرتاب در ایران است. طی سالهای اخیر چندین پرتاب موفق انجام شده که تجربه عملی و اعتبار فنی را افزایش دادهاند.
فناوری و تجربه عملی؛ چرا وزن ۳۰۰ کیلوگرم مهم است؟
رسیدن به توان پرتاب ماهوارههای ~۳۰۰ کیلوگرمی نقطه عطفی است؛ چون این کلاس وزنی امکان حمل بارهای پیشرفتهتر سنجشی و مخابراتی را فراهم میکند و عملکرد مأموریتهای فضایی را بهبود میبخشد. تثبیت فناوری در این بازه، پایهای برای توسعه پرتابگرها و ماهوارههای سنگینتر در آینده است.
پایگاه ملی فضایی چابهار؛ نقطهای برای پرتابهای آینده
یکی از پروژههای کلیدی که رئیس سازمان فضایی به آن اشاره کرد، پایگاه ملی فضایی چابهار است. این پایگاه در چند فاز طراحی شده و قابلیت پرتاب در شیبهای مختلف مداری را خواهد داشت. فاز نخست که مختص پرتابگرهای سوخت جامد است، به مراحل پایانی ساخت نزدیک شده و انتظار میرود در ماههای آینده نخستین پرتاب آزمایشی از این محل انجام شود.
داشتن یک پایگاه ملی با امکانات مناسب کنترل، هدایت و دریافت داده میتواند هزینههای عملیاتی را کاهش دهد، زمانبندی پرتابها را تسهیل کند و استقلال فضایی را تقویت نماید. چابهار بهدلیل موقعیت جغرافیایی خود میتواند مزیتهایی برای دسترسی به مدارهای خاص فراهم کند.
چشمانداز و برنامه تا پایان دولت چهاردهم
سالاریه تأکید کرد که برنامهریزی شده تا پایان دولت چهاردهم پرتاب ماهوارههایی با جرم بالاتر از آنچه امروز تثبیت شده انجام شود. این هدف شامل توسعه پرتابگرها، تقویت اکوسیستم صنعتی و علمی و بهرهبرداری از زیرساختهای جدید مثل پایگاه چابهار است.
در عمل، ترکیب تجربه دانشگاهها، پژوهشگاهها، بخش خصوصی و نهادهای نظامی-صنعتی نشان میدهد که راه برای افزایش ظرفیت پرتاب و ساخت ماهوارههای پیچیدهتر هموارتر شده است. این روند اگر با منابع مناسب و مدیریت فنی همراه شود، میتواند ایران را در زمره بازیگران منطقهای با قابلیتهای قابل اتکا در حوزه فضا قرار دهد.
- کلمههای کلیدی طبیعی در متن: ماهواره، پرتابگر، پایگاه ملی فضایی چابهار، سیمرغ، قائم، فناوری پرتاب، ماهواره ۳۰۰ کیلوگرمی.
- نکته عملی: پرتابهای آزمایشی و تثبیت فناوری معمولاً نیازمند تکرار، آنالیز دادهها و بهبودهای مرحلهای هستند — روندی که در کشور در جریان است.
